วิกฤตโรงไฟฟ้าฟูกูชิมะที่ญี่ปุ่นอาจทำให้หลายคนหวาดกลัวนิวเคลียร์ แต่ในโอกาสเปิดบ้านฉลอง 50 ปีของ ปส.จะเป็นโอกาสอันดีให้เราได้รู้จักและเข้าใจนิวเคลียร์และรังสีให้มากขึ้น
สำนักงานปรมาณูเพื่อสันติ (ปส.) จัดกิจกรรม “50 ปี เปิดบ้านปรมาณู” ในวาระครบรอบ 50 ปีสถาปนาสำนักงาน ระหว่าง 25-26 เม.ย.54 ซึ่งนักเรียน-นักศึกษา เยาวชนและผู้ปกครองไปร่วมงานราว 500 คน และทีมข่าววิทยาศาสตร์ ASTV-ผู้จัดการออนไลน์ ได้ร่วมตระเวนสำรวจกิจกรรมดังกล่าวด้วย
กิจกรรมวอล์คแรลลี (Walk Rally) เป็นกิจกรรมหนึ่งที่ได้รับความสนใจจากผู้ร่วมงานจำนวนมาก โดยกิจกรรมดังกล่าวแบ่งเป็นฐานกิจกรรมทั้งหมด 7 ฐาน แต่ละฐานจัดเกมไว้ให้ร่วมสนุกพร้อมสอดแทรกความรู้เรื่องนิวเคลียร์ และทางทีมงานได้เตรียมของรางวัลสำหรับใครที่ทำกิจกรรมครบตามฐานที่กำหนด
เดินสู่ ฐานกิจกรรมวัฏจักรเชื้อเพลิงนิวเคลียร์ ซึ่งผู้เข้าร่วมกิจกรรมต่างตื่นเต้นในกิจกรรมของฐานนี้เป็นอย่างมาก ผู้ร่วมกิจกรรมต้องเคลื่อนแท่งโลหะไปรอบขดลวดที่ต่อวงจรกระแสไฟฟ้าอ่อนๆ โดยไม่ให้แท่งโลหะกระทบขดลวด ซึ่งหากโลหะกระทบขดลวดจะเกิดเสียงดังขึ้น ซึ่งภายใต้ความตื่นเต้นสนุกสนานดังกล่าวนั้นมีแผ่นความรู้เกี่ยวกับวัฏจักรนิวเคลียร์ที่ให้ความรู้ว่าเริ่มต้นมาจากอะไร โดยเริ่มต้นจากการทำเหมือง จากนั้นนำเชื้อเพลิงมาบดให้มีอนุภาคเล็กลง ผ่านด้วยกระบวนการทางเคมีทำให้ยูเรเนียมเข้มขึ้น จากนั้นขึ้นรูปเม็ดเชื้อเพลิงแล้วนำมาใส่ในเตาปฏิกรณ์นิวเคลียร์ บางส่วนนำมาแปรรูป ส่วนของเสียถูกเก็บไว้ในที่ปลอดภัย
ถัดมาเป็นฐานกิจกรรมไขปริศนาปัญหานิวเคลียร์ ซึ่งนำเกมธรรมดาๆ มาแทรกความรู้นิวเคลียร์ อย่างเช่น การต่อจิกซอว์ภาพโรงไฟฟ้านิวเคลียร์หรือภาพอุปกรณ์วัดรังสี เกมจับคู่สัญลักษณ์ทางรังสี เกมสอยดาวตอบคำถามนิวเคลียร์ เกมอ่านค่าจากเครื่องตรวจวัดรังสี
หากอยากเข้าใจการทำงานของเครื่องตรวจวัดอนุภาคมูลฐานให้มาที่ ฐานกิจกรรม Cloud Chamber ซึ่งจำลองให้เห็นการเดินทางของรังสีอัลฟาและเบตาในอากาศ โดยใช้ลังกล่องกระดาษเจาะรูด้านซ้าย-ขวา และเปิดฝากล่องไว้ ด้านในใส่กล่องพลาสติกสี่เหลี่ยมบรรจุสารเคมี จากนั้นใช้ไฟฉายผ่านรูลังกระดาษให้ตกกระทบกล่องพลาสติกที่บรรจุสารเคมีไว้ ซึ่งผู้ร่วมกิจกรรมจะได้เห็นอนุภาคเคลื่อนที่ไปตามลำแสง
