‘ตอลิบาน’ เร่งกระชับอำนาจในดินแดนที่เพิ่งยึดได้ ขณะ ‘สหรัฐฯ’ ยืนยันตนไม่เกี่ยวแล้ว ‘อัฟกัน’ ต้องปกป้องตนเอง

สหรัฐฯ ระบุเป็นเรื่องของกองกำลังความมั่นคงอัฟกานิสถานเองที่จะต้องปกป้องประเทศชาติ ขณะที่ในวันอังคาร (10 ส.ค.) พวกนักรบตอลิบานเพิ่มการกระชับอำนาจภายในดินแดนซึ่งพวกเขาตีชิงมาได้ในช่วงไม่กี่วันที่ผ่านมา โดยที่สามารถยึดเมืองเอกของจังหวัดต่างๆ อย่างน้อย 6 จังหวัด รวมทั้งอีกหลายเมืองที่อยู่ตามแนวชายแดนและเส้นทางการค้าต่างๆ

ประธานาธิบดีโจ ไบเดน ซึ่งประกาศเอาไว้ว่าภารกิจของกองทัพสหรัฐฯ ในอัฟกานิสถาน จะสิ้นสุดลงในวันที่ 31 สิงหาคม และมาถึงตอนนี้กำลังยืนยันว่าประชาชนชาวอัฟกานิสถานต้องตัดสินใจอนาคตของตนเอง และเขาจะไม่ส่งอเมริกันชนรุ่นแล้วรุ่นเล่าเข้าสู่สงครามที่ยืดเยื้อมานานกว่า 20 ปี

ทางด้านกระทรวงการต่างประเทศอเมริกันแถลงในวันจันทร์ (9) ว่า ซัลเมย์ คะลิลซาด ผู้แทนพิเศษสหรัฐฯ เพื่อการปรองดองของอัฟกานิสถาน ได้ออกเดินทางไปยังกาตาร์แล้ว โดยที่เขาจะ “กดดันตอลิบานให้ยุติการรุกทางทหารของพวกเขา และมาเจรจาเพื่อการรอมชอมทางการเมือง”

คำแถลงบอกว่า ในการเจรจาที่กาตาร์เป็นเวลา 3 วันครั้งนี้ ทางฝ่ายตัวแทนของรัฐบาลนานาชาติและองค์การพหุภาคีต่างๆ จะหารือเรื่องการกดดันให้ลดการใช้ความรุนแรง มีการหยุดยิง รวมทั้งการให้คำมั่นร่วมกันว่าจะไม่ยอมรับรองรัฐบาลซึ่งจัดตั้งขึ้นมาด้วยการใช้กำลังบังคับ

ทั้งนี้ นอกจากตัวแทนของกาตาร์ ผู้เป็นเจ้าภาพ และสหรัฐฯ ชาติอื่นๆ ที่เข้าร่วมการหารือคราวนี้ยังมีสหราชอาณาจักร จีน ปากีสถาน อุซเบกิสถาน สหประชาชาติ และสหภาพยุโรป

ตอลิบาน ซึ่งกำลังสู้รบเพื่อรื้อฟื้นการปกครองแบบบังคับใช้กฎหมายอิสลามอันเข้มงวด ภายหลังถูกขับไล่ออกจากอำนาจเมื่อปี 2001 ได้ยกระดับการโจมตีเพื่อกำราบกองกำลังรัฐบาลอัฟกานิสถาน ในขณะที่กองกำลังต่างชาตินำโดยต่างชาติอยู่ในกระบวนการถอนตัวออกไปเป็นขั้นสุดท้าย

ในวันจันทร์ (9 ) ตอลิบานสามารถบุกยึดไอบัค เมืองเอกของจังหวัดซามันกัน ทางเหนือของประเทศ กลายเป็นเมืองเอกของจังหวัดในอัฟกานิสถานแห่งที่ 6 ที่ตกอยู่ภายใต้การควบคุมของกลุ่มก่อความไม่สงบกลุ่มนี้

"ตอนนี้ตอลิบานกำลังสู้รบกับกองกำลังอัฟกานิสถานเพื่อยึดกองบัญชาการตำรวจและกลุ่มอาคารของสำนักงานผู้ว่าการจังหวัด" เซียอุดดิน เซีย ส.ส.ในเมืองไอบัคกล่าวกับรอยเตอร์ "หลายพื้นที่ของเมืองเอกตกอยู่ภายใต้การควบคุมของตอลิบานแล้ว"

เมื่อถึงวันอังคาร (10) รอยเตอร์รายงานว่า กองกำลังฝ่ายรัฐบาลส่วนใหญ่ดูเหมือนถอนตัวออกจากไอบัคไปแล้ว

