ประเมิน 10 ปีข้าวไทยมูลค่าส่งออกหายเฉียด 9 หมื่นล้านบาท ชี้ตลาดเอเชีย ยุโรป อาเซียน หายเยอะสุด เหตุคู่แข่งส่งออกข้าวเพิ่ม ขณะที่ต้นทุนการผลิตต่อไร่ไทยก็สู้ไม่ได้ แนะรัฐชดเชยปัจจัยการผลิตให้ชาวนา เพิ่มขีดแข่งขัน
นายอัทธ์ พิศาลวานิช ผู้อำนวยการศูนย์ศึกษาการค้าระหว่างประเทศ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย เปิดเผยว่า ศูนย์ฯ ได้ทำการประเมินข้าวไทยในตลาดโลกในอีก 10 ปีข้างหน้า หรือตั้งแต่ปี 2557-2566 พบว่ามูลค่าการส่งออกข้าวไทยโดยรวมจะสูญหายไป 8.75 หมื่นล้านบาท โดยตลาดที่ส่งออกสูญเสียไปมากสุด คือ ตลาดเอเชีย ไม่รวมอาเซียนและตะวันออกกลาง สูญเสีย 1.81 แสนล้านบาท ตลาดยุโรปสูญเสีย 6.7 หมื่นล้านบาท ตลาดอาเซียน 2.74 หมื่นล้านบาท ส่วนตลาดที่คาดว่าจะส่งออกได้เพิ่มขึ้น เช่น ตะวันออกกลาง มูลค่า 9.4 หมื่นล้านบาท แอฟริกา มูลค่า 1.32 แสนล้านบาท
สาเหตุที่การส่งออกข้าวไทยมีมูลค่าลดลง เนื่องจากประเทศคู่แข่งมีการส่งออกข้าวเพิ่มขึ้น ทั้งเวียดนาม อินเดีย โดยอินเดียคาดว่าปี 2557 จะส่งออกได้ 10 ล้านตัน ไทยเป็นอันดับ 2 ส่งออกได้ 9 ล้านตัน เวียดนามเป็นอันดับ 3 แต่ในช่วง 10 ปีข้างหน้าจะมีผู้ส่งออกข้าวรายใหม่เพิ่มขึ้น ทั้งพม่า ที่ตั้งเป้าการส่งออกในอีก 5 ปีข้างหน้า จาก 1 ล้านตัน เป็น 4 ล้านตัน กัมพูชา และอินโดนีเซีย ก็เร่งเพิ่มผลผลิตข้าว โดยผลผลิตข้าวไทยเทียบกับประเทศคู่แข่ง ไทยทำได้แค่ 450 กก.ต่อไร่ ส่วนเวียดนามทำได้ถึงไร่ละ 1.2 ตัน
นอกจากนี้ ยังมีสาเหตุจากราคาข้าวไทยสูงกว่าประเทศคู่แข่ง โดยเมื่อเทียบราคาย้อนหลังในช่วง 10 ปีพบว่าราคาข้าวไทยห่างจากประเทศคู่แข่งเวียดนามเฉลี่ย 40-50 เหรียญสหรัฐต่อตัน ขณะที่ต้นทุนปลูกข้าวของชาวนาไทยกลับเพิ่มขึ้น โดยปัจจุบันต้นทุนปลูกข้าวต่อไร่ของไทยอยู่ที่ 9,763 บาท เวียดนามต้นทุน 4,070 บาท พม่าต้นทุน 7,121 บาท ส่วนรายได้ของชาวนาไทย คิดเป็น 1.13 หมื่นบาทต่อตัน เวียดนาม 7,251 บาทต่อตัน พม่า 1.06 หมื่นบาทต่อตัน
“แม้ว่าชาวนาไทยจะมีรายได้เพิ่มขึ้นจากการขายข้าวเปลือก โดยเมื่อปี 2556 ชาวนามีรายได้ 1.11 หมื่นบาทต่อตัน แต่ถ้าเทียบต้นทุนค่าใช้จ่าย 1.06 หมื่นบาทต่อตัน พบว่าชาวนาไทยมีเงินเหลือใช้แค่ 502 บาทต่อตันเท่านั้น ซึ่งเป็นตัวเลขที่ลดลงต่อเนื่องจากช่วง 10 ปีที่ผ่านมา โดยในปี 2547 ชาวนามีเงินเหลือจากการขายข้าว 1,900 บาทต่อตัน” นายอัทธ์กล่าว
นายอัทธ์กล่าวว่า ข้อเสนอแนะที่ต้องการให้รัฐบาลเข้ามาช่วยเหลือชาวนา ก็คือ การชดเชยปัจจัยการผลิต 20% ของต้นทุนการผลิต เช่น ต้นทุนปลูกข้าว 1 หมื่นบาท รัฐบาลควรชดเชยให้ 2,000 บาท จะทำให้ชาวนามีเงินเหลือในการใช้จ่าย 3,000-4,000 บาทต่อตัน ซึ่งจะทำให้ชาวนาอยู่รอด โดยอาจตั้งเป็นกองทุนขึ้นมาชดเชยปัจจัยการผลิต รวมทั้งต้องเร่งพัฒนาผลผลิตข้าวต่อไร่ให้เพิ่มขึ้น ควรมีการจัดโซนนิ่งพื้นที่ปลูกข้าวใหม่ พื้นที่ไหนเหมาะสมก็ควรส่งเสริมสนับสนุน จะช่วยทำให้ข้าวไทยมีคุณภาพ ผลผลิตต่อไร่ดีขึ้น และทำให้ข้าวไทยแข่งขันในตลาดโลกได้ดีขึ้น
“รัฐบาลต้องปฏิรูปกระบวนการผลิตทั้งระบบ ซึ่งการชดเชยปัจจัยการผลิตให้ชาวนา 20% ยอมรับว่าเป็นประชานิยม แต่ประเทศอื่นทั้งเวียดนาม พม่า ก็ทำกัน อย่างเวียดนามช่วยเหลือในเรื่องปุ๋ยทั้งหมด และยังต้องปฏิรูปห่วงโซ่อุปทานการบริหารจัดการข้าวของประเทศ โดยให้ 3 กลุ่ม คือ ชาวนา โรงสี ผู้ส่งออก รวมตัวกันเพื่อบริหารจัดการข้าว แทนต่างคนต่างทำในปัจจุบัน” นายอัทธ์กล่าว
