ปัญหาของ “โลกหลายขั้วอำนาจ”???

ระหว่างต้องรอ “การกักตัว 14 วัน” ของผู้นำอเมริกาอย่าง “ทรัมป์บ้า” ว่าจะถึงขั้นเด๊ดสะมอเร่ย์ อิน เดอะ เท่งทึง หรือยังสามารถกลับมามีฤทธิ์มีเดช มีโอกาสแพร่เชื้อบ้าในการเลือกตั้งประธานาธิบดีอเมริกากันอีกหรือไม่ อย่างไร คงต้องหันไปใช้เวลาให้เป็นประโยชน์ ด้วยการแสวงหา “ความรู้รอบโต๊ะ” หรือลองแวะไปดู การใส่กันไป-ใส่กันมา แลกเลือด-แลกอาวุธ ระหว่างประเทศในแถบเอเชียกลาง อย่าง “อาเซอร์ไบจาน” กับ “อาร์เมเนีย” ในกรณีพิพาทดินแดน “นากอร์โน-คาราบัคห์” (Nagorno-Karabakh) ติดปลายนวมเอาไว้มั่งเล็กๆ น้อยๆ น่าจะเหมาะกว่า...

เพราะอย่างน้อย...การใส่กันไป-ใส่กันมาเที่ยวนี้ ก็ออกจะก่อให้เกิดความฉิบหาย วายป่วงอยู่ตามสมควร หรือเผลอๆ อาจหนักซะยิ่งกว่าการใส่กันไป-ใส่กันมา เมื่อเกือบ 20-30 ปีที่แล้ว ด้วยเหตุเพราะศักยภาพและประสิทธิภาพด้านอาวุธของทั้งสองฝ่ายต่างได้รับการปรับปรุงและพัฒนา จนมีโอกาสเพิ่มความฉิบหายระหว่างกันและกันได้ยิ่งขึ้นเรื่อยๆ นั่นเอง แต่คงไม่ต้องเสียเวลาไปหาข้อสรุป ไปพิสูจน์หลักฐาน ไม่ว่าทางมนุษยศาสตร์ ประวัติศาสตร์ โบราณคดี ฯลฯ ใดๆ ก็แล้วแต่ ว่าใครผิด-ใครถูก ใครชอบธรรม-ไม่ชอบธรรม เพราะต้นเหตุ เหตุปัจจัยของความขัดแย้งดังกล่าว มันออกจะเป็นเรื่องที่ต้องนั่ง “ไทม์แมชชีน” ไปเจาะเวลาหาอดีต ตั้งแต่ยุคสมัยพระเจ้าเหายังนุ่งกางเกงหูรูดโน่นเลย หรือยากส์ส์ส์จะหยิบมาใช้เป็นข้อพิสูจน์กันได้ถนัดชัดเจน...

เอาเป็นแค่ว่า...ด้วยเหตุเพราะอาณาบริเวณพื้นที่ประมาณ 4,400 ตารางกิโลเมตร หรือ 1,700 กว่าตารางไมล์ ที่ถูกเรียกขานกันในนาม “นากอร์โนและคาราบัคห์” นั้น ตามมติ ข้อตกลงของสหประชาชาติ ถือว่าเป็นดินแดนที่อยู่ภายใต้อำนาจอธิปไตยของประเทศอาเซอร์ไบจานเขา แต่เผอิญว่าในบรรดาประชากรที่มีอยู่เป็นจำนวนประมาณ 140,000-150,000 ราย ในพื้นที่แห่งนี้ ดันเป็นชาวอาร์เมเนียซะเป็นส่วนใหญ่ แถมออกจะไม่ค่อยพออก พอใจ ต่อระบบการเมือง-การปกครอง ของบรรดาชาวอาเซอร์ไบจานมาตั้งแต่แรก ถึงขั้นต้องก่อตั้งกองทหาร กองกำลังติดอาวุธ เอาไว้ปกป้อง คุ้มครอง ผลประโยชน์หรือสวัสดิการต่างๆ ของชาวอาร์เมเนียในพื้นที่บริเวณนี้ อย่างเป็นหลัก เป็นฐาน รวมทั้งยังมีทหารรัสเซียที่เข้าไปตั้งประจำการ เพื่อช่วยดูแลความสงบเรียบร้อย หรือเพื่อช่วยให้พอได้บรรยากาศ “สันติภาพ” ขึ้นมาได้มั่ง...

