เวลาออกทุ่งหรือเดินป่า คนโบราณมักหาก้อนดินหรือก้อนหินขนาดเท่าๆ กันมา 3 ก้อนเพื่อทำเป็นเตาก้อนเส้าสำหรับหุงข้าวและต้มน้ำ ก้อนเส้าต้องมี 3 ก้อนและขนาดเท่าๆ กัน มิฉะนั้นย่อมตั้งหม้อหรือกาไม่ได้ ว่ากันว่า การปกครองในระบอบประชาธิปไตยต้องใช้ก้อนเส้าขนาดเท่าๆ กัน 3 ก้อนเช่นกันอันได้แก่ฝ่ายบริหาร ฝ่ายนิติบัญญัติ และฝ่ายตุลาการ นอกจากนั้น สังคมยังมีภาคส่วน หรือฐานสำคัญที่มีสถานะคล้ายก้อนเส้าขนาดเท่าๆ กันอีก 3 ก้อนด้วย ได้แก่หมอ ครู และพระ
ก้อนเส้าเหล่านี้ต้องมีความสามารถและซื่อสัตย์สุจริตเท่าเทียมกัน มิฉะนั้นการบริหารและการพัฒนาประเทศจะมีปัญหา ในประเทศด้อยพัฒนา ก้อนเส้ามักมีปัญหามากโดยเฉพาะในฝ่ายบริหารและนิติบัญญัติที่มีนักการเมืองกลับกลอก หน้าไหว้หลังหลอกและฉ้อฉลดำรงตำแหน่ง อย่างไรก็ดี มีหลายประเทศที่ฝ่ายตุลาการยังพอพึ่งพาได้เพราะผู้ดำรงตำแหน่งเป็นมืออาชีพจริงๆ ด้วยเหตุนี้ จึงมีคำพูดจำพวกที่ว่า เราไหว้ผู้พิพากษาได้สนิทใจ แต่ไม่อยากไหว้รัฐมนตรีและสมาชิกรัฐสภาเพราะมีความรู้สึกว่าไหว้หมาขี้เรื้อน
ว่ากันว่า ระบอบประชาธิปไตยในเมืองไทยล้มลุกคลุกคลานมานานก็เพราะผู้เข้ามาทำงานเป็นฝ่ายบริหารและนิติบัญญัติมักแย่ แต่ยังดีที่ฝ่ายตุลาการยังพอพึ่งได้ แม้ประชาธิปไตยจะยังติดหล่ม แต่สังคมไทยยังไม่มีปัญหาเท่าประเทศจำนวนมากในแอฟริกาและละตินอเมริกาซึ่งบางประเทศมีปัญหาถึงเป็นรัฐล้มเหลว จริงไม่จริงแค่ไหน เหตุการณ์ที่ผ่านๆ มาย่อมชี้บ่งได้ค่อนข้างดี อย่าให้ฝ่ายตุลารกลายเป็นเช่นเดียวกับในหลายประเทศในทวีปที่อ้างถึงก็แล้วกัน มิฉะนั้นก็จะติดหล่มเหมือนเขา
สำหรับผู้ประกอบการเป็นก้อนเส้าที่กล่าวถึงในชุดที่สองนั้น ว่ากันว่าต้องเป็นบุคคลที่มีความพิเศษโดยแท้เพราะเวลาเอาเงินและสิ่งของไปให้ยังต้องยกมือไหว้พวกเขาก่อน
หมอเป็นผู้มีความรู้ความสามารถพิเศษ และมีความสำคัญในการกำชีวิตของคนทั่วไปไว้ในมือแบบใครๆ ก็ไม่มี ตอนนี้ว่ากันว่าหมอหน้าเงินมีมากเกินไปจึงมักเลี้ยงไข้ไว้โดยไม่จำเป็น จริงหรือไม่แค่ไหนคนทั่วไปรู้ยากเนื่องจากวิชาหมอลุ่มลึกเกินไปที่ใครๆ จะประเมิน แต่ประเด็นเช่นนี้หรือเปล่าหนอที่เป็นต้นตอทำให้หมอทะเลาะกันดังที่มีผู้นำมาสรุปเป็นภาพเผยแพร่ในอินเทอร์เน็ต (เครดิต สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ) หากหมอส่วนใหญ่กลายเป็นผู้หวังเงินมากเกินไป สุขภาพของคนไทยโดยทั่วไปคงไม่ดีเท่าที่ควร แน่ละ สุขภาพของประชาชนในระดับไม่ค่อยดีย่อมมีปฏิกิริยาลูกโซ่ต่อไปในอีกสารพัดด้าน
