“สามเหลี่ยมฤดูหนาว” ดาวฤกษ์น่าชมและน่าศึกษาในช่วงเวลาเหมันต์ฤดู

ฤดูหนาวถือเป็นอีกหนึ่งช่วงเวลาในการชมดวงดาวบนท้องฟ้าได้ดีที่สุด เนื่องจากอากาศแห้งไม่มีเมฆฝนท้องฟ้าแจ่มใส และบรรดาดาวต่างๆ ที่ระยิบระยับบนท้องฟ้ายาวค่ำคืน “สามเหลี่ยมฤดูหนาว” ดาวฤกษ์ที่สว่างไสว 3 ดวง เรียงกันอย่างโดดเด่น ถือเป็นหนึ่งในดาวน่าชมในช่วงเวลาเหมันต์ฤดู

สามเหลี่ยมฤดูหนาว (Winter Triangle) คือเป็นเพียงการเรียงตัวของ 3 ดาวฤกษ์ที่สว่างจนสามารถเห็นได้ชัดเจนในช่วงฤดูหนาวจากแต่ละกลุ่มดาว สามเหลี่ยมนี้เป็นรูปสามเหลี่ยมหน้าจั่วสมมุติระหว่างดวงดาวในทางดาราศาสตร์ เพื่อให้ได้รู้ถึงตำแหน่งเรียงกันของดาวฤกษ์ทั้ง 3 ดวงบนท้องฟ้า ได้แก่ “ดาวซิริอุส” ในกลุ่มดาวหมาใหญ่ “ดาวบีเทลจุส” ในกลุ่มดาวนายพราน) และ “ดาวโพรซิออน” ในกลุ่มดาวหมาน้อย ซึ่งตำแหน่งของดาวทั้งสามที่สว่างที่สุดนี้ สามารถใช้เป็นพิกัดในการหากลุ่มดาวฤกษ์กลุ่มอื่นๆ เพื่อชมความสวยงามของแสงดาวหลากสีที่ระยิบระยับ พร้อมกับได้ศึกษาพิกัดและกลุ่มดวงดาวต่างๆ ในช่วงเหมันต์ฤดูหนึ่งช่วงเวลาในการชมดวงดาวบนท้องฟ้าได้ดีที่สุดของปี

อ่าน : “เขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืด” ตื่นตาท้องฟ้ายามราตรี กับ 16 แหล่งดูดาวสุดอันซีนแห่งใหม่ของไทย

ในการสังเกตสามเหลี่ยมฤดูหนาวจะปรากฏให้เห็นได้เด่นชัดบนท้องฟ้าทิศตะวันออก ในช่วงหัวค่ำของฤดูหนาว ซึ่งในอดีตได้ถูกนำมาสื่อถึงการเริ่มต้นเข้าสู่ฤดูหนาวเมื่อได้เห็นดาวทั้ง 3 ดวงนี้ปรากฏเด่นชัดหลังจากตะวันลับฟ้า

นอกจากแสงที่ระยิบระยับน่าชมแล้ว ดาวฤกษ์ทั้ง 3 ดวงของสามเหลี่ยมฤดูหนาวก็ยังถือเป็นดาวฤกษ์ที่น่าสนใจ โดย “ดาวซิริอุส” (sirius) ถือเป็นดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดในตอนกลางคืนและสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า แม้ดาวซิริอุสที่เราเห็นจะเป็นดวงเดียวบนฟ้าแต่ในความเป็นจริงแล้วเป็นดาวคู่ ที่มีดาวบริวารชื่อ ซิริอุส บี (Sirius B) โดยเป็นดาวแคระขาวที่มีขนาดเล็กและมีความสว่างน้อยกว่าโคจรอยู่ใกล้กัน ดาวนี้จะมองเห็นเป็นสีโทนฟ้าระยิบระยับ และเป็นตำแหน่งของกลุ่มดาวหมาใหญ่ (Canis Major)

“ดาวบีเทลจุส” (Betelgeuse) เป็นดาวที่สว่างที่สุดอันดับที่ 11 ในท้องฟ้ากลางคืนและสว่างที่สุดเป็นอันดับสองในกลุ่มดาวนายพราน รองจากดาวไรเจล ดาวฤกษ์ดวงนี้เป็นดาวแดงยักษ์ที่อยู่ในช่วงบั้นปลายชีวิตของดาว นักดาราศาสตร์ได้มีการคาดว่าดาวบีเทลจุสน่าจะใกล้ระเบิดเป็นซูเปอร์โนวาภายในอีกไม่กี่ล้านปีในอนาคต ดาวดวงนี้จะปรากฏเป็นสีออกส้มแดงเนื่องจากมีอุณหภูมิที่ต่ำ และเป็นตำแหน่งของกลุ่มดาวนายพราน (Orion) หนึ่งในกลุ่มดาวที่ผู้คนรู้จักมากที่สุดบนท้องฟ้า

และ “ดาวโพรซีออน” (Procyon) จริงๆ แล้ว เป็นดาวฤกษ์ที่ไม่มีความสว่างมาก แต่เนื่องจากอยู่ห่างจากดวงอาทิตย์ไปเพียง 11.5 ปีแสง จึงทำให้ดาวโพรซีออนมีความสว่างปรากฏจากโลกค่อนข้างมาก ถือเป็นดาวสว่างที่สุดอันดับ 8 บนท้องฟ้า ดาวโพรซิออนมักถูกเรียกว่า "ดาวหมาน้อย" เพื่อแยกกับ "ดาวหมาใหญ่" หรือ ซิริอุส ที่สว่างกว่า ปรากฏเป็นสีขาวอมเหลือง และเป็นตำแหน่งของกลุ่มดาวหมาน้อย (Canis Minor)