‘ไอซิส’ พ่ายศึกแต่ยังไม่แพ้สงคราม

กองทัพอิรักสนับสนุนโดยสหรัฐฯ และพันธมิตรยังต้องใช้เวลากวาดล้างกองกำลังของขบวนการไอซิสที่ยังค้างอยู่ในเมืองโมซุล ทั้ง 2 ฝ่ายใช้หน่วยซุ่มยิงจัดการฝ่ายตรงข้าม ขณะที่ไอซิสยังพยายามสร้างความเสียหายให้มากที่สุด ทั้งจำนวนชาวบ้านซึ่งตกเป็นเหยื่อของสงครามยืดเยื้อในเมืองยาวนานกว่า 3 ปี

ยังไม่ได้ประเมินความเสียหายจากสงครามชิงเมืองครั้งนี้ เพราะโมซุลเหลือเพียงแต่ซากปรักหักพัง แทบไม่เหลือสภาพเมืองที่น่าอยู่อาศัยเป็นเพราะการโจมตีทิ้งระเบิดโดยเครื่องบินรบของสหรัฐฯ และพันธมิตร โรงกลั่นน้ำมันและโครงสร้างทางเศรษฐกิจอยู่ในสภาพไม่เหลือดี สุเหร่าโบราณก็ยังโดนระเบิดทิ้ง

ไอซิสสูญเสียที่มั่นในเมืองโมซุลซึ่งถูกตั้งให้เป็นเมืองหลวงของรัฐกาหลิบ เชื่อมโยงกับพื้นที่ของประเทศซีเรียซึ่งมีเมืองรัคกะห์ และกำลังโดนปิดล้อมด้วยกองกำลังของรัฐบาลซีเรียโดยได้รับการสนับสนุนจากกองทัพอากาศรัสเซีย กองกำลังของชนเผ่าเคิร์ด และอิหร่าน เท่ากับว่าไอซิสกำลังถูกรุมกินโต๊ะอย่างหนัก

ไอซิสเคยมีความมั่นใจในศักยภาพในซีเรีย จนกระทั่งรัสเซียยื่นมือเข้าช่วยเหลือ การโจมตีทิ้งระเบิดอย่างรุนแรงต่อเนื่อง ได้ทำความเสียหายต่อไอซิส การค้าขายน้ำมันสร้างรายได้ไม่ง่ายเหมือนเดิม พฤติกรรมโหดเหี้ยมได้สร้างความหวาดกลัวและความเกลียดชังของประชาชนอย่างมากในพื้นที่ควบคุม

แม้กองกำลังหลักของไอซิสต้องแตกกระจายอยู่ในสภาวะระส่ำระสาย หนีตายจากการไล่ล่าของทหารอิรักและซีเรีย แต่ใช่ว่าจะสิ้นซาก เพราะการสลายเป็นกลุ่มย่อยยังทำสงครามกองโจรและการก่อการร้ายในรูปแบบกองกำลังกลุ่มย่อยและแบบ “หมาป่าโดดเดี่ยว” การระเบิดพลีชีพ ดังเช่นเหตุร้ายต่างๆ ที่เกิดขึ้นในเมืองใหญ่ในยุโรป สร้างความเสียหาย ผลกระทบด้านความมั่นคง

โอกาสที่กองทัพอิรักและซีเรียจะกวาดล้างไอซิสให้สิ้นซากได้นั้นไม่ใช่เรื่องง่าย มีตัวตายตัวแทนอยู่เสมอ ประเด็นสำคัญก็คือ จะต้องป้องกันไม่ให้ไอซิสหรือขบวนการก่อการร้ายอื่นๆ ได้มีโอกาสขยายการปฏิบัติงานในพื้นที่อื่นๆ และนั่นก็ไม่ใช่เรื่องง่ายเช่นกัน ภูมิภาคที่เสี่ยงคือประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

เหตุร้ายที่เกิดขึ้นในเมืองมาราวีบนเกาะมินดาเนาของฟิลิปปินส์เป็นตัวอย่างเห็นได้ชัดเมื่อกลุ่มกองโจรมาอูเต ซึ่งเครือข่ายของไอซิสยังยึดเมืองมาราวีได้แม้จะเสียกำลังรบไปก็ตาม ยังได้สร้างความเสียหายให้เมือง ทหารรัฐบาลเสียชีวิตและบาดเจ็บเป็นจำนวนมาก ยังไม่มีแววว่าจะกวาดล้างได้สำเร็จเมื่อไหร่

