รอยเตอร์ส - กระทรวงการต่างประเทศแดนมังกรแถลง (24 เม.ย.) จีน บรูไน กัมพูชา และลาว บรรลุข้อตกลงร่วมกันว่า กรณี “ข้อพิพาททะเลจีนใต้” จะไม่ส่งผลกระทบต่อการพัฒนาความสัมพันธ์จีน-อาเซียน
แถลงการณ์จากกระทรวงฯ อ้างคำกล่าวต่อสื่อมวลชนของนายหวัง อี้ ในกรุงเวียงจันทน์ ประเทศลาว ระบุว่า จีนได้บรรลุ “ฉันทามติสำคัญ” กับทั้งสามประเทศ โดยมีใจความหลักว่า “ปัญหาทะเลจีนใต้ไม่ใช่ความขัดแย้งและไม่ควรกระทบกระเทือนความสัมพันธ์ระหว่างจีนกับอาเซียน”
ทั้งนี้ สี่ชาติสมาชิกของอาเซียน (ASEAN) ได้แก่ ฟิลิปปินส์ เวียดนาม มาเลเซีย และบรูไน ก็อ้างกรรมสิทธิ์เหนือน่านน้ำบางส่วนในทะเลจีนใต้เช่นกัน จนก่อให้เกิดความบาดหมางกับจีนซึ่งอ้างกรรมสิทธิ์เหนือทะเลจีนใต้ทั้งหมด
ความไม่ลงรอยดังกล่าวถือเป็นประเด็นหนักใจของชาติอาเซียนทั้งสิบ เนื่องจากหลายประเทศเผชิญความยุ่งยากในการรักษาสมดุล “การส่งเสริมซึ่งกันและกัน” โดยเฉพาะด้านเศรษฐกิจ เพราะจีนจัดเป็นคู่ค้ารายใหญ่ที่สุดของหลายชาติอาเซียน
ในเดือนก.พ. สิงคโปร์ อินโดนีเซีย ไทย และเมียนมาร์ ได้ออกมาแสดงความกังวลเกี่ยวกับความตึงเครียดเหนือน่านน้ำพิพาทที่เพิ่มมากขึ้น โดยแถลงการณ์ตอนนั้นระบุว่า การถมทะเลและกิจกรรมเพิ่มเติมอื่นๆ กำลังทวีความตึงเครียดและกัดกร่อนสันติภาพ ความปลอดภัย และความมั่นคงในภูมิภาค
ด้านสหรัฐอเมริกาก็วิพากษ์วิจารณ์จีน กรณีการสร้างเกาะเทียมและสิ่งอำนวยความสะดวกต่างๆ ในทะเลพิพาท นอกจากนั้นยังส่งเรือรบของกองทัพแล่นเข้าไปใกล้น่านน้ำพิพาท เพื่อยืนยันสิทธิและเสรีภาพของการเดินเรืออีกด้วย
อย่างไรก็ดี จีนพยายามสกัดประเด็นทะเลจีนใต้ออกจากโต๊ะประชุมระดับพหุภาคีเสมอ แต่ก็มีประเทศผู้ร่วมอ้างกรรมสิทธิ์บางราย อาทิ ฟิลิปปินส์ ที่พยายามยกประเด็นขึ้นมาถกเถียงบนเวทีการประชุมสุดยอดอาเซียน (ASEAN summit) ซึ่งจัดขึ้นเมื่อปลายปีกลาย