เกษตรทฤษฎีใหม่-เศรษฐกิจพอเพียง หลักคิดพิชิตความยากจน

เกษตรทฤษฎีใหม่ และปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว แม้จะมีคนส่วนหนึ่งปฏิบัติมาก่อนในอดีต แต่เป็นหลักคิดกว้างๆ ไม่มีรายละเอียดบ่งชี้ชัดเจน

เช่น การปลูกพืชผสมผสานหลากหลาย การเลี้ยงไก่ ปลา สุกร เช่นเดียวกับหลักคิดเรื่องความพอเพียงที่ตั้งบนหลักความสันโดษตามนัยของพระพุทธศาสนา รู้จักพอประมาณ ไม่โลภจนเกินไป โดยมุ่งสร้างความมั่นคงให้กับตนเอง และครอบครัว พร้อมๆ กับลดความเสี่ยงในการดำรงชีวิต

แต่ไม่มีกฎเกณฑ์รายละเอียด จำแนกวิธีคิดเหมือนพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ที่เปรียบเสมือนแสงสว่างนำทางให้ราษฎรเดินไปโดยปลอดภัยแต่ประการใด

หลักการจัดสรรที่ดินสำหรับกิจกรรมต่างๆ ของเกษตรทฤษฎีใหม่นั้น พระองค์ให้ความสำคัญต่อแหล่งน้ำ ภายใต้สัดส่วน 30:30:30:10 โดยร้อยละ 30 แรกของพื้นที่ใช้ขุดสระน้ำ ร้อยละ 30 ที่สองสำหรับทำนาปลูกข้าว มุ่งหมายให้มีอาหารหลักคือข้าวไว้บริโภค ร้อยละ 30 ที่สาม ปลูกไม้ผล ไม้ยืนต้น พืชไร่ สมุนไพร และร้อยละ 10 หลังสุด ใช้สำหรับปลูกสร้างที่อยู่อาศัย โรงเรือน คอกสัตว์ ถนน

เพราะน้ำคือชีวิต พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงให้ความสำคัญต่อน้ำเป็นลำดับแรก เพราะมีน้ำจึงมีข้าวปลาอาหารเนื้อสัตว์

สัดส่วนนี้ทรงย้ำว่า ไม่ตายตัว สามารถยืดหยุ่นได้ตามสภาวการณ์ความเหมาะสม

มีการจัดทำแบบจำลองขนาดของพื้นที่ที่เกษตรกรไทยถือครองที่ 15 ไร่ ถ้าเอาหลักคิดแบบเป็นสูตรตายตัวก็จะเป็น พื้นที่สระน้ำ 4.5 ไร่ พื้นที่นาข้าว 4.5 ไร่ พื้นที่ไม้ผล ไม้ยืนต้น 4.5 ไร่ และที่อยู่อาศัย โรงเรือน คอกปศุสัตว์ 1.5 ไร่

แต่เมื่อเป็นสูตรยืดหยุ่น ผลการจัดสรรจะเป็นพื้นที่สระน้ำ 3 ไร่ นาข้าว 5 ไร่ ไม้ผล ไม้ยืนต้น พืชผัก 5 ไร่ และที่อยู่อาศัย 2 ไร่

สระน้ำยืดหยุ่นในเชิงพื้นที่ราบ แล้วไปขุดให้ลึกขึ้นเพื่อตอบโจทย์ปริมาณเก็บกักและหักการระเหยส่วนหนึ่ง และโจทย์ความต้องการใช้ของเกษตรอีกส่วนหนึ่ง

ถ้าสระลึกน้อยกว่า 4 เมตร จะประสบปัญหาน้ำระเหยมาก จนอาจเหลือไม่เพียงพอต่อความต้องการ ในขณะเดียวกันทรงคำนวณความต้องการน้ำของเกษตรกร ซึ่งได้มาจากพื้นที่นาข้าวและสวนไม้ผลไม้ยืนต้น

ข้าว 5 ไร่ ต้องการน้ำไร่ละ 1,000 ลูกบาศก์เมตร รวมแล้ว 5,000 ลูกบาศก์เมตร และสำหรับไม้ยืนต้น ไม้ผล พืชไร่ พืชผัก ในปริมาณเท่าๆ กัน คือ 5,000 ลูกบาศก์เมตร รวมแล้ว 10,000 ลูกบาศก์เมตร

สระ 3 ไร่ ลึก 4 เมตร ความจุรวม 19,200 ลูกบาศก์เมตร ใช้สำหรับ 2 กิจกรรมยังเหลือน้ำอีก 9,200 ลูกบาศก์เมตร ระเหยไปบ้างก็ยังเหลือสำหรับใช้ในฤดูแล้ง ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงแนะให้ปลูกพืชใช้น้ำน้อย เพื่อให้การใช้น้ำเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ คุ้มค่า และไม่เพียงพอหากจะใช้ทำนาปรัง

เป็นพระอัจฉริยภาพที่ล้ำลึก ท่ามกลางความเป็นธรรมดาในเบื้องหน้า
เกษตรทฤษฎีใหม่ยึดโยงกับเศรษฐกิจพอเพียงอย่างแยกไม่ออก เพราะเกษตรทฤษฎีใหม่สอน สะท้อนให้รู้จักพอ รู้จักประมาณ รู้จักสร้างความมั่นคงที่ไม่เกินเลย โดยยึดความอยู่รอดจากอาหาร พืชผัก เนื้อสัตว์ พ้นไปจากนั้นสามารถขายเป็นรายได้สำหรับเก็บออม เพื่อยกระดับความมั่นคงขึ้นมาอีกระดับหนึ่ง

เป็นนวัตกรรมทางความคิดที่สมบูรณ์ และมาพร้อมกับหลักปฏิบัติที่สามารถเป็นจริงได้ ทั้งยังสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการงานอาชีพอื่นๆ ได้เช่นกัน