ระบบอุปถัมภ์ในสังคมไทย/จรูญ หยูทอง-แสงอุทัย

ระบบอุปถัมภ์ หรือค่านิยมระบบความสัมพันธ์แบบนายกับทาสยังคงเข้มข้นอยู่ในการจัดระเบียบทางสังคมในสังคมไทย ทั้งในเมือง และชนบท ทั้งในสังคมชาวบ้านและสังคมในรั้วมหาวิทยาลัยก็ไม่เว้น ดังจะเห็นได้จากระบบอุปถัมภ์ในกระบวนการสรรหาเพื่อคัดเลือกบุคคลที่มีความเหมาะสมเข้าสู่ตำแหน่งทางการเมืองในมหาวิทยาลัย ตั้งแต่ตำแหน่งนายกสภามหาวิทยาลัย, กรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิ, อธิการบดี, คณบดีผู้อำนวยการ ฯลฯ อยู่ที่ความพอใจของนายกสภามหาวิทยาลัย และคณะซึ่งมีระบบความสัมพันธ์แบบนายกับทาส หรือระบบอุปถัมภ์เป็นพื้นฐานสำคัญ

มหาวิทยาลัยทักษิณกำลังจะมีการสรรหาตำแหน่งสำคัญๆ หลายตำแหน่งในช่วงนี้ นับตั้งแต่คณบดีคณะศึกษาศาสตร์ ที่กำลังประกาศรับสมัคร และกำหนดขั้นตอนการเสนอชื่อผู้มีความเหมาะสมอยู่ในขณะนี้ ตำแหน่งอธิการบดี และตำแหน่งผู้อำนวยการสถาบันทักษิณคดีศึกษา ความคืบหน้าในส่วนของคณะศึกษาศาสตร์ผู้เขียนไม่ทราบความเคลื่อนไหวในส่วนของว่าที่ผู้สมัคร หรือได้รับการเสนอชื่อ

แต่ในส่วนของว่าที่ผู้สมัครอธิการบดี และผู้อำนวยการสถาบันทักษิณคดีศึกษา มีความเคลื่อนไหวที่น่าสนใจ ดังนี้ 4 ว่าที่ผู้สมัครอธิการบดีมีข่าววงในบอกว่ามีผู้สนใจที่เป็นคนในอย่างน้อย 4 ท่านคือ รองอธิการบดี 2 ท่าน หัวหน้าส่วนงานอื่น 1 ท่าน และคณบดีที่มีบทบาทในสภามหาวิทยาลัยอีก 1 ท่าน ส่วนว่าที่ผู้สมัครผู้อำนวยการสถาบันทักษิณคดีศึกษาทราบว่า มีอย่างน้อย 5 ท่านคือ อดีตอาจารย์ ม.ทักษิณที่โอนไปอยู่ ม.รามคำแหง ปัจจุบัน เกษียณอายุราชการแล้ว, ผู้อำนวยการคนปัจจุบัน, รองผู้อำนวยการปัจจุบัน และอดีตรองผู้อำนวยการสถาบันทักษิณคดีศึกษาอีก 2 ท่าน 1 ใน 2 ท่านหลังประกาศต่อประชาคมทั้งใน และนอกสถาบันทักษิณคดีศึกษาด้วยความมั่นใจแล้วว่า จะได้เป็นผู้อำนวยการอย่างแน่นอน เพราะ 3 ใน 5 ของคณะกรรมการสรรหาผู้อำนวยการสถาบันทักษิณคดีศึกษาเป็นคนใกล้ชิดกัน

คณะกรรมการสรรหาผู้อำนวยการสถาบันทักษิณคดีศึกษาที่กำลังรอการแต่งตั้งจากสภามหาวิทยาลัยทักษิณ ประกอบด้วย ศ.วิโชค มุกดามณี กรรมการมหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิ เป็นประธานอธิการบดีมหาวิทยาลัยทักษิณ (รศ.สมเกียรติ สายธนู), อาจารย์สุวรรณา เกรียงไกรเพชร ผู้อำนวยการศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร, อาจารย์ภิญโญ ตันพิทยคุปต์ ข้าราชการบำนาญ ม.ทักษิณ และประธานสภาคณาจารย์และบุคลากรมหาวิทยาลัยทักษิณ เป็นกรรมการทุกครั้งที่มีการสรรหาในมหาวิทยาลัยทักษิณ

ประชาคมส่วนใหญ่จะคิด และพูดตรงกันเมื่อเห็นรายชื่อผู้สมัคร หรือได้รับการเสนอชื่อ และคณะกรรมการสรรหาว่าใครจะได้เป็นในตำแหน่งนั้นๆ ว่าทำไมจึงเป็นเช่นนี้ สิ่งที่เกิดขึ้น และส่งผลระยะยาวต่อองค์กรคือ ความเชื่อมั่นศรัทธาในหลักธรรมมาภิบาลขององค์กรที่ประกาศกันอยู่ตลอดมาจะหมดสิ้นลงทันทีโดยปริยาย
 
นี่แหละคือความอัปลักษณ์ของระบบอุปถัมภ์ในสังคมไทยที่ฉุดรั้งความเจริญก้าวหน้าของสังคมบ้านเมือง เช่นเดียวกับระบบคอร์รัปชันที่กำลังแสดงบทบาทอยู่ในแวดวงการเมือง และระบบราชการไทย และเป็นตัวบั่นทอนความเจริญก้าวหน้าของชาติบ้านเมืองอยู่เช่นกัน