สำหรับคอลัมน์นี้คงต้องขอเชิญชวนผู้ที่รักการถ่ายภาพทางดาราศาสตร์ทั้งหน้าเก่าและหน้าใหม่ ร่วมกิจกรรมการส่งภาพเข้าร่วมประกวดภาพถ่ายดาราศาสตร์ประจำปี 2558 กันครับ ในกิจกรรมนี้ภาพที่ส่งเข้าร่วมประกวดส่วนหนึ่งจะถูกคัดเลือกนำไปจัดทำสื่อทางดาราศาสตร์เพื่อใช้ในการเผยแพร่ในกิจกรรมทางดาราศาสตร์ ของสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติในโอกาสต่อไป
ทว่าหลายๆ ปีที่การส่งภาพเข้าร่วมประกวดมักมีคำถามเสมอว่า “แล้วภาพแบบไหนบ้างที่สามารถส่งประกวดได้ และภาพแบบไหนที่ผิดกติกา” เอาล่ะครับคอลัมน์ผมจะมาบอกว่าแบบไหนที่ส่งได้ และแบบไหนที่ผิดกติกา หรือการใช้เทคนิคการถ่ายภาพ แต่งภาพ แบบไหนที่ไม่ผิดกติกา” มาเริ่มกันเลยครับผม....
A. ประเภทของภาพถ่ายดาราศาสตร์ ที่สามารถส่งภาพเข้าร่วมประกวดได้
สำหรับการส่งภาพเราแบ่งออกเป็น 5 ประเภทหลักๆ โดยผู้สมัครสามารถส่งภาพได้ไม่จำกัดประเภทและไม่จำกัดจำนวน ซึ่งมีรายละเอียดของประเภทภาพดังนี้
1. ประเภทภาพถ่าย Deep Sky Objects เช่น กาแล็กซี เนบิวลา กระจุกดาว เป็นต้น
ภาพถ่ายประเภท Deep Sky Objects นั้น เป็นภาพที่ต้องใช้อุปกรณ์ที่หลากหลายทั้งกล้องโทรทรรศน์ ขาตามดาวที่แม่นยำ รวมทั้งเทคนิคการถ่ายภาพและการประมวลผลภาพถ่าย โดยในแต่ละปีก็มีจำนวนผู้ส่งภาพเข้าประกวดไม่มากนัก แต่ถึงอย่างไรก็ยังน่าดีใจที่ถึงแม้จะน้อยราย ในแต่ละปีก็มีนักถ่ายภาพดาราศาสตร์หน้าใหม่ที่ส่งภาพถ่ายประเภทนี้เพิ่มขึ้นทุกๆ ปี
2. ประเภทภาพถ่ายปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ เช่น ปรากฏการณ์สุริยุปราคา จันทรุปราคา ฝนดาวตก การบังกันของวัตถุในระบบสุริยะ การเกิดคอนจังชั่นของวัตถุในระบบสุริยะ แต่ไม่รวมถึงปรากฏการณ์การขึ้น-ตกของดวงอาทิตย์ และดวงจันทร์ การเกิดเฟสของดวงจันทร์ เป็นต้น ทั้งนี้ต้องไม่รวมถึงปรากฏการณ์ทางอุตุนิยมวิทยา เช่น ฟ้าฝ่า เมฆสี หรือการเกิดรุ้ง (หมายเหตุ : สามารถส่งภาพปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ที่ถ่ายจากต่างประเทศได้)
สำหรับปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์นั้น ในแต่ละปีก็จะมีเหตุการณ์สำคัญที่แตกต่างกันไป แต่ผู้สมัคร ก็สามารถนำภาพปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ในปีก่อนๆ ส่งเข้าประกวดได้ โดยปัจจุบันเทคนิคการประมวลผลภาพถ่ายที่ดีขึ้นเรื่อยๆนั้น การนำเอาภาพเก่าๆ มาประมวลผลใหม่ก็อาจได้ภาพที่มีคุณภาพดีขึ้น
3. ประเภทภาพถ่ายวัตถุในระบบสุริยะ เช่น ดาวเคราะห์ ดาวหาง ดาวเคราะห์น้อย ดวงจันทร์ ดวงอาทิตย์
