อ่านบทละครของสมศักดิ์ เจียมธีรกุล ที่พยายามปั้นให้ “เครือผู้จัดการ” เป็นดาวสยามยุคใหม่แล้วขำปนสมเพช
แน่นอนว่า รายการวิทยุรายการหนึ่งของวิทยุชุมชนเจ้าฟ้า ไม่อาจทน “ขบวนการ”เคลื่อนไหวหมิ่นพระบรมเดชานุภาพได้ เพราะผู้จัดรายการมีความเคารพและเทิดทูนต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ (เช่นเดียวกับคนไทยส่วนใหญ่) กระทั่งอึดอัดที่รัฐบาลไม่ได้เข้าไปดำเนินการใดๆ เขาจึงพลั้งพลาดและบันดาลโทสะในสิ่งที่ไม่ควรจะกล่าวทางสื่อสารมวลชนออกมา
แต่เมื่อทางสถานีวิทยุรู้ว่า ความผิดพลาดนั้นกำลังถูกนำไปขยายความก็ออกมาแสดงความรับผิดชอบอย่างทันที ด้วยการเอาเทปเสียงที่มีคำพูดที่ไม่เหมาะสมนั้นออกจากเว็บไซต์เสีย และตามมาด้วยคำขอโทษ ยอมรับผิด และปิดรายการดังกล่าวทันที
การกระทำผิดและยอมรับผิดในสิ่งที่ได้กระทำลงไปนั้น เป็นสิ่งที่เป็นสากลหรือคนในยุคก่อนประวัติศาสตร์ยอมรับได้หรือไม่ ปุถุชนโดยทั่วไปคงจะมีคำตอบที่ชัดเจนอยู่แล้ว
แต่น่าประหลาดเว็บไซต์ฟ้าเดียวกันที่พยายามเรียกตัวเองว่า ปัญญาชน กลับตั้งคำถามเชิงตำหนิว่า คลื่นวิทยุชุมชนเจ้าฟ้า เอาเสียงคำพูดของผู้ดำเนินการที่ไม่เหมาะสมออกทำไม และก็เอาเสียงนั้นออกมาเพื่อให้มีการดาวน์โหลดเพื่อเผยแพร่ต่อไป โดยไม่ได้ใส่ใจว่า วิทยุชุมชนเจ้าฟ้าได้ดำเนินการอย่างใดต่อความผิดพลาดไปแล้ว
ผมก็เลยสงสัยว่า การที่ผู้ดำเนินรายการวิทยุกล่าวเช่นนั้น เป็นเรื่องที่ควรหรือไม่ควรเผยแพร่กันแน่ในทัศนะของพวกเขา แต่นอกเหนือจากความสงสัยก็ทำให้ผมรู้ความหมายของคำว่า “เด็กเล่นขายของ” ดีขึ้น
ว่ากันที่สมศักดิ์ ผมไม่เคยรู้จักพูดคุยกับเขามาก่อน แม้ว่า แวดวงเพื่อนฝูงรุ่นพี่ที่เป็นครูบาอาจารย์เช่นเดียวกับสมศักดิ์จะเอ่ยชื่อให้ได้ยินบ้างว่า “ไอ้หัวโต” รวมถึงเรื่องราวของ “ไอ้หัวโต”ตอนที่เรียนอยู่ที่ Monash University ดังนั้นเพื่อให้เข้าใจง่ายขึ้นนับจากนี้ผมจะเรียกเขาง่ายๆ ว่า “ไอ้หัวโต”
ที่ผมได้ยินเพื่อนฝูงพูดถึง “ไอ้หัวโต” อีกอย่างก็คือ ถ้าใครนั่งเถียงกับไอ้หัวโตแล้วคนนั้นบอกว่า ซ้าย ไอ้หัวโต ก็จะต้องบอกว่า ขวา ถ้า 3 คนนั่งคุยกันโดยมี “ไอ้หัวโต” อยู่ด้วย คนหนึ่งว่า ขวา อีกคนว่า ซ้าย ไอ้หัวโต ก็จะต้องบอกว่า เดินหน้า ถ้าคุยกัน 4 คน คนหนึ่งว่า ซ้าย คนหนึ่งว่า ขวา อีกคนหนึ่งว่า เดินหน้า ลองนึกว่า “ไอ้หัวโต” จะพูดว่าอะไร