ถ้าไม่สามารถฟื้นฟูกองกำลังเป็นกองทัพได้เหมือนช่วงต้น ไอซิสคงยอมรับสภาพว่าความใหญ่โตของกองกำลังได้เป็นจุดอ่อนต่อการถูกโจมตีโดยสงครามเต็มรูปแบบ ถ้าปฏิบัติการแบบกองโจร โอกาสที่จะอยู่รอดได้นานก็มีความเป็นไปได้สูง พื้นที่สำหรับปฏิบัติการมีที่ไหนก็ได้ในภูมิภาคตะวันออกกลางและใกล้เคียง

สหรัฐฯ ได้บุกเข้าอัฟกานิสถานในปี 2001 เพื่อล่าบิน ลาเดน ของอัลกออิดะห์ ในช่วงแรกสามารถขับไล่รัฐบาลตอลิบันออกไปได้อย่างง่ายดาย เมื่อขบวนการตอลิบันหลบออกไปสู้รบแบบกองโจรยืดเยื้อ ผ่านไป 17 ปีสหรัฐฯ และรัฐบาลอัฟกานิสถานยังไม่สามารถจัดการกลุ่มตอลิบันได้แบบขุดรากถอนโคน

ในที่สุด สหรัฐฯ ต้องยอมปล่อยให้กองทัพอัฟกานิสถานสู้รบตามลำพัง มีเพียงความช่วยเหลือเล็กน้อย บ้านเมืองเสียหาย แม้จะไม่มากเหมือนอิรักและซีเรีย ซึ่งเป็นผลพวงของสงครามกลางเมืองหลังจากสหรัฐฯ บุกเข้าอิรัก 2 ครั้งเพื่อจัดการอดีตประธานาธิบดีซัดดัม ฮุสเซน ทำให้อิรักอยู่ในสภาพบ้านแตกยับเยิน

ถ้าสหรัฐฯ ไม่บุกอิรักครั้งที่ 2 โดยอ้างว่าต้องการกำจัดอาวุธมหาประลัยและจับซัดดัม ฮุสเซนแขวนคอ ยังคาดเดาไม่ได้เหมือนกันว่าตะวันออกกลางจะอยู่ในสภาพเป็นมิคสัญญีดังเช่นทุกวันนี้หรือไม่ เพราะสงครามอิรักได้ลามเข้าลิเบียและซีเรีย จากนั้นได้มีสงครามในเยเมนเมื่อกองทัพซาอุดีอาระเบียนำพันธมิตรบุกเข้าไปจัดการกับกองกำลังกบฏฮูตีซึ่งนับถืออิสลามนิกายชีอะห์นำโดยอิหร่าน

ยังดีที่กองทัพอียิปต์ได้จัดการกับขบวนการภราดรภาพมุสลิมซึ่งพยายามเปลี่ยนแปลงโครงสร้างการปกครองโดยศาสนา เกิดการรัฐประหารและผู้นำกลุ่มภราดรภาพโดนจับกุมคุมขัง โดนประหารชีวิตไปก็มาก ฟื้นความมั่นคงได้ระดับหนึ่ง ไม่เกิดสงครามกลางเมืองเหมือนในอัฟกานิสถาน อิรัก ซีเรีย ลิเบีย เยเมน

ไอซิสจะยังคงอยู่ เหมือนอัลกออิดะห์ ตอลิบัน หรือ อัล-ชาบับในโซมาเลีย และในกลุ่มประเทศอาเซียนก็ยังมีขบวนการเจไอในอินโดนีเซียและมาเลเซีย ขณะที่ในฟิลิปปินส์ยังมีอาบู ไซยาฟ มาอูเต และเครือข่ายของโมโร ซึ่งกลุ่มพวกนี้เชื่อมโยงกับกลุ่มขบวนการอื่นๆ ยากต่อการถูกปราบปรามแบบขุดรากถอนโคน

ไอซิสและอัลกออิดะห์ ยังจะแสวงหาโอกาสฟื้นฟูอิทธิพลจากผลงานก่อการร้าย เมื่อพ่ายสงครามในสนามรบหลัก ทางเลือกจึงใช้วิธีก่อการร้าย และภูมิภาคที่ต้องเผชิญความเสี่ยงคือยุโรปซึ่งจะเป็นเป้าหมายของการ “เอาคืน” และกลุ่มนี้ย่อมหาหนทางที่จะโจมตีสหรัฐฯ ด้วยเช่นกัน ลงทุนน้อยแต่หวังผลสูง

ยังมีปัญหาระหว่างกลุ่มซาอุดีอาระเบียและกาตาร์ซึ่งมหาอำนาจทั้ง 2 ฝ่ายยังหาทางชิงโอกาสได้เปรียบ สันติภาพถาวรในตะวันออกกลางจึงเป็นไปได้ยาก