Joseph Wright of Derby เกิดเมื่อวันที่ 3 กันยายน พ.ศ. 2277 (รัชสมัยสมเด็จพระบรมโกศ) ที่เมือง Derby ในอังกฤษ ปู่และบิดามีอาชีพเป็นทนาย ในวัยเด็ก Wright ตั้งใจมีอาชีพเป็นวิศวกร แต่บิดาเห็นบุตรชายชอบวาดภาพมากจึงสนับสนุนให้เป็นจิตรกร โดยส่ง Wright อายุ 19 ปี ไปเรียนศิลปะกับ Thomas Hudson ผู้เป็นอาจารย์ของ Joshua Reynolds ที่ลอนดอน หลังจากที่เรียนนาน 2 ปี Wright ได้กลับบ้านเกิดเพื่อประกอบอาชีพเป็นจิตรกร แต่รู้สึกว่าความรู้ยังไม่แน่น จึงกลับไปทำงานเป็นผู้ช่วยของ Hudson ต่ออีก 15 เดือน แล้วกลับไปปักหลักทำงานวาดภาพเหมือนและภาพทิวทัศน์ที่ Derby อีก ถึงจะอยู่ไกลลอนดอน แต่ Wright ก็ส่งภาพวาดไปแสดงที่งานแสดงศิลปะในลอนดอนเนือง ๆ
เพราะเมือง Derby ในสมัยนั้นไม่มีความสำคัญเท่าเมือง Liverpool, Stoke, Newcastle, Manchester และ Birmingham ใน Midlands ดังนั้น ผู้คนเมืองนี้จึงไม่มีใครสนใจงานศิลปะมาก ทำให้ Wright วัย 34 ปี ต้องย้ายไปทำงานที่ Liverpool แต่ที่นั่นมีจิตรกรชื่อ Joseph Wright ทำงานอยู่ก่อนแล้ว Wright จึงต้องเติมคำว่า of Derby ต่อท้ายชื่อของตน เพื่อให้รู้ว่า เป็นคนละคน Wright ทำงานที่ Liverpool นาน 3 ปี ก็แต่งงาน
สมัยนั้นมีประเพณีหนึ่งว่า คนที่จะเป็นจิตรกรต้องไปเยือนอิตาลี Wright กับภรรยาจึงเดินทางไป Naples และได้เห็นการระเบิดของภูเขาไฟ Visuvius ด้วย จึงวาดภาพไว้หลายภาพ หลังจากที่ใช้ชีวิตในอิตาลีนาน 2 ปี Wright ได้เดินทางกลับไปตั้งรกรากใหม่ที่ Bath ในอังกฤษ แต่ไม่ประสบความสำเร็จมาก เพราะที่นั่นมี Thomas Gainsborough ซึ่งมีชื่อเสียงมากกว่า Wright จึงอพยพกลับ Derby และใช้ชีวิตที่เงียบ ๆ ใน Derby ตราบจนวันสุดท้ายของชีวิตเมื่อวันที่ 29 สิงหาคม พ.ศ. 2340 ขณะอายุ 63 ปี
ในด้านการทำงาน Wright ชอบส่งภาพวาดไปแสดงที่ Society of Artists และที่ Royal Academy of Arts เนือง ๆ จนได้รับเลือกเป็นภาคีสมาชิกของ Royal Academy เมื่ออายุ 47 ปี แต่เมื่อได้รับการเสนอชื่อให้เป็นราชสมาชิก Wright ได้ปฏิเสธ เพราะไม่พอใจที่บางครั้ง Royal Academy ได้จัดวางภาพวาดของตนในตำแหน่งที่ต่ำถึงระดับเข่าคนดู แต่ในที่สุดเมื่ออายุ 50 ปี Wright ก็ได้รับเลือกเป็นราชสมาชิกอย่างสมบูรณ์ และเป็นจิตรกรคนแรกของอังกฤษที่ได้จัดงานแสดงภาพวาดของตนแต่เพียงผู้เดียวที่ Convent Garden ในปี 2328
Wright มีผลงานวาดภาพทั้งหมด 342 ภาพ โดยมี 12 ภาพเป็นภาพที่เกี่ยวข้องกับวิทยาศาสตร์และอุตสาหกรรม เช่น ภาพ Three Gentlemen observing the Gladiator (พ.ศ. 2307), A Philosopher Lecturing on the Orrery (พ.ศ. 2309), Man and Death (พ.ศ. 2317) เป็นต้น ซึ่งภาพเหล่านี้มีจุดเด่น คือ มีกลุ่มคนยืน นั่งเรียงรายเป็นวงล้อมวัตถุ และใบหน้าของคนในภาพผ่องใสเสมือนถูกสาดส่องด้วยแสงเทียน ส่วนบริเวณรอบ ๆ ถูกห้อมล้อมด้วยความมืดในสไตล์การวาดภาพแบบ chiaroscuro ของ Caravaggio, George de la Tour และ Rembrandt.
โดยเฉพาะภาพ “Lecture on the Orrery” นั้น แสดงการสอนวิทยาศาสตร์ โดยนักวิทยาศาสตร์ให้สาธารณชนฟัง ซึ่งเป็นประเด็นที่จิตรกรไม่นิยมวาดกัน ในอดีตเมื่อ 134 ปีก่อน Rembrandt ได้เคยวาดภาพ Anatomy Lesson of Dr. Nicolaes Tulp ที่แสดงการสอนกายวิภาคศาสตร์โดยใช้ศพ ซึ่งภาพทำให้คนดูคิดถึงความตาย และการมีชีวิตที่ไม่ยืนนานของคน แต่ภาพ “Lecture” ของ Wright แสดงการสอนดาราศาสตร์ที่ทำให้คนดูภาพเห็นความตื่นเต้น ความดื่มด่ำ และความเพลิดเพลินของคนในภาพ เมื่อเข้าใจสาเหตุที่ทำให้ดาวเคราะห์โคจรรอบดวงอาทิตย์
ทั้ง ๆ ที่ Wright ไม่เคยเห็น Newton เพราะ Newton เสียชีวิตก่อน Wright เกิด 7 ปี แต่เขาก็มีความรู้เรื่องแรงโน้มถ่วงบ้าง และรู้สึกตื่นเต้น เมื่อรู้ว่า Newton พบคำอธิบายสำหรับลักษณะการโคจรของดาวเคราะห์ และสมการของ Newton สามารถทำนายตำแหน่งของดาวเคราะห์ล่วงหน้าได้ด้วย ซึ่งการค้นพบเช่นนี้ได้ทำให้สถาบันศาสนาสั่นสะเทือน เพราะแรงโน้มถ่วงของ Newton ทำให้พระเจ้าไม่มีบทบาทใด ๆ ในการควบคุมการเคลื่อนที่ของดาวเคราะห์อีกต่อไป และดาวทุกดวงจะเคลื่อนที่ไปเรื่อย ๆ เสมือนการเดินของนาฬิกา (อ่านต่ออังคารหน้า)
สุทัศน์ ยกส้าน ผู้เชี่ยวชาญพิเศษ สสวท