ส่วนใครที่อยากวัดภูมิความรู้เกี่ยวกับมาตรฐานด้านรังสีมาร่วมสนุกตอบคำถามได้ที่ ฐานกิจกรรมมาตรฐานด้านรังสี โดยเลือกหยิบซองคำถามจากเจ้าหน้าที่ ไม่ว่าจะตอบถูกหรือผิดก็จะได้ความรู้เกี่ยวกับนิวเคลียร์เพิ่มขึ้น มาถึงฐานที่เข้ากับสถานการณ์วิกฤตนิวเคลียร์ในญี่ปุ่นได้เป็นอย่างดี นั่นคือ ฐานกิจกรรมการตรวจวัดทางรังสีและตรวจสอบการเปรอะเปื้อนสารรังสี ซึ่งมีเครื่องมือตรวจวัดรังสีชนิดต่างๆ ให้ทดลองใช้วัดปริมาณรังสีของสารตัวอย่าง พร้อมทั้งมีข้อมูลความรู้เกี่ยวกับสารรังสีชนิดต่างๆ การป้องกันภัยทางรังสี และสัญลักษณ์ทางรังสีให้รับความรู้กันในฐานนี้
ฐานกิจกรรมรอบรู้เรื่องปรมาณู วัดความรู้รอบตัว เช่น เครื่องแต่งกายแบบไหนที่ไม่ใช้ในการตรวจวัดรังสีโดยตรง ตอบให้ได้ว่าเครื่องหมายทางรังสีที่เห็นเป็นสัญลักษณ์ของรังสีอะไร เป็นต้น และสุดท้าย ฐานกิจกรรมเกมความรู้คู่ความสนุก เช่น เกมชิงหลักซึ่งผู้เล่นเกมต้องแบ่งออกเป็น 2 ทีมๆ ละ 3 คน ให้แต่ละทีมหยิบลูกบอลได้ตั้งแต่ 1-3 ลูกใส่ตะกร้า สลับกันทีมละคน จนลูกบอลหมด แล้วจึงนับคะแนนจากสีลูกบอล เกมต่อภาพนิวเคลียร์ และเกมเปลี่ยนหลัก ซึ่งผู้เล่นต้องแข่งกันเปลี่ยนหลัก โดยย้ายลูกเต๋าที่มีสัญลักษณ์การแผ่รังสีจากหลักหนึ่งไปอีกหนึ่ง เป็นต้น
นอกจากนี้ภายในงานยังมีแบบจำลองระบบเตือนภัยทางนิวเคลียร์ กิจกรรมออกร้านของหน่วยงานต่างๆ อาทิ ศูนย์วิจัยพืชไร่ ชัยนาท สำนักงานวิจัยและพัฒนาข้าว และ กลุ่มงานวิจัยจุลินทรีย์ดิน จากกรมวิชาการเกษตร ภาควิชารังสีประยุกต์และไอโซโทป คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เป็นต้น รวมถึงแสดงสื่อพื้นบ้านสารนิวเคลียร์จากศิลปินพื้นบ้าน และการสาธิตกรณีเกิดเหตุฉุกเฉินทางรังสีชมรถปฏิบัติการฉุกเฉินทางรังสีด้วย
ผู้สนใจสามารถร่วมกิจกรรมในงาน 50 ปี เปิดบ้านปรมาณู ได้อีกในวันที่ 26 เม.ย.54 ตั้งแต่เวลา 09.00 -16.00 น. ณ สำนักงานปรมาณูเพื่อสันติ ถนนวิภาวดีรังสิต กรุงเทพฯ