ครูมีอยู่ทั่วทุกหัวระแหงของประเทศในจำนวนหลักแสน และเป็นหัวจักรสำคัญในการปูฐานการศึกษาของเยาวชน ว่ากันว่าครูต้องมีความรู้ควบคู่กับคุณธรรมอันล้ำเลิศ มิฉะนั้น ฐานการศึกษาของประชาชนย่อมอ่อนแอ แต่ตอนนี้ครูดูจะมีปัญหาสารพัดเสียเองรวมทั้งปัญหาจากภาระหนี้สินล้นพ้นตัว และปัญหาที่มาจากความฉ้อฉลจนเกิดภาพดังที่แนบมา (เครดิต คม ชัด ลึก) เมื่อครูเป็นเสียเช่นนี้ มีหรือการพัฒนาซึ่งมีการศึกษาเป็นฐานสำคัญยิ่งจะไม่เดินไปอย่างต้วมเตี้ยม
พระไม่ต่างกับครูในด้านที่มีอยู่มากและกระจัดกระจายไปทั่วทุกหัวระแหง พระมีสถานะพิเศษเกินคนทั่วไปในด้านที่มีการดำเนินชีวิตตามหลักเกณฑ์อันเคร่งครัดของผู้ทรงศีลซึ่งมีถึง 227 ข้อ เมื่อเห็นผู้ใดแต่งกายในแบบฉบับของพระโดยทั่วไป พุทธศาสนิกชนจึงมักยกมือไหว้ทันทีเพราะเชื่อมั่นตามสมมติฐานที่ว่าผู้นั้นเป็นผู้ทรงศีล แต่ในปัจจุบัน สมมติฐานนั้นอาจสั่นคลอนมากเนื่องจากผู้แต่งกายในลักษณะของพระอาจมิใช่ผู้ทรงศีล หากเป็นผู้หากินกับการแต่งกายเช่นนั้น บ้านเมืองจึงมีอลัชชีอยู่เกลื่อน (ภาพ เครดิต มติชนทีวี) ดังที่ทราบกันดี ตอนนี้บ้านเมืองกำลังมีปัญหาที่มาจากพระผู้ใหญ่ถูกกล่าวหาว่าอุ้มอลัชชีจนอาจไม่มีพระสังฆราชไปอีกนาน หากวงการพระยังเป็นเสียเช่นนี้ ว่ากันว่าสังคมจะไม่มีอะไรให้ฝากความหวังไว้ได้อีกต่อไปแล้ว
ในช่วงเวลาเกือบสองปี ไม่มีนักการเมืองดำรงตำแหน่งในฝ่ายบริหารและฝ่ายนิติบัญญัติเนื่องจากสองฝ่ายนั้นถูกทหารยึดเพื่อปูฐานสำหรับการปฏิรูปประเทศ เรื่องความกลับกลอก หน้าไหว้หลังหลอกและฉ้อฉลตามแบบฉบับของนักการเมืองส่วนใหญ่จึงไม่มี แต่นั่นเป็นสมมติฐานซึ่งจะมั่นคง หรือสั่นคลอนแค่ไหนยากที่จะฟันธงลงไปแบบมั่นใจได้เต็มร้อย สมาชิกส่วนใหญ่ในสังคมคงหวังกันว่า ผู้ขันอาสาเข้ามากับทหารจะทำงานจนได้ฐานที่มั่นคงสำหรับการปฏิรูปที่แท้จริง แต่นั่นอาจเป็นการหวังมากเกินไป ทั้งนี้เพราะจะปฏิรูปที่แท้จริงได้ จะต้อง “ระเบิดจากข้างใน” ตามที่ในหลวงทรงกล่าวและทรงทำไว้เป็นตัวอย่างเท่านั้น
ณ เวลานี้ ยังไม่มีอะไรที่ทำให้มั่นใจได้ใกล้เต็มร้อยว่า การปฏิรูปที่แท้จริงจะเกิดหลังมีการเลือกตั้งครั้งหน้าและนักการเมืองกลับเข้ามาบริหารประเทศอีกครั้ง ตรงข้าม ในบรรดาก้อนเส้าที่กล่าวถึงซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญในการเป็นเตาหุงข้าวและต้มน้ำของสังคมไทย ส่วนใหญ่ดูจะมีแนวโน้มที่ชี้บ่งว่า จะพาไปสู่ความวิบัติมากกว่าการปฏิรูปเพื่อให้เกิดการพัฒนาจนก้าวหน้าอย่างยั่งยืน หากคิดว่าการอ่านแนวโน้มนี้ไม่มีหลักฐาน ก็จงมองดูทั้งรอบด้านและภายในกันอย่างไม่มีอคติเถิด