ผมฟังแล้วก็ไม่ค่อยอยากจะเชื่อ ว่าในโลกจะมีคนประเภทนี้ แม้ว่า นักวิชาการเกือบทุกรายจะถูก “ไอ้หัวโต” ออกมาตอบโต้ด้วยทัศนะที่แตกต่าง ผมก็พยายามคิดว่านั่นเป็นมุมมองทาง “วิชาการ” ที่แตกต่างกันได้
ผมคงไม่ต้องเอาป้ายแขวนคอว่า สมศักดิ์ หรือ “ไอ้หัวโต” มีทัศนคติเช่นใดต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ เพราะบทความและทัศนะทาง “วิชาการ” ของเขาก็เป็นข้อเท็จจริงที่ปรากฏอยู่แล้ว ผมไม่ก้าวล่วงลงไปด้วยว่า สิ่งเหล่านั้นเป็นสิ่งที่ผิดหรือถูก เพราะเราไม่อาจตัดสินความผิดหรือถูกจากทัศนคติที่แตกต่างกัน
แต่พยายามของ “ไอ้หัวโต” ที่จะเอาความผิดพลาดของรายการวิทยุรายการหนึ่งมากล่าวหาว่า ผู้จัดการ-พันธมิตรฯ กำลังก่อกระแส ‘ละคอนแขวนคอ’ ยุคใหม่ เพื่อทำลายความชอบธรรมของผู้จัดการ-พันธมิตรฯ นั้นเป็นเรื่องที่ไม่ยุติธรรมอย่างยิ่ง เพราะความผิดพลาดนั้นเป็นความผิดของปัจเจกบุคคล ไม่ใช่ดำเนินเป็น “ขบวนการ” อย่างที่ “ไอ้หัวโต” จะยัดเยียดให้ แม้ว่าจะเกี่ยวเนื่องเป็น “กระบวนการ” เดียวกันก็ตามที
แน่นอนว่า ข้อกล่าวหาของ “ไอ้หัวโต” เกิดขึ้นก่อนที่วิทยุชุมชนเจ้าฟ้าจะออกมาขออภัยและแสดงความรับผิดชอบต่อสิ่งที่ผิดพลาดไป แต่วิธีคิดของเขานั้นสะท้อนเป็นวิธีคิดแบบเหมารวม
เมื่อเขามีวิธีคิดแบบเหมารวม ผมก็ลองใช้วิธีคิดแบบเดียวกันนี้กับไอ้หัวโต และขบวนการที่กำลังละเมิดสถาบันพระมหากษัตริย์ดูบ้าง และผมคิดว่า “ไอ้หัวโต” คงจะเข้าใจว่า ประเด็นนี้ผมไม่ได้พูดถึงสิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น ผมไม่ได้พูดถึงความผิดถูก แต่ผมจะพูดถึง “ขบวนการเดียวกัน” และ “กระบวนการที่มีอยู่จริง”
ดังนั้นเมื่อมีการกระทำของนายโชติศักดิ์ อ่อนสูง ด้วยความเชื่อส่วนบุคคลหรือไม่ก็ตามแต่ เขาได้ใช้สิทธิในการไม่ยืนเคารพเพลงสรรเสริญพระบารมี และต่อมามีเว็บไซต์ประชาไท และฟ้าเดียวกันได้เขียนบทความสนับสนุนการกระทำของนายโชติศักดิ์ เช่นเดียวกับท่าทีของ “ไอ้หัวโต” ต่อคดีนี้ รวมไปถึงทัศนคติของเพ็ญ จักรภพต่อสถาบันเบื้องสูง ดังนั้นผมจะเหมารวมว่า ทั้งไอ้หัวโต-โชติศักดิ์-ฟ้าเดียวกัน-ประชาไท-เพ็ญ-นปก.เป็นขบวนการเดียวกันได้หรือไม่