ภาพประเภทนี้ ถือเป็นภาพถ่ายที่หลายๆ คนมักมองข้าม ในการส่งภาพเข้าร่วมประกวด เพราะมักคิดว่าจะต้องใช้อุปกรณ์ที่มีทางยาวโฟกัสสูงๆ เท่านั้นถึงจะถ่ายได้ แต่จริงๆ แล้วการถ่ายาภาพดวงจันทร์ หรือดวงอาทิตย์นั้น ก็ไม่ใช้เรื่องยากแล้วในปัจจุบันสำหรับกล้องดิจิตอล ซึ่งหากใครที่มีภาพถ่ายวัตถุในระบบสุริยะ ก็ลองส่งเข้าประกวดกันได้นะครับ เพราะมีคนส่งน้อยกว่าประเภทอื่นๆ
4. ประเภทภาพถ่ายวิวธรรมชาติกับดาราศาสตร์ เช่น ภาพถ่ายที่ประกอบด้วยวัตถุบนพื้นโลกกับวัตถุบนท้องฟ้าที่เกี่ยวข้องกับดาราศาสตร์ เช่น ภาพเส้นแสงดาว ทางช้างเผือก แสงจักรราศี ดวงจันทร์หรือดวงอาทิตย์กับวิวธรรมชาติ และกลุ่มดาวกับวิวธรรมชาติ
สำหรับวิวธรรมชาติกับดาราศาสตร์นั้น ผู้สมัครสามารถส่งภาพได้หลากหลายประเภท โดยผู้สนใจถ่ายภาพทางดาราศาตร์มักเริ่มต้นถ่ายภาพประเภทนี้กันเป็นลำดับต้น ซึ่งภาพประเภทนี้นอกจากความสวยงามของสถานที่ต่างๆ แล้ว ผู้ถ่ายภาพควรให้ความสำคัญกับรายละเอียดของวัตถุท้องฟ้าด้วย รวมทั้งความถูกต้อง
ทางดาราศาสตร์ด้วย
5. ประเภทภาพถ่ายปรากฏการณ์ที่เกิดในบรรยากาศของโลก เช่น ปรากฏการณ์ทางลมฟ้าอากาศ ฟ้าผ่า การเกิดรุ้งกินน้ำ ดวงอาทิตย์ทรงกลด หรือดวงจันทร์ทรงกลด เป็นต้น
สำหรับภาพประเภทสุดท้ายนี้ ช่วงนี้เป็นช่วงโอกาสทองของการถ่ายภาพกันก็ว่าได้ เพราะภาพปรากฏการณ์ที่เกิดในบรรยากาศของโลกนั้น มักเกิดในช่วงฤดูฝน ไม่ว่าจะเป็นรุ้งกินน้ำ ดวงอาทิตย์ทรงกลด หรือเมฆสี รวมทั้งฟ้าฝ่า โดยการถ่ายภาพประเภทนี้ถือได้ว่าเป็นภาพที่ต้องใช้การหมั่นสังเกตท้องฟ้า บ่อยๆ และศึกษาการเปลี่ยนแปลงต่างทางสภาพอุตุนิยมวิทยาก็อาจสามารถคาดการณ์ได้ล่วงหน้าได้บ้าง
B. ภาพแบบไหนที่ผิดกติกา...ในการประกวดภาพถ่ายมักมีผู้สมัครบางท่านที่อาจทำผิดกติกาอยู่บ้าง เรามาดูกันว่าแบบไหนบ้างที่ผิดกติกา
1. การ Copy ภาพถ่ายจากบุคคลอื่นมาส่งประกวด เช่น ภาพถ่ายจากต่างประเทศ ภาพถ่ายจากเว็บไซต์ต่างๆ ซึ่งภาพเหล่านี้ สามารถตรวจสอบได้ง่าย เพราะมักถูกเผยแพร่ทั่วไปอยู่แล้ว
2. การซ้อนภาพต่างสถานที่ต่างเวลา หรือการนำภาพถ่ายจากสถานที่หนึ่งมาซ้อนกับภาพถ่ายอีกสถานที่หนึ่งนั้นเอง เช่น การถ่ายภาพเส้นแสงดาวทางทิศเหนือจากอีกสถานที่หนึ่งแล้วนำมาซ้อนกับภาพที่เป็นฉากหน้าของอีกสถานที่หนึ่ง แบบนี้ผิดกติกาครับ ซึ่งมักพบมากในภาพถ่ายประเภทวิวธรรมชาติกับดาราศาสตร์
3. การรีทัชภาพ หรือการรีทัชภาพที่บิดเบือนจากความจริง หรือสร้างภาพที่ไม่ได้เกิดขึ้นจริง โดยมักพบมากในการทำผิดกติกา ในภาพถ่ายประเภทปรากฏการณ์ที่เกิดในบรรยากาศของโลก
4. การนำภาพที่เคยชนะการประกวดภาพถ่ายดาราศาสตร์ในอดีตกลับมาส่งใหม่ แบบนี้ผิดครับ แต่คงไม่มีใครทำ