ก้อนเส้าเหล่านี้ต้องมีความสามารถและซื่อสัตย์สุจริตเท่าเทียมกัน มิฉะนั้นการบริหารและการพัฒนาประเทศจะมีปัญหา ในประเทศด้อยพัฒนา ก้อนเส้ามักมีปัญหามากโดยเฉพาะในฝ่ายบริหารและนิติบัญญัติที่มีนักการเมืองกลับกลอก หน้าไหว้หลังหลอกและฉ้อฉลดำรงตำแหน่ง อย่างไรก็ดี มีหลายประเทศที่ฝ่ายตุลาการยังพอพึ่งพาได้เพราะผู้ดำรงตำแหน่งเป็นมืออาชีพจริงๆ ด้วยเหตุนี้ จึงมีคำพูดจำพวกที่ว่า เราไหว้ผู้พิพากษาได้สนิทใจ แต่ไม่อยากไหว้รัฐมนตรีและสมาชิกรัฐสภาเพราะมีความรู้สึกว่าไหว้หมาขี้เรื้อน
ว่ากันว่า ระบอบประชาธิปไตยในเมืองไทยล้มลุกคลุกคลานมานานก็เพราะผู้เข้ามาทำงานเป็นฝ่ายบริหารและนิติบัญญัติมักแย่ แต่ยังดีที่ฝ่ายตุลาการยังพอพึ่งได้ แม้ประชาธิปไตยจะยังติดหล่ม แต่สังคมไทยยังไม่มีปัญหาเท่าประเทศจำนวนมากในแอฟริกาและละตินอเมริกาซึ่งบางประเทศมีปัญหาถึงเป็นรัฐล้มเหลว จริงไม่จริงแค่ไหน เหตุการณ์ที่ผ่านๆ มาย่อมชี้บ่งได้ค่อนข้างดี อย่าให้ฝ่ายตุลารกลายเป็นเช่นเดียวกับในหลายประเทศในทวีปที่อ้างถึงก็แล้วกัน มิฉะนั้นก็จะติดหล่มเหมือนเขา
สำหรับผู้ประกอบการเป็นก้อนเส้าที่กล่าวถึงในชุดที่สองนั้น ว่ากันว่าต้องเป็นบุคคลที่มีความพิเศษโดยแท้เพราะเวลาเอาเงินและสิ่งของไปให้ยังต้องยกมือไหว้พวกเขาก่อน
หมอเป็นผู้มีความรู้ความสามารถพิเศษ และมีความสำคัญในการกำชีวิตของคนทั่วไปไว้ในมือแบบใครๆ ก็ไม่มี ตอนนี้ว่ากันว่าหมอหน้าเงินมีมากเกินไปจึงมักเลี้ยงไข้ไว้โดยไม่จำเป็น จริงหรือไม่แค่ไหนคนทั่วไปรู้ยากเนื่องจากวิชาหมอลุ่มลึกเกินไปที่ใครๆ จะประเมิน แต่ประเด็นเช่นนี้หรือเปล่าหนอที่เป็นต้นตอทำให้หมอทะเลาะกันดังที่มีผู้นำมาสรุปเป็นภาพเผยแพร่ในอินเทอร์เน็ต (เครดิต สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ) หากหมอส่วนใหญ่กลายเป็นผู้หวังเงินมากเกินไป สุขภาพของคนไทยโดยทั่วไปคงไม่ดีเท่าที่ควร แน่ละ สุขภาพของประชาชนในระดับไม่ค่อยดีย่อมมีปฏิกิริยาลูกโซ่ต่อไปในอีกสารพัดด้าน