แต่สุดท้าย...เมื่อช่วงประมาณวันเสาร์ (26 ก.ย.) ที่ผ่านมานี่เอง ต่างฝ่ายต่างก็อ้างว่าถูกฝ่ายตรงข้ามเปิดฉากยิงถล่มเข้าใส่ก่อน จากนั้น...ต่างฝ่ายต่างก็เลยพร้อมละเมิดข้อตกลงหยุดยิง หรือพร้อมทำลายบรรยากาศสันติภาพ ที่ออกจะเปราะบางเป็นอย่างยิ่ง แม้จะถูกสร้างขึ้นมาด้วยความร่วมมือของบรรดาประเทศมหาอำนาจรายใหญ่ๆ อย่างรัสเซีย-อเมริกัน-ฝรั่งเศส อันเป็นที่รู้จักกันในนาม “The OSCE Minsk Group” อะไรประมาณนั้น ซึ่งเคยช่วยให้เกิดการ “หยุดยิง” ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1994 เป็นต้นมา แต่ถึงกระนั้น...ยังมิวายที่จะทำให้แต่ละฝ่ายต้องงัดอาวุธนานาชนิด ตั้งแต่ปืนเล็ก ปืนใหญ่ รถถัง ไปจนถึงเครื่องบิน ออกมาถล่มใส่กันและกัน จนออกอาการเละเป็นขี้ เละเป็นโจ๊ก ไปด้วยกันทั้งคู่...

ซึ่งถ้าหากจะกางแผนที่ หรือจะมองกันโดย “ที่ตั้งทางภูมิศาสตร์” แล้ว...ความพังพินาศฉิบหาย ไม่ว่าของฝ่ายใด-ฝ่ายหนึ่ง ย่อมสามารถก่อให้เกิด “ผลกระทบ” ต่ออีกไม่รู้กี่ฝ่ายต่อกี่ฝ่ายตามมาไม่มากก็น้อย คือแม้จะเป็นดินแดนเล็กๆ ที่เต็มไปด้วยภูเขาสูง ป่าไม้ทึบๆ แถมเป็นพื้นที่ปิดอย่างที่เรียกๆ กันว่า “Land Lock” ซะอีกด้วย แต่ทางซีกตะวันตกของอาณาบริเวณดังกล่าว ดันไปประชิดติดพันกับอดีตประเทศจักรวรรดินิยม อย่าง “จักรวรรดิออตโตมัน” ของตุรกีเขา ที่เคยเกิดความเปรี้ยวมือ เปรี้ยวเท้า อย่างไรก็มิอาจสรุปได้ หรือเคยบุกเข้าพร่าผลาญ สังหาร บรรดาชาวอาร์เมเนีย ตายไปไม่น้อยกว่า 1.5 ล้านคน ชนิดอาจถือเป็น “สงครามล้างเผ่าพันธุ์” เมื่อครั้งอดีตเอาเลยก็ว่าได้...

ส่วนทางด้านใต้...ดันไปติดกับประเทศคู่กัดของคุณพ่ออเมริกา คือประเทศอิหร่าน ที่ทุกวันนี้ต้องพยายามปัดๆ ป้องๆ กระสุนปืนใหญ่ ที่ทำท่าว่าจะหลุดเข้ามาหล่นใส่หัวกบาล ของลูกหลานชาวเปอร์เซียทางด้านเหนือ จนรัฐมนตรีมหาดไทยอิหร่านต้องออกมาตวาดทั้งอาร์เมเนียและอาเซอร์ไบจาน ว่าถ้าจับได้ว่าเป็นกระสุนของใคร อิหร่านอาจต้องแก้แค้น-เอาคืน เอาเลยก็ไม่แน่ ขณะที่ทางด้านเหนือนั้นประชิดติดพันอยู่กับอภิมหาอำนาจหมีขาว อย่างคุณน้ารัสเซีย ที่เคยงาบทั้งสองประเทศเอาไว้ภายใต้ร่มพระบารมีของจักรวรรดิสังคมนิยมโซเวียต ก่อนจะแยกเหล่า แยกกอ กลายเป็นประเทศแต่ละประเทศ หลังจักรวรรดิโซเวียต รัสเซียล่มสลาย ไปเมื่อไม่กี่ทศวรรษที่ผ่านมานั่นเอง...