C. ภาพแบบไหนที่ไม่ผิดกติกา...
สำหรับการถ่ายภาพทางดาราศาสตร์นั้น ก็มักมีหลายท่านที่เกิดข้อสงสัยเกี่ยวกงับการประมวลผลภาพถ่าย การปรับสีภาพหรือเทคนิคต่างๆ ในการประมวลผลภาพถ่าย ซึ่งความจริงแล้วภาพถ่ายดาราศาสตร์เกือบทุกภาพมักต้องผ่านกระบวนการประมวลผลภาพ การปรับภาพ หรือการรวมภาพ และเทคนิคต่างๆมากมาย เอาหล่ะครับทีนี้ลองมาดูกันว่าแบบไหนที่ไม่ผิดกติกาครับ
1. การรวมภาพเพื่อให้ได้ภาพถ่ายที่สมบูรณ์ เช่น
- การถ่ายภาพเส้นแสงดาวจำนวนหลายภาพแล้วนำมาต่อกันเพื่อให้ได้ภาพที่สมบูรณ์
- การถ่ายภาพแบบ HDR เพื่อให้ได้รายละเอียดทั้งส่วนมืดและส่วนสว่างที่สมบูรณ์
- การรวมภาพปรกฏการณ์ฝนดาวตกเพื่อให้เห็นศูนย์กลางการกระจายตัวของฝนดาวตกที่สมบูรณ์
- การรวมภาพที่ถ่ายจากสถานที่เดียวกันในช่วงเวลาใกล้กัน ตัวอย่างเช่น การถ่ายภาพวัตถุท้องฟ้าแบบตามดาวภาพหนึ่ง รวมกับภาพวิวธรรมชาติ ณ ตำแหน่งเดียวกันอีกภาพหนึ่ง
ทั้งหมดนี้สามารถทำได้ไม่ผิดกติตา โดยต้องคำนึงถึงความถูกต้องทางหลักการทางดาราศาสตร์เป็นสำคัญ ก็สามารถทำได้แบบนี้ไม่ผิดกติกาครับ
2. การปรับสีภาพให้ดูสดใสหรืออิ่มสี เช่น การปรับเร่งความอิ่มสีของภาพถ่ายดวงอาทิตย์ทรงกลด หรือรุ้งกินน้ำเพื่อแสดงรายละเอียดได้ชัดเจนยิ่งขึ้น
3.การถ่ายภาพด้วยอุปกรณ์ถ่ายภาพทุกประเภท ไม่ว่าจะเป็นกล้องมือถือ กล้องดิจิตอลแบบคอมแพ็ค กล้องฟิล์ม หรือเว็บแคม ก็สามารถส่งภาพได้ทั้งนั้น
4. ภาพถ่ายจากต่างประเทศ เช่น ภาพถ่ายปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ที่เกิดขึ้นในต่างประเทศ หรือภาพถ่ายทางดาราศาสตร์ที่ไม่เคยเกิดขึ้นในประเทศไทย ตัวอย่างเช่น ภาพแสงออโรรา
5. ภาพที่ไม่ได้ถ่ายจากพื้นโลก เช่นภาพถ่ายจากบนเครื่องบิน หรือภาพที่ถ่ายด้วยเทคนิคหรือวิธีการพิเศษ ตัวอย่างเช่น การนำกล้องติดกับบอลลูนเพื่อส่งขึ้นไปถ่ายภาพ
สำหรับผู้ที่สนใจสามารถดาวน์โหลดใบสมัครได้ที่ http://www.narit.or.th/index.php/pr-news/2169-astro-photo-contest-2558 หรือทางหน้าเว็บไซต์สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ ตั้งแต่บัดนี้ จนถึงวันที่ 16 ตุลาคม 2558
เกี่ยวกับผู้เขียน
ศุภฤกษ์ คฤหานนท์
สำเร็จการศึกษาครุศาสตรบัณฑิต สาขาฟิสิกส์ จากมหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ และครุศาสตรมหาบัณฑิต สาขาเทคโนโลยีและการสื่อสาร จากมหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่
ปัจจุบันเป็นเจ้าหน้าที่สารสนเทศทางดาราศาสตร์ สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) หรือ สดร., เคยทำวิจัยเรื่อง การทดสอบค่าทัศนวิสัยท้องฟ้าบริเวณสถานที่ก่อสร้างหอดูดาวแห่งชาติ มีประสบการณ์ในฐานะวิทยากรอบรมการดูดาวเบื้องต้น และเป็นวิทยากรสอนการถ่ายภาพดาราศาสตร์ในโครงการประกวดภาพถ่ายดาราศาสตร์ ประจำปี 2554 ของ สดร.ในหัวข้อ “มหัศจรรย์ภาพถ่ายดาราศาสตร์ในเมืองไทย”
“คุณค่าของภาพถ่ายนั้นไม่เพียงแต่ให้ความงามด้านศิลปะ แต่ทุกภาพยังสามารถอธิบายด้วยหลักการทางวิทยาศาสตร์ได้อีกด้วย”
อ่านบทความ ศุภฤกษ์ คฤหานนท์ ทุกวันจันทร์ที่ 1 และ 3 ของเดือน
