นายกฯ เยี่ยม "หมู่บ้านแม่ข่ายวิทย์" แนะนักวิจัยควรเรียนรู้จากชุมชน

นายกฯ เยี่ยม "หมู่บ้านแม่ข่ายวิทย์" ที่ยกมาโชว์ถึง ก.วิทย์ ระบุการแก้ปัญหาชุมชนต้องทำให้คุณภาพชีวิตดีขึ้น มุ่งปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐาน แต่สำคัญที่สุดคือ "ความรู้" ซึ่งต้องอาศัยพื้นฐานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี พร้อมแนะนักวิจัยควรไปเรียนรู้ภูมิปัญญาชาวบ้านในชุมชน แล้วนำองค์ความรู้ไปขยายผลต่อไป

นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ นายกรัฐมนตรี เป็นประธานเปิดงานและเยี่ยมชมโครงการ "หมู่บ้านแม่ข่ายวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี" เมื่อวันที่ 1 ธ.ค.52 ณ กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (วท.) ซึ่งมี 30 หมู่บ้าน ที่ได้รับคัดเลือกให้เป็นหมู่บ้านแม่ข่ายฯ ดังกล่าว โดยในจำนวนนั้น 18 หมู่บ้านได้นำผลงานและผลิตภัณฑ์ที่เกิดจากการประยุกต์ใช้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมาร่วมจัดแสดง ณ บริเวณลานพระบรมราชานุสาวรีย์ รัฐกาลที่ 4 กระทรวงวิทยาศาสตร์ฯ โดยทีมข่าววิทยาศาสตร์ ASTV-ผู้จัดการออนไลน์ ได้ร่วมติดตามกิจกรรมในงานนี้ด้วย

ทั้งนี้ นายกรัฐมนตรีพร้อมด้วย ดร.คุณหญิงกัลยา โสภณพนิช รมว.วท.ได้ร่วมเสวนาถึงการจัดกิจกรรมนี้ โดยนายกฯ ได้กล่าวว่า ที่ผ่านมารัฐบาลก่อนๆ นั้น เข้าไปแก้ปัญหาชุมชน ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า แต่ที่สุดแล้วการแก้ปัญหาต้องทำให้คุณภาพชีวิตของชุมชนต้องดีขึ้น ซึ่งจำเป็นต้องปรับปรุงโครงสร้างในหลายด้าน แต่สำคัญที่สุดคือองค์ความรู้ และการจะสร้างความรู้นั้นต้องอาศัยพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

สำหรับโครงการหมู่บ้านเครือข่ายนี้ นายกรัฐมนตรีกล่าวว่า จำนวนหมู่บ้านที่เข้าร่วมโครงการไม่ใช่สิ่งสำคัญเท่ากับการเป็น "ต้นแบบ" ซึ่งหมู่บ้าน 30 แห่งในโครงการนี้มีความหลากหลายอยู่ เพื่อให้พื้นที่อื่นๆ ที่มีปัญหาคล้ายกัน ได้จับคู่ต้นแบบแก้ปัญหาต่อไป

"ในหมู่บ้านต้นแบบนี้ มีเรื่องการผลิตพลังงานจากเศษวัสดุเหลือใช้เป็นพลังงาน และจากการเข้าประชุมร่วมกับคณะกรรมการด้านพลังงานทำให้ทราบว่าปัจจุบันมีกว่า 40,000 ครัวเรือนที่ไมี่มีไฟฟ้าใช้ หากต่อสายไฟฟ้าเข้าไปก็จะแพงเกินไป หมู่บ้านแม่ข่ายน่าจะเป็นต้นแบบแก้ปัญหานี้ได้" นายอภิสิทธิ์กล่าว 

ด้าน ดร.คุณหญิงกัลยา กล่าวเพิ่มเติมว่า ส่วนหนึ่งแต่ละหมู่บ้าน ได้ใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการแก้ปัญหาอยู่แล้ว แต่ทางกระทรวงวิทยาศาสตร์ฯ ได้นำวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีไปต่อยอด เพื่อเพิ่มมูลค่า และหมู่บ้านทั้ง 30 แห่งต่างได้รับความช่วยเหลือจากหน่วยงานของ ก.วิทย์ทั้งหมด 14 หน่วยงาน ตามความต้องการที่แตกต่างกัน และแต่ละหมู่บ้านอาจมี 2-3 หน่วยงานเข้าไปช่วยแก้ปัญหา

อีกทั้ง รมว.วท. หวังว่าเมื่อเปิดตัวหมู่บ้านแม่ข่ายแล้ว จะมีชาวบ้านมาใช้งานกระทรวงวิทย์มากขึ้น เพราะกระทวงวิทย์ใช้งบประมาณแผ่นดิน

พร้อมกันนี้ นายอภิสิทธิ์ยังได้กล่าวเสริมว่า อย่ามองเพียงว่านักวิจัยอยู่ที่กระทรวงวิทย์ และคนที่รอเรียนรู้วิทยาศาสตร์อยู่ในพื้นที่ชุมชน ต่อไปต้องกลับกัน คือนักวิจัยต้องไปเรียนรู้ในพื้นที่ แล้วนำความรู้นั้นมาปรับใช้และขยายต่อไปยังหมู่บ้านอื่น ซึ่งชาวบ้านจะได้เป็นนักวิจัยด้วย

"เชื่อว่าสังคมจะก้าวหน้าแค่ไหนนั้น อยู่ที่ความสามารถในการเรียนรู้ของชุมชน และอาวุธที่สำคัญที่สุด คือกระบวนการฝึกให้คนเราใช้เหตุผล ซึ่งนอกจากปัญหาด้านเศรษฐกิจแล้ว ยังจะช่วยแก้ปัญหาสังคมและการเมืองได้" นายกรัฐมนตรีกล่าว 

นอกจากนี้ ศ.ดร.ระพี สาคริก ปราชญ์ชาวบ้านและราษฎรอาวุโส อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ซึ่งมาร่วมในงานโครงการหมู่บ้านแม่ข่ายวิทยาศาสตร์ฯ ด้วย ยังได้กล่าวว่า ก่อนการเสวนาของตัวแทนหมู่บ้านที่เข้าร่วมโครงการเห็นว่า อย่าคิดว่าเรารู้ดีกว่าชาวบ้าน เพราะจริงๆ แล้วชาวบ้านเขารู้ดีกว่า

สำหรับโครงการหมู่บ้านแม่ข่ายวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีนี้ เป็นโครงการต่อยอดจากแนวคิดของ นายเจริญ วัชระรังสี อธิบดีกรมวิทยาศาสตร์บริการ ในช่วงปี พ.ศ. 2527 ซึ่งสังกัดกระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและการพลังงาน (ชื่อกระทรวงในขณะนั้น) โดยมีแนวคิดที่จะใช้วิทยาศาสตร์เพื่อช่วยเหลือประชาชนในการประกอบอาชีพชองชุมชนในชนบท และใช้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเพื่อเพิ่มผลผลิตและแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร

ต่อมากระทรวงฯ ได้คัดเลือก 9 หมู่บ้านที่อยู่ในเขตโครงการสูบน้ำด้วยไฟฟ้า เพื่อนำเทคโนโลยีเข้าไปในหมู่บ้านดังกล่าว เพื่อถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในวโรกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษาครบ 5 รอบ 60 พรรษา และในปีนี้ครบรอบ 30 ปีกระทรวงวิทยาศาสตร์ฯ จึงได้ต่อยอดโครงการแล้วคัดเลือก 30 หมู่บ้านเพื่อเข้าร่วมเป็น "หมู่บ้านแม่ข่ายวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี"