ทีมนักวิจัยสหรัฐฯ ศึกษาดีเอ็นเอของ วอลวอกซ์ สาหร่ายเซลล์เดียว ที่ชอบดำรงชีวิตอยู่ร่วมกันเป็นกลุ่มใหญ่ พบว่าแต่ละเซลล์เริ่มดำรงชีวิตอยู่ร่วมกันเป็นสังคมตั้งแต่เมื่อ 200 ล้านปีที่แล้ว จากเดิมที่เชื่อว่าน่าจะเริ่มรวมกลุ่มกันเมื่อ 35 ล้านปีก่อน และบางสปีชีส์ยังแบ่งหน้าที่การทำงานของแต่ละเซลล์ เป็นตัวอย่างช่วยให้เข้าใจหลักการวิวัฒน์จากสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว มาเป็นพืชและสัตว์หลายเซลล์มากขึ้น
แมทธิว ดี เฮอร์รอน นำทีมนักวิจัยด้านชีววิวัฒนาการ มหาวิทยาลัยแอริโซนา (University of Arizona) เมืองทูซอน มลรัฐแอริโซนา สหรัฐอเมริกา ศึกษาพบว่าสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวที่เป็นบรรพบุรุษของสาหร่ายวอลวอกซ์ (Volvox sp.) มีการอยู่รวมกันเป็นกลุ่มที่เรียกว่าโคโลนี (colony) ตั้งแต่เมื่อราว 200 ล้านปีที่แล้ว ซึ่งย้อนกลับไปไกลกว่าที่เคยคาดคิดกันไว้แต่เดิมที่สันนิษฐานว่าบรรพบุรุษของวอลวอกซ์เกิดขึ้นเมื่อราว 50 ล้านปีก่อน และเริ่มมาใช้ชีวิตรวมกลุ่มกันเมื่อ 35 ล้านปีก่อน ตามรายงานข่าวในไซน์เดลี
วอลวอกซ์ เป็นสาหร่ายสีเขียวชนิดหนึ่งพบได้ทั่วไปในแหล่งน้ำสะอาดตามธรรมชาติ จัดเป็นสาหร่ายเซลล์เดียว มีหลายสปีชีส์ บางสปีชีส์ก็ยังดำรงชีวิตอยู่เป็นเซลล์เดียวโดดๆ แต่บางสปีชีส์อยู่รวมกันเป็นกลุ่มแบบหลายเซลล์ ซึ่งนักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าหากศึกษาจนเข้าใจได้ว่าสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวหลายๆเซลล์มาอยู่รวมกันเป็นกลุ่มเป็นก้อนได้ย่างไร ก็น่าจะทำให้เข้าใจกลไกการวิวัฒนาของพืชและสัตว์ที่พัฒนามาจากสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวได้ เพราะต้องผ่านช่วงเวลาที่เคยมีสถานะเช่นนั้นมาก่อนเหมือนกัน
"เราคิดว่าการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในช่วงแรก น่าจะเกี่ยวข้องกับการทำงานร่วมกันของหลายๆเซลล์ และการขัดแย้งกันระหว่างหลายเซลล์ และสุดท้ายลงเอยด้วยการแยกแยะกันทำหน้าที่ของแต่ละกลุ่มเซลล์" ข้อสันนิษฐานของเฮอร์รอน
นักวิจัยศึกษาสำดับดีเอ็นเอของสาหร่ายในสกุลวอลวอกซ์จำนวน 45 สปีชีส์ และสปีชีส์ที่เกี่ยวข้องกันอีกจำนวนหนึ่ง เพื่อลองสร้างแผนภูมิลำดับเครือญาติขึ้นมาใหม่ และวิเคราะห์ว่าวอลวอกซ์โคโลนีแรกเริ่มปรากฏขึ้นในช่วงเวลาใด พบว่าเกิดขึ้นในช่วงราว 200 ล้านปีก่อน หรือในยุคไทรแอสซิก (Triassic Period) ซึ่งตีพิมพ์ผลการวิจัยในวารสารสมาคมวิทยาศาสตร์สหรัฐฯ (Proceedings of the National Academy of Sciences) เมื่อเร็วๆนี้
ทั้งนี้ เราอาจสังเกตเห็นโคโลนีของสาหร่ายวอลวอกซ์ได้ด้วยตาเปล่า โดยมองเห็นเป็นทรงกลมเล็กๆ สีเขียว กลิ้งไปมาอยู่ในน้ำ บางโคโลนีมีมากถึง 50,000 เซลล์ และบางสปีชีส์ที่มีความซับซ้อนมากที่สุด ก็มีการแบ่งหน้าที่การทำงานของแต่ละเซลล์ด้วย เช่น บางเซลล์ทำหน้าที่ว่ายน้ำ บางเซลล์มีหน้าที่ขยายพันธุ์ เป็นต้น
นักวิจัยวิเคราะห์ว่าการที่วอลวอกซ์หลายเซลล์มาอยู่รวมกันเป็นกลุ่ม ทำให้มีขนาดใหญ่ขึ้น น่าจะช่วยให้พวกมันรอดจากศัตรูผู้ล่าบางชนิดได้ และในระยะแรกของการวิวัฒนาการเป็นโคโลนีจะมีการสร้างสารบางอย่างคล้ายวุ้นใสเพื่อช่วยให้แต่ละเซลล์เดี่ยวสามารถเกาะกลุ่มอยู่รวมกันได้
อย่างไรก็ดี ในการสร้างจะสร้างสารระหว่างเซลล์ (extracellular matrix) ที่เป็นไกลโคโปรตีน จำเป็นต้องใช้ทรัพยากรและความร่วมมือของแต่ละเซลล์มากกว่านี้อีกหลายเท่า โดยนักวิจัยยกตัวอย่างว่า อาจต้องอยู่ร่วมกันถึง 4 โคโลนี โดยที่ 3 โคโลนีมีหน้าที่สร้างสารระหว่างเซลล์ และอีก 1 โคโลนี ทำหน้าที่เกี่ยวกับการเจริญเติบโตและการสืบพันธุ์ ซึ่งเป็นการแบ่งหน้าที่กันทำงานที่แตกต่างกันชัดเจน และเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้พัฒนาต่อไปกลายเป็นสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์ได้ และสิ่งที่เป็นตัวกำหนดให้ว่าเซลล์ไหนจะมีหน้าที่อย่างไรก็คือพันธุกรรมนั่นเอง
