“ไบโอฟิล์ม” ต้นเหตุเล็กๆ ในช่องปาก ที่นำไปสู่ปัญหาใหญ่ๆ เรื่องสุขภาพ

หลายคนคงไม่ค่อยคุ้ยเคยกับคำว่า ไบโอฟิล์ม (Biofilm) สักเท่าไหร่ ทั้งๆ ที่จริงแล้วไบโอฟิล์มเป็นสิ่งที่อยู่ใกล้ตัวเรามาก ไม่ว่าจะเป็นคราบสกปรกเหนียวที่อุดตันอยู่ในท่อต่างๆ เมือกเหนียวในน้ำเสีย ไปจนถึงคราบแบคทีเรียที่อยู่ในช่องปาก (Dental Plague) ดังนั้นจึงอาจกล่าวได้ว่าโดยปกติแล้วไบโอฟิล์มเป็นสิ่งที่ไม่พึงประสงค์สำหรับคนเราเท่าไรนัก เพราะเป็นตัวการสำคัญที่ก่อให้เกิดปัญหาต่างๆ มากมาย

ในส่วนของ “ไบโอฟิล์ม” ที่อยู่ใกล้ตัวเราที่สุดอย่าง แบคทีเรียในช่องปาก ทราบหรือไม่ว่าในช่องปากเล็กๆ ของคนเรามีแบคทีเรียอาศัยอยู่มากกว่า 600 สายพันธุ์ หรือหากคิดเป็นจำนวนก็หลายพันล้านตัว โดยแบคทีเรียเหล่านี้อาศัยอยู่ในบ้านที่เรียกว่าไบโอฟิล์มนั่นเอง

อย่างไรก็ตาม หลายคนอาจไม่ค่อยสนใจว่า เพราะ คิดเอาว่า แบคทีเรียแล้วยังไง? ไบโอฟิล์มแล้วยังไง? ปากคนเราต้องมีแบคทีเรียบ้างหรอกน่า ในปากคนเราก็คงมีแบคทีเรียที่ดีและไม่ดีผสมปนเปกันไปเป็นเรื่องปกติ แต่คุณรู้หรือไม่ว่าแบคทีเรียและไบโอฟิล์มเหล่านี้หากสะสมนานเกิน 24 ชั่วโมง ก็จะเริ่มส่งผลเสียต่อสุขภาพช่องปาก เพราะแบคทีเรียในช่องปากเมื่อสะสมตัวกันมากเข้าก็จะปล่อยสารพิษออกมา จนก่อให้เกิดโรคในช่องปากได้มากมาย ไล่ตั้งแต่ กลิ่นปาก ฟันผุ เหงือกอักเสบ ปริทันต์หรือรำมะนาด

ทั้งนี้ หากสุขอนามัยในช่องปากของใครย่ำแย่จนถึงขั้นเป็นโรคปริทันต์รุนแรง ก็จะก่อให้เกิดปัจจัยเสี่ยงในการเป็นโรคร้ายแรงอื่นๆ อีกมาก ได้แก่ โรคเบาหวาน โรคหลอดเลือดสมองและหัวใจ โรคถุงลมโป่งพอง โรคมะเร็ง โรคความดันโลหิตสูง ฯลฯ ดังนั้นจึงอาจกล่าวได้ว่า การดูแลสุขภาพในช่องปากเล็กๆ นั้นมีความสำคัญไม่แพ้การดูแลสุขภาพของร่ายกายทั้งร่างเลยทีเดียว

ด้วยเหตุนี้เราจึงควรรู้ที่มาที่ไปของการสะสมของแบคทีเรีย ไบโอฟิล์ม ในจุดเล็กๆ อย่างช่องปากของเรา เพื่อมิให้ปัญหาลุกลามไปที่ส่วนอื่นๆ ของร่างกาย

ระยะแรกไบโอฟิล์มจะเป็นชั้นบางๆ ที่มองด้วยตาเปล่าไม่เห็น โดยเกิดจากแบคทีเรียที่เริ่มมาเกาะบนผิวฟัน จนเมื่อเวลาผ่านไปเป็นชั่วโมงแบคทีเรียจะมาเกาะกลุ่มเพิ่มเติมทำให้จากกลุ่มของแบคทีเรียที่มีลักษณะเป็นแผ่นบางๆ เริ่มหนามากขึ้นๆ จนสามารถมองเห็นได้เป็นคราบสีขาวหรือสีเหลืองอ่อนๆ เกาะบนผิวฟัน

วิธีการกำจัดไบโอฟิล์มเหล่านี้อย่างถูกวิธีก็คือ ทำความสะอาดช่องปากให้สะอาดอย่างสม่ำเสมอและทั่วถึงเพื่อกำจัดไบโอฟิล์มที่สะสมบนผิวฟันไม่ให้สะสมเกิน 24 ชั่วโมงจนส่งผลกระทบต่อสุขภาพช่องปาก โดยทันตแพทย์แนะนำวิธีการทำความสะอาดฟันด้วยการแปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง โดยการจะแปรงฟันให้สะอาดจำเป็นต้องใช้เวลาในการแปรงอย่างเพียงพออย่างน้อย 2 นาทีและแปรงให้ถูกวิธี เพื่อทำความสะอาดผิวฟันทุกซี่และทุกด้าน

อย่างไรก็ตาม เนื่องจากแบคทีเรียไบโอฟิล์มอาศัยอยู่ทั่วทั้งปาก เช่น เหงือก กระพุ้งแก้ม เพดานปากและลิ้น ดังนั้นการแปรงแค่ตัวฟันจึงอาจไม่เพียงพอต่อการป้องกันโรคในช่องปาก จึงควรใช้ไหมขัดฟันเพื่อทำความสะอาดบริเวณซอกฟันอย่างน้อยวันละครั้งด้วย แต่ถ้าไม่มั่นใจว่าเราสามารถทำความสะอาดได้ดีเพียงพอ ก็อาจเลือกใช้น้ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของน้ำมันสกัดธรรมชาติ ที่มีประสิทธิภาพในการช่วยลดการสะสมของไบโอฟิล์ม โดยการกำจัดเชื้อแบคทีเรียที่หลงเหลืออยู่ภายหลังการแปรงฟันจะเป็นตัวช่วยให้เราสามารถดูแลสุขภาพช่องปากได้ดีขึ้น เนื่องจากน้ำยาบ้วนปากซึ่งเป็นของเหลวสามารถซอกซอนไปในช่องปากของเราได้กว้าง และทั่วถึงกว่าการใช้แปรงสีฟันนั่นเอง