แน่นอนว่า “ไอ้หัวโต” และใครต่อใครที่ผมกล่าวถึงจะต้องสะดุ้งโหยงและตอบว่า ไม่ใช่ ดังนั้นผมก็จะบอกต่อว่า พวกคุณทั้งหมดเป็น “กระบวนการเดียวกัน” ที่มีเป้าหมายในการต่อต้านสถาบันเบื้องสูง ด้วยตรรกะที่ “ไอ้หัวโต” สร้างขึ้น จะตอบผมว่าอย่างไรดี
ข้อหา “หมิ่นพระบรมเดชานุภาพ” ไม่ควรเป็นเรื่องที่จะต้องเกิดขึ้นอีกอย่างที่ “ไอ้หัวโต” พูด แต่การรายงาน “ข้อเท็จจริง” กรณีโชติศักดิ์ กรณีเพ็ญ จักรภพ กรณีของเว็บฟ้าเดียวกัน ฯลฯ กรณีทัศนะของ “ไอ้หัวโต” ที่อ้างว่าเป็นความเห็นทาง “วิชาการ” นั้น เป็นเพียงอากาศธาตุเช่นนั้นหรือ
ผมคงไม่ต้องถามอาจารย์ย่า อาจารย์ยายว่า กรณีปรากฏการณ์ดังกล่าว ที่ “มติชนรายวัน” บอกว่า มีการกระทำอย่างเป็นขบวนการ แม้จะเป็นเรื่องที่ละเอียดอ่อน ดังนั้นสื่อมวลชนควรจะปิดปากตัวเองเสียและปล่อยให้ปรากฎการณ์นั้นดำเนินต่อไปเช่นนั้นหรือ
หรือ “ไอ้หัวโต” จะบอกว่า ทัศนะและบทความที่ตัวเองแสดงออกมานั้นเป็นเพียง “นิทานหลอกเด็ก” แล้วโชติศักดิ์ก็กลายเป็นเหยื่อของนิทานที่ “ไอ้หัวโต” เล่าให้ฟัง
เหมือนที่ “ไอ้หัวโต” กล่าวหาว่า พันธมิตรฯ และเครือผู้จัดการได้มีการสร้างนิทานหลอกเด็ก เรื่อง “ปฏิญญาฟินแลนด์” เป็นเรื่องยกเมฆขึ้น
ซึ่งผมอยากจะถามว่า ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นมานั้น สะท้อนว่า การหยิบยกเรื่อง “ปฏิญญาฟินแลนด์” ขึ้นมาว่า มีผู้กำลังทำให้สถาบันกษัตริย์เป็น “เพียงสัญลักษณ์” นั้นเป็นเรื่องยกเมฆ หรือเป็นเรื่องจริง
กรณีเว็บมนุษยดอทคอม เป็นข้อเท็จจริงหรือเรื่องยกเมฆ
ผมไม่รู้ว่า “ไอ้หัวโต” รอดตายมาได้อย่างไรกับเหตุการณ์ 6 ตุลา 2519 แต่ผมก็เศร้าใจทุกครั้งที่นึกถึงเหตุการณ์นี้ แต่ทัศนะตายสิบเกิดแสน และความอ่อนหัดไม่ใช่หรือที่มีส่วนสำคัญทำให้เกิดความสูญเสียอย่างใหญ่หลวงและไม่น่าให้อภัยในครั้งนั้น
ทั้งในฐานะนักประวัติศาสตร์และผู้ผ่านเหตุการณ์ไม่น่าเชื่อว่า วันนี้ “ไอ้หัวโต” กับพวก กลับพยายามจับ “โชติศักดิ์ อ่อนสูง” มาแขวนคอที่ต้นมะขาม เพื่อให้ “โชติศักดิ์” เป็นเหยื่อในการสร้าง “ละครเรื่องเดิม” เหมือนเรื่อง “สวรรค์เบี่ยง” ที่กลับมาฉายซ้ำ
ต่างที่คราวนี้ “ไอ้หัวโต” คงไม่ต้องพึ่งพา “ดาวสยาม” แต่ใช้เทคนิคสมัยใหม่แบบ “คลิปฉาว”ที่จะระบาดเป็นไฟลามทุ่ง