แถมภายใต้ “ภูมิรัฐศาสตร์” ที่ว่านี้...ยังคงต้องยอมรับอย่างมิอาจปฏิเสธได้ว่าเต็มไปด้วย “แหล่งสำรองน้ำมันและแก๊ส” จำนวนมหาศาลบานเบอะ อีกทั้งยังมีความสำคัญเอามากๆ ต่อการขนส่งและลำเลียงพลังงานต่างๆ ออกสู่ตลาดโลก หรือเป็นระเบียงแห่งท่อขนส่งน้ำมันและแก๊ส ที่ประเทศหมีขาวรัสเซียเคยเป็นผู้ “ผูกขาด” ไว้แต่แรก และเคยส่งผลให้คุณพ่ออเมริกาคิดเข้ามาเบียด มาแบ่งแยกแทรกแซง จนก่อให้เกิดการบุกประเทศอัฟกานิสถาน พร้อมการดลบันดาลอภิมหาโครงการท่อขนส่งน้ำมันที่เรียกๆ กันว่า “บากู-ทบิลิซี-เซย์ฮัน” (Baku-Tbilisi-Ceyhan) เพื่อผูกรวมประเทศอาเซอร์ไบจาน-จอร์เจีย-และตุรกี ให้เป็นพันธมิตรของอเมริกา และทำลายการผูกขาดของหมีขาวรัสเซียนั่นเอง...

สำหรับใครก็ตามที่สนใจเรื่องราวประเภทสุดจะซับซ้อน-ซ่อนเงื่อน-เพื่อนทรยศ ในแนวนี้ คงต้องลองไปหาอ่านหนังสือเล่มหนึ่งชื่อว่า “The Oil and the Glory” ของ “นายSteve LeVine” ดูเอาเองก็แล้วกัน แต่เอาเป็นว่า...หลังจากที่คุณพ่ออเมริกาท่านออกจะประสบ “ความล้มเหลว” คราวแล้ว คราวเล่า ในการบุกเข้าไปกดดันรัสเซียถึงปากประตูบ้าน โดยอาศัยประเทศแถวๆ เอเชียกลาง แต่เผอิญประเทศตุรกีที่มีพรมแดนด้านตะวันตกประชิดติดพันกับพื้นที่แห่งนี้ ดันตกอยู่ภายใต้การควบคุมดูแลของประธานาธิบดี “แอร์โดกัน” ผู้ได้ชื่อว่า “ถ้าเจอแขกหรือเจองู...คงต้องตีประธานาธิบดีรายนี้ซะก่อนเป็นอันดับแรก” อะไรประมาณนั้นที่แม้จะเป็น 1 ใน 3 พันธมิตรรายสำคัญในการสร้างสันติภาพให้กับประเทศซีเรีย ร่วมกับอิหร่านและรัสเซีย แต่ก็ออกจะสร้างความปวดเศียร เวียนเกล้า ให้พันธมิตรทั้งสองมิใช่น้อย โดยเฉพาะเรื่องการถอนตัว-ไม่ถอนตัว ออกจากดินแดนภาคเหนือของซีเรีย ไม่ต่างไปจากการเข้าไปนัวๆ เนียๆ กับสงครามกลางเมืองในลิเบีย และก่อให้เกิดการลุกลามบานปลายไปจนถึงไซปรัสโน่นเลย ฯลฯ อะไรต่อมิอะไรเหล่านี้นี่เองที่กลายเป็นสิ่งที่ “ท้าทาย” เอามากๆ ต่อแนวโน้มความเป็นไปของ “สันติภาพ” ระดับโลก...

หรือพูดง่ายๆ ว่า...อาจถือเป็น “บททดสอบ” ต่อแนวคิด แนวทางของผู้พยายามเรียกร้องให้เกิดระบบโลกแบบ “หลายขั้วอำนาจ” โดยจะร่วมกันประคับประคอง ให้ทุกสิ่งทุกอย่างดำเนินไปในแนว “สันติภาพ” ตลอดชั่วนิรันดร์กาล อันเป็นแนวคิด แนวทาง ที่เคยถูกตั้งคำถาม หรือกระทั่งถูกดูหมิ่น ดูแคลน โดยผู้ที่ต้องการให้เกิดระบบโลกแบบ “ขั้วอำนาจเดียว” ที่เคยสรุปเอาไว้ว่าปัญหาต่างๆ ของโลกสมัยใหม่ หรือโลกยุคปัจจุบันนั้น เป็นอะไรที่ซับซ้อนซ่อนเงื่อน เกินกว่าที่จะปล่อยให้แก้ปัญหาไปตามมี ตามเกิด หรือตามแบบของพวก “พหุนิยมทางอำนาจ” ทั้งหลาย มีแต่ต้องอาศัยมาตรฐานทางสันติภาพ แบบที่เรียกว่า “Pax Romana” หรือ “Pax Americana” เท่านั้นเอง ทุกสิ่งทุกอย่างถึงจะสงบและเรียบโร้ยย์ย์ย์แบบจริงๆ จังๆ จริง-ไม่จริง เชื่อ-ไม่เชื่อ อันนี้...ก็คงต้องลองไปนั่งคิด นอนคิด เอาเองก็แล้วกัน...