คอลัมน์ : คนคาบสมุทรมลายู
โดย...จรูญ หยูทอง-แสงอุทัย
หนังขับ ดีหลวง บ้านอยู่ดีหลวง อำเภอสทิงพระ จังหวัดสงขลา ได้บรรดาศักดิ์เป็นขุนลอยฟ้าโพยมหน เป็นที่เลื่องลือกันมาก เพราะยังไม่เคยมีนายหนังคนไหนได้บรรดาศักดิ์มาก่อน เพราะเคยเล่นถวายสมเด็จเจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมขุนลพบุรีราเมศวร์ อุปราชมณฑลปักษ์ใต้ สมัยรัชกาลที่ ๖
หนังเอียด ปากพล ที่จริงเป็นคนบ้านน้ำกระจาย อำเภอเมืองสงขลา จังหวัดสงขลา แต่ไปบุกเบิกป่ากับคนอื่นๆ ทางปากพน พัทลุง และเล่นหนังทางนั้นมีชื่อเสียง จึงเรียกกันว่า หนังเอียด ปากพน ครั้งหนึ่งเคยประชันกับ หนังรอด เทวา หนังรอด สู้ไม่ได้ ขนาดออกไอ้บินหลา ตัวตลกเอกของตนเองครั้งแล้วครั้งเล่าก็ไม่มีคนฮา คราวนั้นหนังรอด สมเพชตัวเองมาก ถึงกับว่ากลอนออกมาว่า
“น่าสงสาร หนังรอด ยอดลำปำ
มาตกต่ำ คราวนี้ เห็นทีไม่ไหว
แพ้หนังเอียด ปากพล พาให้จนใจ
เหตุไฉน ไอ้บินหลา ไม่สักฮาสักเฮ”
หนังพรัด อ่างทอง บ้านอ่างทอง ตำบลทุ่งหวัง อำเภอเมืองสงขลา จังหวัดสงขลา ลือชื่อในทางเล่นผีเก่ง สมัยก่อนการเล่นหนังตะลุงเต็มไปด้วยไสยศาสตร์เวทมนตร์ นายหนังแต่ละโรงต้องมีหมอประจำโรงติดตามไปทุกหนทุกแห่งที่ไปแสดงหนัง เพราะอาจมีคนทำในทางร้าย จะขาดหมอ หรือขาดวิชาในทางไสยศาสตร์ไม่ได้ นายหนังเชือน วงศ์ประชุม บอกว่า นายหนังพลัด ทำให้ตนเบื่อ ไม่อยากเล่นหนังตะลุงเป็นเวลานานถึง ๑๐ ปี โดยนายหนังพลัด มาทำพิธีครอบมือให้ในฐานะญาติใกล้ชิด เมื่อครอบครูแล้วหนังเชือนก็เบื่อการเล่นหนัง ต้องหาหมอมารักษาเป็นเวลานานกว่าจะกลับไปเล่นหนังได้อีก ภายหลังหนังพลัดป่วย ใช้ให้เมียหยิบยาในกระเป๋า ในกระเป๋านั้นบังเอิญมียาสองอย่าง คือ ยาสั่ง กับยาแก้ เมียหยิบยาสั่งมาให้กิน หนังพลัดเลยสิ้นชื่อ
หนังคลิ้งเฒ่า สมญาคลิ้งเฒ่าเพราะเป็นหนังมีอายุมากแล้ว บ้านอยู่แถวๆ สทิงหม้อ สิงหนคร จังหวัดสงขลา จุดเด่นคือ ชอบว่ากลอนเรื่อยเปื่อย ไม่ได้คำนึงถึงความไพเราะเพราะพริ้งมากนัก นอกจากนั้น กลอนยังจะออกไปทางสัปดี้สัปดนด้วย หนังคลิ้งเฒ่าชอบเล่นเรื่องกินนร หรือ “ขี้หนอน” ครั้งหนึ่งไปเล่นที่ตำบลทะเลน้อย อำเภอควนขนน จังหวัดพัทลุง เจ้าของงานเลี้ยงน้ำกร่อยทำให้หนังทั้งคณะลงท้อง หนังคลิ้งเฒ่าขับกลอนว่า
“คืนนั้น ฉันไปเล่น ที่เลน้อย
ลูกคู่ กินน้ำกร่อย ขี้แหม็ดแจ็ดคน
เหลือแต่ ตัวฉาน ขี้หนอยหนอย
ยกข้อ ขี้หนอนน้อย ลอยเวหน”
หนังหิ้นเฒ่า หรือ หิ้น เขาตกน้ำ บ้านอยู่เขาตกน้ำ อำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา หนังหิ้นว่ากลอนไม่เก่ง แต่มีชื่อเสียงทางการตลก และมักเป็นตลกคำผวน ตัวรูปหนังตัวหนึ่งที่คิดตัดขึ้นชื่อ “นางโหงพราย” ได้มาจากนอนดูเมฆเห็นเป็นรูปผี พอดีหนังวัวแห้งมีอยู่ครึ่งตัวจึงเอามาตัดเป็นตัวรูปหนัง นางโหงพรายนี้ศักดิ์สิทธิ์มาก มีคนมาบนบานแก้บนกันอยู่บ่อยๆ หนังหิ้น เขาตกน้ำ เป็นลูกศิษย์ หนังเอียด ปากพน เกิดเมื่อ พ.ศ.๒๔๔๒ สมัยรัชกาลที่ ๕ เสียชีวิตไปนานแล้ว
