สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ทรงวางศิลาฤกษ์หอดูดาวภูมิภาคฉะเชิงเทรา

สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ เสด็จพระราชดำเนินไปทรงวางศิลาฤกษ์ หอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชน อ.แปลงยาว จ.ฉะเชิงเทรา คาดจะแล้วเสร็จและเปิดให้บริการประชาชนได้ประมาณกลางปี 55 โดยจะให้บริการดูดาวและจัดกิจกรรมทางดาราศาสตร์แก่ประชาชน และยังสามารถรองรับการศึกษาวิจัยในระดับเบื้องต้น

สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) (สดร.) และจังหวัดฉะเชิงเทรา จัดพิธีวางศิลาฤกษ์หอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชน ฉะเชิงเทรา เมื่อวันศุกร์ที่ 21 ม.ค.54 โดยได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงวางศิลาฤกษ์หอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชน ฉะเชิงเทรา ณ หมู่ที่ 3 ตำบลวังเย็น อำเภอแปลงยาว จังหวัดฉะเชิงเทรา

ทั้งนี้ ในเวลา 09.00 น. สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินโดยรถยนต์พระที่นั่งไปยังหอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชน ฉะเชิงเทรา ตำบลวังเย็น อำเภอแปลงยาว จังหวัดฉะเชิงเทรา โดยมีรัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ผู้ว่าราชการจังหวัดฉะเชิงเทรา ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลจังหวัดฉะเชิงเทรา ผู้บัญชาการมณฑลทหารบกที่ 16 ผู้บัญชาการตำรวจภูธรภาค 2 ปลัดกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ประธานคณะกรรมการบริหารสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ และคณะกรรมการจัดงาน เฝ้าฯ รับเสด็จ นายกเหล่ากาชาดจังหวัดฉะเชิงเทรา และผู้แทนสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) ทูลเกล้าฯ ถวายพวงมาลัย

เมื่อเสด็จฯ ถึงพลับพลาพิธี ทรงประทับพระราชอาสน์ รองศาสตราจารย์บุญรักษา สุนทรธรรม ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ เข้าเฝ้าฯ ทูลเกล้าฯ ถวายสูจิบัตร ดร.วีระชัย วีระเมธีกุล รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กราบบังคมทูลรายงานความเป็นมาของหอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชน ฉะเชิงเทรา และเบิกผู้มีอุปการคุณเข้ารับพระราชทานของที่ระลึก จำนวน 30 ราย

จากนั้นเสด็จฯ ไปยังมณฑลพิธีวางศิลาฤกษ์ ทรงพระสุหร่าย ทรงเจิมแผ่นอิฐทอง นาก เงิน และแผ่นศิลาฤกษ์ แล้วทรงวางแผ่นอิฐทอง นาก เงินและแผ่นศิลาฤกษ์ลงในหลุม เสร็จสิ้นพิธี ทรงเสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรแบบจำลองอาคารหอดูดาวภูมิภาคประชาชน ฉะเชิงเทรา และทอดพระเนตรนิทรรศการเกี่ยวกับหอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชน หอดูดาวแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติ และ นิทรรศการทางดาราศาสตร์

เวลาประมาณ 09.30 น.เสด็จออกจากพลับพลาพิธี ประทับรถยนต์พระที่นั่ง เสด็จพระราชดำเนินต่อไปยังโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนบ้านนายาว ตำบลท่ากระดาน อำเภอชัยเขต จังหวัดฉะเชิงเทรา

สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) (สดร.) ได้กำหนดแผนในการก่อสร้างหอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชน 5 แห่ง ได้แก่ นครราชสีมา ฉะเชิงเทรา สงขลา ขอนแก่น และพิษณุโลก โดยคณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบเมื่อวันที่ 24 มี.ค.52 ระยะเวลาการดำเนินงานทั้งสิ้นประมาณ 4 ปี (พ.ศ.2552-2555) วงเงินงบประมาณทั้งสิ้น 460 ล้านบาท โดยมีเป้าหมายหลักให้เป็นศูนย์การเรียนรู้ด้านดาราศาสตร์สำหรับประชาชนและสถาบันการศึกษาในภูมิภาค

หอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชนเหล่านี้ จะเชื่อมโยงข้อมูลและภาพจากกล้องดูดาวจากหอดูดาวแห่งชาติ เพื่อสนับสนุนการให้บริการวิชาการแก่ชุมชน และสนับสนุนจัดการเรียนการสอนในโรงเรียนและสถาบันอุดมศึกษา รวมทั้งเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางวิชาการที่สำคัญของภูมิภาค อุปกรณ์หลักของหอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชนแต่ละแห่ง ได้แก่ กล้องโทรทรรศน์ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 0.5 เมตร และกล้องโทรทรรศน์ขนาดเล็กอีกจำนวนหนึ่ง เครื่องถ่ายภาพซีซีดี เครื่องบันทึกสเปกตรัม อาคารและอุปกรณ์เพื่อรองรับการจัดฝึกอบรม การจัดนิทรรศการและการจัดกิจกรรมทางดาราศาสตร์เพื่อสร้างความตระหนักทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแก่ชุมชน

หอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชนจะทำให้ประเทศไทยมีโครงสร้างพื้นฐานทางดาราศาสตร์ที่มีมาตรฐานและมีศักยภาพสูง สามารถให้การบริการวิชาการและระบบสารสนเทศทางดาราศาสตร์อย่างมีประสิทธิภาพ และกระจายโอกาสในการบริการวิชาการทางด้านดาราศาสตร์ได้อย่างทั่วถึงทุกภูมิภาคของประเทศอย่างทัดเทียมกัน

สำหรับความเป็นมาในการจัดตั้งและดำเนินงานหอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชน ฉะเชิงเทรา นั้น สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และจังหวัดฉะเชิงเทรา ได้ลงนามบันทึกข้อตกลงความร่วมมือจัดตั้งและดำเนินงานหอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชน ฉะเชิงเทรา เมื่อวันที่ 11 ก.พ.53 ณ กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โดยบันทึกข้อตกลงความร่วมมือดังกล่าว มีวัตถุประสงค์สำคัญในการสร้างความร่วมมือระหว่างทั้งสองฝ่ายเพื่อจัดตั้งและดำเนินงานหอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชนฉะเชิงเทรา ให้เกิดขึ้นอย่างเป็นรูปธรรม

หอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชน ฉะเชิงเทรา ตั้งอยู่บนพื้นที่ 36 ไร่ บริเวณหมู่ที่ 3 ตำบลวังเย็น อำเภอแปลงยาว จังหวัดฉะเชิงเทรา ซึ่งเป็นพื้นที่ที่วัดวังเย็นมอบให้สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) ดำเนินการก่อสร้างหอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชน ฉะเชิงเทรา ประกอบด้วยอาคารหอดูดาวที่มีกล้องโทรทรรศน์หลัก ติดตั้งกล้องโทรทรรศน์สะท้อนแสงแบบริชชี-เครเทียน ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 0.5 เมตร บนฐานกล้องที่ควบคุมการทำงานด้วยระบบคอมพิวเตอร์ สามารถค้นหาและติดตามวัตถุท้องฟ้าได้อย่างแม่นยำ เป็นกล้องที่มีความทันสมัย มีขีดความสามารถสูงสามารถให้บริการดูดาวและจัดกิจกรรมทางดาราศาสตร์อื่นๆ ให้แก่ประชาชน รวมทั้งรองรับการศึกษาวิจัยในระดับเบื้องต้น

ตัวอาคารครอบด้วยโดมทำจากไฟเบอร์กลาส ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 5 เมตร กล้องถ่ายภาพซีซีดี ระเบียงดาวมีหลังคาแบบเลื่อนเปิดออกได้ (Sliding Roof) ซึ่งจะติดตั้งกล้องโทรทรรศน์ขนาดเล็กและขนาดกลางที่มีขีดความสามารถสูง ใช้ในการให้บริการดูดาวและถ่ายภาพวัตถุท้องฟ้า มีระบบเครือข่ายคอมพิวเตอร์และอินเทอร์เน็ตความเร็วสูง อาคารนิทรรศการทางดาราศาสตร์ที่มีโดมดาราศาสตร์ขนาดเล็กสำหรับฉายดาว ลานกิจกรรมอเนกประสงค์กลางแจ้ง (Amphitheater) ที่ใช้ในการจัดกิจกรรมดูดาวกลางแจ้ง และอาคารสำนักงานหอดูดาวฯ

นอกจากนี้ยังได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากบริษัทโตโยต้ามอเตอร์ ประเทศไทย จำกัด ในการสร้างสวนพฤกษศาสตร์อนุรักษ์พืชกินได้ในบริเวณหอดูดาวฯ และได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากบริษัทจัดการและพัฒนาทรัพยากรน้ำภาคตะวันออก จำกัด (มหาชน) ในการวางระบบท่อส่งน้ำภายในบริเวณหอดูดาวฯ อีกด้วย ทั้งนี้หอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชน ฉะเชิงเทรา คาดว่าจะแล้วเสร็จและเปิดให้บริการประชาชนได้ประมาณกลางปี พ.ศ. 2555