แน่นอนว่า รายการวิทยุรายการหนึ่งของวิทยุชุมชนเจ้าฟ้า ไม่อาจทน “ขบวนการ”เคลื่อนไหวหมิ่นพระบรมเดชานุภาพได้ เพราะผู้จัดรายการมีความเคารพและเทิดทูนต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ (เช่นเดียวกับคนไทยส่วนใหญ่) กระทั่งอึดอัดที่รัฐบาลไม่ได้เข้าไปดำเนินการใดๆ เขาจึงพลั้งพลาดและบันดาลโทสะในสิ่งที่ไม่ควรจะกล่าวทางสื่อสารมวลชนออกมา
แต่เมื่อทางสถานีวิทยุรู้ว่า ความผิดพลาดนั้นกำลังถูกนำไปขยายความก็ออกมาแสดงความรับผิดชอบอย่างทันที ด้วยการเอาเทปเสียงที่มีคำพูดที่ไม่เหมาะสมนั้นออกจากเว็บไซต์เสีย และตามมาด้วยคำขอโทษ ยอมรับผิด และปิดรายการดังกล่าวทันที
การกระทำผิดและยอมรับผิดในสิ่งที่ได้กระทำลงไปนั้น เป็นสิ่งที่เป็นสากลหรือคนในยุคก่อนประวัติศาสตร์ยอมรับได้หรือไม่ ปุถุชนโดยทั่วไปคงจะมีคำตอบที่ชัดเจนอยู่แล้ว
แต่น่าประหลาดเว็บไซต์ฟ้าเดียวกันที่พยายามเรียกตัวเองว่า ปัญญาชน กลับตั้งคำถามเชิงตำหนิว่า คลื่นวิทยุชุมชนเจ้าฟ้า เอาเสียงคำพูดของผู้ดำเนินการที่ไม่เหมาะสมออกทำไม และก็เอาเสียงนั้นออกมาเพื่อให้มีการดาวน์โหลดเพื่อเผยแพร่ต่อไป โดยไม่ได้ใส่ใจว่า วิทยุชุมชนเจ้าฟ้าได้ดำเนินการอย่างใดต่อความผิดพลาดไปแล้ว
ผมก็เลยสงสัยว่า การที่ผู้ดำเนินรายการวิทยุกล่าวเช่นนั้น เป็นเรื่องที่ควรหรือไม่ควรเผยแพร่กันแน่ในทัศนะของพวกเขา แต่นอกเหนือจากความสงสัยก็ทำให้ผมรู้ความหมายของคำว่า “เด็กเล่นขายของ” ดีขึ้น
ว่ากันที่สมศักดิ์ ผมไม่เคยรู้จักพูดคุยกับเขามาก่อน แม้ว่า แวดวงเพื่อนฝูงรุ่นพี่ที่เป็นครูบาอาจารย์เช่นเดียวกับสมศักดิ์จะเอ่ยชื่อให้ได้ยินบ้างว่า “ไอ้หัวโต” รวมถึงเรื่องราวของ “ไอ้หัวโต”ตอนที่เรียนอยู่ที่ Monash University ดังนั้นเพื่อให้เข้าใจง่ายขึ้นนับจากนี้ผมจะเรียกเขาง่ายๆ ว่า “ไอ้หัวโต”
ที่ผมได้ยินเพื่อนฝูงพูดถึง “ไอ้หัวโต” อีกอย่างก็คือ ถ้าใครนั่งเถียงกับไอ้หัวโตแล้วคนนั้นบอกว่า ซ้าย ไอ้หัวโต ก็จะต้องบอกว่า ขวา ถ้า 3 คนนั่งคุยกันโดยมี “ไอ้หัวโต” อยู่ด้วย คนหนึ่งว่า ขวา อีกคนว่า ซ้าย ไอ้หัวโต ก็จะต้องบอกว่า เดินหน้า ถ้าคุยกัน 4 คน คนหนึ่งว่า ซ้าย คนหนึ่งว่า ขวา อีกคนหนึ่งว่า เดินหน้า ลองนึกว่า “ไอ้หัวโต” จะพูดว่าอะไร