หนังอิ่ม ห้วยลึก บ้านอยู่ห้วยลึก อำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง นามสกุลจริงคือ โกไศยกานนท์ มีชื่อเสียงมาก เป็นลูกศิษย์ หนังเดี่ยม เกาะยอ ว่ากลอนไพเราะ เสียงดี พ่อชื่อกลอม เป็นนายหนังด้วย จึงได้หัดหนังมาแต่เด็ก เกิดเมื่อ พ.ศ.๒๔๒๖ ถึงแก่กรรมเมื่อ พ.ศ.๒๔๙๑ มีอาย ๖๕ ปี เป็นเพื่อนเกลอกับหนังขับ ดีหลวง หนังอิ่ม เป็นคนคิดเอาโหม่งหล่อมาใช้ เอาซอมาประกอบเล่นกับปี่ และคิดเอาผ้าแดงมาขลิบทำจอหนัง ดังบทไหว้ครูของนายหนังลั่นที่ว่า
“พี่คิด โหม่งหล่อ จอเลียบแดง
แล้วเปลี่ยนแปลงปี่ซอเพราะหนักหนา”
หนังเลื่อน พานยาว บ้านพานยาวแถวเขารูปช้าง หรือวัดเกาะถ้ำ อำเภอเมืองสงขลา จังหวัดสงขลา
หนังคล้ายเท่ง ตั้งตามที่ตลกไอ้เท่งเก่ง เป็นคนบ้านจะโหนง อำเภอจะนะ จังหวัดสงขลา
หนังเอี่ยม เสื้อเมือง บ้านเสื้อเมือง อำเภอสทิงพระ จังหวัดสงขลา เล่นหนังเก่ง
หนังจ้วน คูขุด บ้านคูขุด อำเภอสทิงพระ จังหวัดสงขลา เป็นครูหนังเก่า มีชีวิตอยู่ในสมัยรัชกาลที่ ๓ คือเกิดราวปี พ.ศ.๒๓๘๐ กว่าๆ มีอายุได้ประมาณ ๘๐ ปี มีลูกศิษย์ชื่อ หนังมา มากสอน ครูจ้วนเป็นครูตัดรูปหนัง เป็นผู้ให้กำเนิดรูปตัวตลกคือ ไอ้เท่ง เป็นคนแรก ภายหลังไอ้เท่งตัวนี้กลายเป็นตัวตลกอมตะที่คนรู้จักกันทั่ว มีคู่หูชื่อหนูนุ้ย ชื่อเสียงของหนังจ้วนอยู่ที่ว่ากลอนไพเราะ เสียงดังฟังชัด และเป็นผู้คิดเอาปี่พาทย์เข้ามาประกอบกับการแสดงหนังตะลุงด้วย
ไอ้เท่ง เป็นชายชาวคูขุดคนหนึ่ง มีนิสัยชอบเอะอะโวยวาย หนังจ้วนได้เลือกเอาบุคลิกของเท่งจริงๆ มาตัดเป็นรูปหนัง แล้วนำไปเชิด ต่อมา นายหนังคณะต่างๆ นำไปเชิดอย่างแพร่หลาย บางคณะกลายเป็นนายหนังที่โดดเด่นเพราะตลกไอ้เท่ง จนเป็นเอกลักษณ์ หรือสมญานาม เช่น หนังคล้ายเท่ง หนังอิ่มเท่ง เป็นต้น
หนังจ้วน ได้รับการยอมรับว่าเป็นนายหนังที่มีเสียงก้องกังวานไกล มีเสน่ห์ คอยาวระหง มีลูกกระเดือกใหญ่งอนออกมา รูปร่างสูงใหญ่ เป็นคนรูปงามคนหนึ่ง
หนังปานบอด (ปาน ชีช้าง) เป็นนายหนังตาบอด ที่มีชื่อเสียงทั้งในการแสดงหนัง และว่าเพลงบอก เป็นชาวบ้านดอน ตำบลเขาพังไกร อำเภอหัวไทร จังหวัดนครศรีธรรมราช ตาบอดมาแต่กำเนิด แต่มีความจำ และมีปฏิภาณยอดเยี่ยม สามารถว่ากลอนหนัง และเพลงบอกได้ เกิดเมื่อ พ.ศ.๒๔๓๓
หนังหนู ช้างเหาะ บ้านอยู่แถวบ่อแดง ตำบลวัดจันทร์ อำเภอสทิงพระ จังหวัดสงขลา ได้สมญานามว่าช้างเหาะ เพราะแกว่าบทให้ช้างเหาะได้
หนังชู หาบยักษ์ รุ่นเดียวกับหนังพลัดอ่างทอง เล่นทีไรยักษ์ตายเป็นกอง ให้เก็บกันเป็นหาบๆ คนเลยเรียกว่า หนังชูหาบยักษ์
หนังพร้อม ด. อัศวิน บ้านควนเนียง อำเภอควนเนียง จังหวัดสงขลา สมญานามนี้ได้มาเพราะชอบออกรูปอวัยวะเพศผู้ชายที่คนใต้เรียกว่า “ดอ”
(ต่อตอน ๓)
