เมื่อทุนอยู่เหนือรัฐ ต้องแก้ด้วยศก.พอเพียง

ASTVผู้จัดการสุดสัปดาห์-ช่วงต้นสัปดาห์ที่ผ่านมา (22 พ.ค.) กลุ่มสยามประชาภิวัฒน์ ได้จัดเสวนาทางวิชาการ ในหัวข้อ “จากรัฐรวมศูนย์อำนาจ สู่การกระจายอำนาจให้แก่ท้องถิ่นและชุมชน” ที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โดยเชิญ ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช อดีตกรรมการปฏิรูปประเทศ มาร่วมปาฐกถาพิเศษในหัวข้อเรื่อง “รัฐชาติ สู่รัฐการตลาด อำนาจรวมศูนย์”

ทั้งนี้ ดร.ชัยอนันต์ ได้ตีแผ่โครงสร้างการเมืองในยุคปัจจุบันว่ามีความสัมพันธ์ในลักษณะ 3 เส้า ได้แก่ รัฐ เอกชน และประชาสังคม

โดยรัฐ คือระบบราชการ และรัฐบาลอยู่บนสุด ถัดลงมา เป็นภาคเอกชน ซึ่งมีตัวแทนของตลาดเป็นกลไกขับเคลื่อน ส่วนภาคประชาสังคมก็คือ ประชาชนและชุมชน ความสัมพันธ์ของทั้ง 3 ส่วนนี้ เป็นที่มาของนโยบายรูปแบบต่างๆ ที่เป็นส่วนผสมระหว่างผลประโยชน์ของแต่ละกลุ่ม

แต่ในปัจจุบันการกระจายอำนาจของรัฐ ไม่ได้กระจายสู่ประชาสังคม เพราะเอกชนหรือตลาดก้าวหน้าไปมาก การเมืองปัจจุบันจึงละเลยประโยชน์ส่วนรวม เพราะมีกลุ่มทุน หรือตลาดครอบงำอยู่ ทำให้ตลาดการเมืองแบบใหม่ ไม่ต่างจากตลาดของการซื้อขาย การเลือกตั้งก็เป็นการซื้อขาย

จึงเห็นว่า ถ้ายังเป็นเช่นนี้ ไม่จำเป็นต้องมีการเลือกตั้งก็ได้ เพราะในความเป็นจริงการเลือกตั้งก็คือการประมูล ใครมีเงินมากก็ได้ตำแหน่งหรือพื้นที่ตรงนั้นไป การซื้อขายตำแหน่งก็มีมาก เพราะฉะนั้นเมื่ออิทธิพลของตลาดที่เข้าสู่การเมือง ก็ทำให้ประชาชนมีความเคยชินกับการเมืองที่กลายเป็นลักษณะผู้ซื้อ ผู้ขายในที่สุด

นักการเมืองที่เป็นตัวแทนกลุ่มทุน จึงต้องการเข้าไปควบคุมกลไกรัฐ เพื่อนำงบประมาณมาใช้ประโยชน์เพื่อตนเองและพวกพ้อง

งบประมาณของชาติ จึงไม่ใช่ของสาธารณะอีกต่อไป รัฐที่เคยเป็นที่รวมศูนย์อำนาจ ก็เปลี่ยนแปลงกลายเป็นรัฐตลาดไป ที่เห็นได้ชัดคือ นโยบายประชานิยม ที่มุ่งที่จะซื้อคะแนนเสียงจากประชาชน ให้หันมาสนับสนุนตนเอง

นโยบายของรัฐบาลตลอดจนกฎหมายที่ออกมาจึงเป็นไปเพื่อตลาดทุน เพื่อชักจูงให้เกิดการลงทุนจากต่างประเทศ ภาคประชาสังคม จึงถูกละเลย

สภาพของประชาสังคม จึงถูกประกบอยู่ตรงกลาง ระหว่างอำนาจรัฐ ที่รวมศูนย์ และไม่เป็นกลาง กับอำนาจตลาดที่รุกรานชีวิตของประชาชนในรูปแบบของระบบทุนนิยมต่างๆ

ดังจะเห็นได้จากปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในรัฐบาลยิ่งลักษณ์ ไม่ว่าจะเรื่องเยียวยาเสื้อแดง หรือ ทุ่มงบกองทุนหมู่บ้าน SML ที่ใช้เงินแก้ปัญหามวลชน หรือสำหรับการดึงมวลชนมาเป็นพวก เพื่อเป็นฐานอำนาจให้ตัวเอง

คำถามคือ แล้วภาคประชาสังคม จะหาทางออกจากปัญหานี้อย่างไร

คำตอบคือ ต้องมีเศรษฐกิจพอเพียง พึ่งตัวเองให้ได้ เพื่อปฏิเสธทั้งอำนาจรัฐ และอำนาจตลาด