ผมฟังแล้วก็ไม่ค่อยอยากจะเชื่อ ว่าในโลกจะมีคนประเภทนี้ แม้ว่า นักวิชาการเกือบทุกรายจะถูก “ไอ้หัวโต” ออกมาตอบโต้ด้วยทัศนะที่แตกต่าง ผมก็พยายามคิดว่านั่นเป็นมุมมองทาง “วิชาการ” ที่แตกต่างกันได้
ผมคงไม่ต้องเอาป้ายแขวนคอว่า สมศักดิ์ หรือ “ไอ้หัวโต” มีทัศนคติเช่นใดต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ เพราะบทความและทัศนะทาง “วิชาการ” ของเขาก็เป็นข้อเท็จจริงที่ปรากฏอยู่แล้ว ผมไม่ก้าวล่วงลงไปด้วยว่า สิ่งเหล่านั้นเป็นสิ่งที่ผิดหรือถูก เพราะเราไม่อาจตัดสินความผิดหรือถูกจากทัศนคติที่แตกต่างกัน
แต่พยายามของ “ไอ้หัวโต” ที่จะเอาความผิดพลาดของรายการวิทยุรายการหนึ่งมากล่าวหาว่า ผู้จัดการ-พันธมิตรฯ กำลังก่อกระแส ‘ละคอนแขวนคอ’ ยุคใหม่ เพื่อทำลายความชอบธรรมของผู้จัดการ-พันธมิตรฯ นั้นเป็นเรื่องที่ไม่ยุติธรรมอย่างยิ่ง เพราะความผิดพลาดนั้นเป็นความผิดของปัจเจกบุคคล ไม่ใช่ดำเนินเป็น “ขบวนการ” อย่างที่ “ไอ้หัวโต” จะยัดเยียดให้ แม้ว่าจะเกี่ยวเนื่องเป็น “กระบวนการ” เดียวกันก็ตามที
แน่นอนว่า ข้อกล่าวหาของ “ไอ้หัวโต” เกิดขึ้นก่อนที่วิทยุชุมชนเจ้าฟ้าจะออกมาขออภัยและแสดงความรับผิดชอบต่อสิ่งที่ผิดพลาดไป แต่วิธีคิดของเขานั้นสะท้อนเป็นวิธีคิดแบบเหมารวม
เมื่อเขามีวิธีคิดแบบเหมารวม ผมก็ลองใช้วิธีคิดแบบเดียวกันนี้กับไอ้หัวโต และขบวนการที่กำลังละเมิดสถาบันพระมหากษัตริย์ดูบ้าง และผมคิดว่า “ไอ้หัวโต” คงจะเข้าใจว่า ประเด็นนี้ผมไม่ได้พูดถึงสิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น ผมไม่ได้พูดถึงความผิดถูก แต่ผมจะพูดถึง “ขบวนการเดียวกัน” และ “กระบวนการที่มีอยู่จริง”
ดังนั้นเมื่อมีการกระทำของนายโชติศักดิ์ อ่อนสูง ด้วยความเชื่อส่วนบุคคลหรือไม่ก็ตามแต่ เขาได้ใช้สิทธิในการไม่ยืนเคารพเพลงสรรเสริญพระบารมี และต่อมามีเว็บไซต์ประชาไท และฟ้าเดียวกันได้เขียนบทความสนับสนุนการกระทำของนายโชติศักดิ์ เช่นเดียวกับท่าทีของ “ไอ้หัวโต” ต่อคดีนี้ รวมไปถึงทัศนคติของเพ็ญ จักรภพต่อสถาบันเบื้องสูง ดังนั้นผมจะเหมารวมว่า ทั้งไอ้หัวโต-โชติศักดิ์-ฟ้าเดียวกัน-ประชาไท-เพ็ญ-นปก.เป็นขบวนการเดียวกันได้หรือไม่