ครูมีอยู่ทั่วทุกหัวระแหงของประเทศในจำนวนหลักแสน และเป็นหัวจักรสำคัญในการปูฐานการศึกษาของเยาวชน ว่ากันว่าครูต้องมีความรู้ควบคู่กับคุณธรรมอันล้ำเลิศ มิฉะนั้น ฐานการศึกษาของประชาชนย่อมอ่อนแอ แต่ตอนนี้ครูดูจะมีปัญหาสารพัดเสียเองรวมทั้งปัญหาจากภาระหนี้สินล้นพ้นตัว และปัญหาที่มาจากความฉ้อฉลจนเกิดภาพดังที่แนบมา (เครดิต คม ชัด ลึก) เมื่อครูเป็นเสียเช่นนี้ มีหรือการพัฒนาซึ่งมีการศึกษาเป็นฐานสำคัญยิ่งจะไม่เดินไปอย่างต้วมเตี้ยม
พระไม่ต่างกับครูในด้านที่มีอยู่มากและกระจัดกระจายไปทั่วทุกหัวระแหง พระมีสถานะพิเศษเกินคนทั่วไปในด้านที่มีการดำเนินชีวิตตามหลักเกณฑ์อันเคร่งครัดของผู้ทรงศีลซึ่งมีถึง 227 ข้อ เมื่อเห็นผู้ใดแต่งกายในแบบฉบับของพระโดยทั่วไป พุทธศาสนิกชนจึงมักยกมือไหว้ทันทีเพราะเชื่อมั่นตามสมมติฐานที่ว่าผู้นั้นเป็นผู้ทรงศีล แต่ในปัจจุบัน สมมติฐานนั้นอาจสั่นคลอนมากเนื่องจากผู้แต่งกายในลักษณะของพระอาจมิใช่ผู้ทรงศีล หากเป็นผู้หากินกับการแต่งกายเช่นนั้น บ้านเมืองจึงมีอลัชชีอยู่เกลื่อน (ภาพ เครดิต มติชนทีวี) ดังที่ทราบกันดี ตอนนี้บ้านเมืองกำลังมีปัญหาที่มาจากพระผู้ใหญ่ถูกกล่าวหาว่าอุ้มอลัชชีจนอาจไม่มีพระสังฆราชไปอีกนาน หากวงการพระยังเป็นเสียเช่นนี้ ว่ากันว่าสังคมจะไม่มีอะไรให้ฝากความหวังไว้ได้อีกต่อไปแล้ว
ในช่วงเวลาเกือบสองปี ไม่มีนักการเมืองดำรงตำแหน่งในฝ่ายบริหารและฝ่ายนิติบัญญัติเนื่องจากสองฝ่ายนั้นถูกทหารยึดเพื่อปูฐานสำหรับการปฏิรูปประเทศ เรื่องความกลับกลอก หน้าไหว้หลังหลอกและฉ้อฉลตามแบบฉบับของนักการเมืองส่วนใหญ่จึงไม่มี แต่นั่นเป็นสมมติฐานซึ่งจะมั่นคง หรือสั่นคลอนแค่ไหนยากที่จะฟันธงลงไปแบบมั่นใจได้เต็มร้อย สมาชิกส่วนใหญ่ในสังคมคงหวังกันว่า ผู้ขันอาสาเข้ามากับทหารจะทำงานจนได้ฐานที่มั่นคงสำหรับการปฏิรูปที่แท้จริง แต่นั่นอาจเป็นการหวังมากเกินไป ทั้งนี้เพราะจะปฏิรูปที่แท้จริงได้ จะต้อง “ระเบิดจากข้างใน” ตามที่ในหลวงทรงกล่าวและทรงทำไว้เป็นตัวอย่างเท่านั้น
ณ เวลานี้ ยังไม่มีอะไรที่ทำให้มั่นใจได้ใกล้เต็มร้อยว่า การปฏิรูปที่แท้จริงจะเกิดหลังมีการเลือกตั้งครั้งหน้าและนักการเมืองกลับเข้ามาบริหารประเทศอีกครั้ง ตรงข้าม ในบรรดาก้อนเส้าที่กล่าวถึงซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญในการเป็นเตาหุงข้าวและต้มน้ำของสังคมไทย ส่วนใหญ่ดูจะมีแนวโน้มที่ชี้บ่งว่า จะพาไปสู่ความวิบัติมากกว่าการปฏิรูปเพื่อให้เกิดการพัฒนาจนก้าวหน้าอย่างยั่งยืน หากคิดว่าการอ่านแนวโน้มนี้ไม่มีหลักฐาน ก็จงมองดูทั้งรอบด้านและภายในกันอย่างไม่มีอคติเถิด
