คอลัมน์ : คนคาบสมุทรมลายู
โดย...จรูญ หยูทอง-แสงอุทัย
บุโรพุทโธ เป็นศาสนสถานแบบเดียวที่มีอยู่ มีขนาดกว้างใหญ่แต่มีแผนผังง่ายๆ ได้สัดส่วนแสดงถึงมณฑลของจักรวาล ประกอบขึ้นด้วยฐาน ๕ ชั้น วงเป็นระเบียง ๔ ชั้น และมีเขื่อนกั้นดินวงอยู่ภายนอกอีกชั้นหนึ่ง ระเบียงแต่ละวงมีภาพสลัก ความยาวของภาพสลักมีทั้งหมดเกือบ ๔ กิโลเมตร บนยอดของระเบียงแต่ละชั้นมีพระพุทธรูปอยู่ในซุ้มแสดงปาง ซึ่งมีความหมายเป็นพระธยานิพุทธเจ้าประทับนั่ง ๔ องค์อยู่ ๔ ชั้น คือ พระอักโษภยะ ปางมารวิชัย ทิศตะวันออก พระรัตนสัมภวะ ปางประทานพร ทิศใต้ พระอมิตาภะ ปางสมาธิ ทิศตะวันตก และพระอโมฆสิทธะ ปางประทานอภัย ทิศเหนือ ส่วนบนยอดฐานชั้นที่ ๕ เป็นพระพุทธรูปประทับนั่ง ปางวิตรรกะ ซึ่งสันนิษฐานกันว่า อาจหมายถึง พระสมันตภัทรโพธิสัตว์ บนยอดสุดมีลาน และสถูปหลายองค์เจาะเป็นรู มีพระพุทธรูปอยู่ภายใน ซึ่งเป็นลักษณะพิเศษ
พระพุทธรูปเหล่านั้นแสดงปางประทานปฐมเทศนา คือ พระธยานิพุทธเจ้าไวโรจนะ ส่วนเจดีย์องค์กลางสุดนั้นเป็นเจดีย์ทึบ ซึ่งอาจหมายถึงพระอาทิพุทธเจ้าผู้สร้างโลก หรือพระวัชรสัตว์ คือพระโพธิสัตว์ประจำองค์พระอาทิพุทธเจ้า
ทั้งหมดนี้มีความหมายเกี่ยวกับจักรวาล บุโรพุทโธ หมายถึงดินแดนที่ลึกล้ำหลายชั้นที่มุ่งขึ้นไปสู่นิพพาน และคงสร้างขึ้นในราวกลางพุทธศตวรรษที่ ๑๔ ภาพสลักบนฐาน และระเบียงนั้นมีผู้กล่าวว่า หมายถึงกามธาตุ (ฐานระเบียงชั้นที่ ๑) รูปธาตุ (ฐานระเบียงชั้นที่ ๒) และอรูปธาตุ (ฐานระเบียงชั้นที่ ๓) ตามลำดับ
ทั่วบริเวณบุโรพุทโธ คับคั่งไปด้วยนักท่องเที่ยวทั้งจากใน และต่างประเทศ โดยเฉพาะเยาวชนชาวอินโดนีเซีย ซึ่งส่วนใหญ่เป็นมุสลิม และฝรั่งมังค่า รวมทั้งนักท่องเที่ยวจากประเทศไทย สันนิษฐานว่า มีนักท่องเที่ยวจากประเทศไทยมาเยี่ยมชมที่นี่มากเป็นพิเศษ เพราะพ่อค้าแม่ขายที่มาตื๊อให้ซื้อสินค้าของที่ระลึกส่วนใหญ่พูดภาษาไทยที่จำเป็นต่อการขายได้ เช่น คำว่า “ถูกๆ” “ร้อยเดียว” “สิบอันสองร้อย” “ห้าอันร้อย” เป็นต้น
สิ่งที่น่าสนใจ คือ ประเทศอินโดนีเซียเป็นประเทศมุสลิมใหญ่ที่สุดในโลก แต่เราไม่ค่อยเห็นผู้หญิงมุสลิมที่นี่คลุมหน้าตามิดชิดแบบในสามจังหวัดภาคใต้ของไทย และที่สำคัญ มุสลิมที่อินโดนีเซียสามารถจะอยู่ร่วมกับชาติพันธุ์ต่างศาสนาอื่นได้อย่างสงบสุข ร่วมกันรักษาโบราณสถาน ศาสนสถานในศาสนาอื่นไว้เป็นทรัพยากรแห่งการท่องเที่ยวระดับมรดกโลก สร้างรายได้ให้แก่ชมชนท้องถิ่น และประเทศอินโดนีเซียได้เป็นอย่างดี และที่น่าสนใจคือ เยาวชนมุสลิมให้ความสนใจไปเที่ยวชม และถ่ายรูปกับศาสนสถาน ทั้งของพุทธมหายานอย่างบุโรพุทโธ และเทวาลัยปรัมบานันของศาสนาพราหมณ์-ฮินดูได้อย่างสนิทใจ
กองทัพภาคที่ ๔ และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการแก้ปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยเฉพาะการสร้างสันติสุขในหมู่เยาวชนในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ จึงน่าจะนำเยาวชนมุสลิมในพื้นที่ที่มีปัญหาไปดูชีวิตความเป็นอยู่ของมุสลิมในอินโดนีเซีย แทนที่จะพาไปเที่ยวเชียงใหม่ หรือกรุงเทพมหานคร
เราเดินวนขวาจนครบ ๔ รอบของฐานระเบียงแล้ว ลงจากฐานบุโรพุทโธทางประตูด้านทิศเหนือ กลับลงมาสู่สำนักงานบริการนักท่องเที่ยวเพื่อคืนผ้าคาดเอว และซื้อของที่ระลึก ข้าพเจ้าถูกคะยั้นคะยอให้ซื้อพัดที่ทำจากผ้าปาเต๊ะในราคา ๑๑ ชิ้น ๒๐๐ บาท เพื่อนร่วมทางที่เป็นผู้หญิงต่อรองได้ถึง ๑๒ ชิ้น ๒๐๐ บาท โดยใช้ฐานข้อมูลจากข้าพเจ้า
การต่อรองราคาสินค้าในอินโดนีเซีย ทั้งที่เดินขายข้างถนน และในร้าน ต้องต่อรองให้เหลือหนึ่งในสามของราคาที่เขาเสนอขาย เช่น ถ้าเขาเสนอขายแสนห้า ให้ต่อรองเหลืออย่างมากห้าหมื่น (คิดเป็นเงินไทยประมาณ ๓๐ บาท)
ข้าพเจ้าสนใจหนังสือเกี่ยวกับบุโรพุทโธที่เป็นภาษาอังกฤษ เช่นเดียวกับ บุญเลิศ จันทระ เราเลยซื้อมาคนละเล่มราคาเล่มละ ๑๒๕,๐๐๐ รูเปียส (ประมาณ ๓๗๕ บาท)