แน่นอนว่า “ไอ้หัวโต” และใครต่อใครที่ผมกล่าวถึงจะต้องสะดุ้งโหยงและตอบว่า ไม่ใช่ ดังนั้นผมก็จะบอกต่อว่า พวกคุณทั้งหมดเป็น “กระบวนการเดียวกัน” ที่มีเป้าหมายในการต่อต้านสถาบันเบื้องสูง ด้วยตรรกะที่ “ไอ้หัวโต” สร้างขึ้น จะตอบผมว่าอย่างไรดี
ข้อหา “หมิ่นพระบรมเดชานุภาพ” ไม่ควรเป็นเรื่องที่จะต้องเกิดขึ้นอีกอย่างที่ “ไอ้หัวโต” พูด แต่การรายงาน “ข้อเท็จจริง” กรณีโชติศักดิ์ กรณีเพ็ญ จักรภพ กรณีของเว็บฟ้าเดียวกัน ฯลฯ กรณีทัศนะของ “ไอ้หัวโต” ที่อ้างว่าเป็นความเห็นทาง “วิชาการ” นั้น เป็นเพียงอากาศธาตุเช่นนั้นหรือ
ผมคงไม่ต้องถามอาจารย์ย่า อาจารย์ยายว่า กรณีปรากฏการณ์ดังกล่าว ที่ “มติชนรายวัน” บอกว่า มีการกระทำอย่างเป็นขบวนการ แม้จะเป็นเรื่องที่ละเอียดอ่อน ดังนั้นสื่อมวลชนควรจะปิดปากตัวเองเสียและปล่อยให้ปรากฎการณ์นั้นดำเนินต่อไปเช่นนั้นหรือ
หรือ “ไอ้หัวโต” จะบอกว่า ทัศนะและบทความที่ตัวเองแสดงออกมานั้นเป็นเพียง “นิทานหลอกเด็ก” แล้วโชติศักดิ์ก็กลายเป็นเหยื่อของนิทานที่ “ไอ้หัวโต” เล่าให้ฟัง
เหมือนที่ “ไอ้หัวโต” กล่าวหาว่า พันธมิตรฯ และเครือผู้จัดการได้มีการสร้างนิทานหลอกเด็ก เรื่อง “ปฏิญญาฟินแลนด์” เป็นเรื่องยกเมฆขึ้น
ซึ่งผมอยากจะถามว่า ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นมานั้น สะท้อนว่า การหยิบยกเรื่อง “ปฏิญญาฟินแลนด์” ขึ้นมาว่า มีผู้กำลังทำให้สถาบันกษัตริย์เป็น “เพียงสัญลักษณ์” นั้นเป็นเรื่องยกเมฆ หรือเป็นเรื่องจริง
กรณีเว็บมนุษยดอทคอม เป็นข้อเท็จจริงหรือเรื่องยกเมฆ
ผมไม่รู้ว่า “ไอ้หัวโต” รอดตายมาได้อย่างไรกับเหตุการณ์ 6 ตุลา 2519 แต่ผมก็เศร้าใจทุกครั้งที่นึกถึงเหตุการณ์นี้ แต่ทัศนะตายสิบเกิดแสน และความอ่อนหัดไม่ใช่หรือที่มีส่วนสำคัญทำให้เกิดความสูญเสียอย่างใหญ่หลวงและไม่น่าให้อภัยในครั้งนั้น
ทั้งในฐานะนักประวัติศาสตร์และผู้ผ่านเหตุการณ์ไม่น่าเชื่อว่า วันนี้ “ไอ้หัวโต” กับพวก กลับพยายามจับ “โชติศักดิ์ อ่อนสูง” มาแขวนคอที่ต้นมะขาม เพื่อให้ “โชติศักดิ์” เป็นเหยื่อในการสร้าง “ละครเรื่องเดิม” เหมือนเรื่อง “สวรรค์เบี่ยง” ที่กลับมาฉายซ้ำ
ต่างที่คราวนี้ “ไอ้หัวโต” คงไม่ต้องพึ่งพา “ดาวสยาม” แต่ใช้เทคนิคสมัยใหม่แบบ “คลิปฉาว”ที่จะระบาดเป็นไฟลามทุ่ง