ไอบัคตั้งอยู่บนถนนสายหลักที่เชื่อมระหว่างเมืองมาซาร์อีชารีฟ เมืองใหญ่ที่สุดในภาคเหนือ กับกรุงคาบูล เวลานี้จึงมีความวิตกกันว่าเป้าหมายต่อไปของตอลิบานคือ มาซาร์อีชารีฟ

ก่อนหน้านี้ พวกตอลิบานบุกยึดเมืองเอกของจังหวัดต่างๆ เมื่อปลายสัปดาห์จนถึงช่วงสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา ประกอบด้วย เมืองซารันจ์ ในจังหวัดนิมรอซ ซึ่งอยู่ทางภาคตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศ เมืองซารีปุล และเมืองคุนดุซ เมืองเอกของ 2 จังหวัดชื่อเดียวกันทางภาคเหนือ และเมืองตาโลกัน ในจังหวัดตาคาร์ ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

ถึงแม้รอยเตอร์และเอเอฟพีต่างระบุว่า ตอลิบานยึดได้เมืองเอกของอีก 1 จังหวัด แต่กลับรายงานไม่ตรงกัน โดยรอยเตอร์ระบุเป็น เมืองลัชการ์กาห์ เมืองเอกของจังหวัดเฮลมันด์ ซึ่งอยู่ทางภาคใต้ แต่เอเอฟพีให้ชื่อว่าเป็นเมืองเชเบอร์กัน เมืองเอกของจังหวัดเจาซ์จัน ที่อยู่ทางภาคเหนือ

แม้มีข้อมูลไม่ลงรอยกันอยู่บ้าง แต่ภาพรวมก็ยังคงเป็นอย่างเดียวกัน นั่นคือ ยุทธศาสตร์ของตอลิบานคราวนี้ดูเหมือนจะเป็นการมุ่งยึดภาคเหนือ ตลอดจนจุดข้ามพรมแดนหลักๆ ทั้งในภาคเหนือ ตะวันตก และภาคใต้ แล้วจากนั้นจึงเคลื่อนเข้าประชิดกรุงคาบูล

ทางฝ่ายรัฐบาลนั้น ตั้งแต่ช่วงกองทหารต่างชาติทยอยถอนตัวออกไป ได้มีการตระเตรียมรับมือด้วยการถอนกำลังออกจากตัวอำเภอต่างๆ ในชนบทซึ่งยากแก่การป้องกัน เพื่อมารวมตัวเน้นหนักยึดศูนย์กลางตัวเมืองสำคัญๆ เอาไว้ให้มั่นคง เวลาเดียวกัน พวกเจ้าหน้าที่รัฐบาลอัฟกันก็พยายามร้องเรียนนานาชาติให้ออกแรงบีบคั้นปากีสถานผู้เป็นเพื่อนบ้าน ให้หยุดยั้งการที่ตอลิบานจัดส่งทั้งกองหนุนและข้าวของต่างๆ ทะลักทลายข้ามพรมแดนซึ่งมีรูโหว่มากมาย ทว่า ฝ่ายปากีสถานเองนั้นปฏิเสธว่าไม่ได้หนุนตอลิบาน

ความเคลื่อนไหวอีกด้านหนึ่งซึ่งคาบูลกำลังพยายามทำกันอยู่ ได้แก่ การเรียกร้องให้พวกขุนศึกที่ควบคุมกองกำลังอาวุธท้องถิ่นตามท้องที่ต่างๆ ให้ความสนับสนุนรัฐบาลในการต้านทานการรุกของตอลิบาน

ในกรุงคาบูล พวกผู้ช่วยของประธานาธิบดีอัชรัฟ กอร์นี เผยว่า ประธานาธิบดีกำลังพยายามหาความช่วยเหลือจากกองกำลังอาวุธท้องถิ่นเหล่านี้ ซึ่งเขามีปัญหาทะเลาะเบาะแว้งด้วยมาเป็นแรมปี นอกจากนั้นกอร์นียังเรียกร้องพลเรือนให้ช่วยกันป้องกัน “สายใยแห่งประชาธิปไตย” ของประเทศชาติ

ที่กรุงวอชิงตัน จอห์น เคอร์บี โฆษกของกระทรวงกลาโหมสหรัฐฯ (เพนตากอน) ระบุว่าอเมริกามีความกังวลอย่างยิ่งเกี่ยวกับแนวโน้มของสถานการณ์ แต่เขาบอกว่ากองกำลังด้านความมั่นคงอัฟกานิสถานมีศักยภาพพอสำหรับต่อสู้กับกลุ่มก่อความไม่สงบ "นี่คือกองกำลังทหารของพวกเขา นี่คือเมืองเอกจังหวัดและประชาชนของพวกเขาที่พวกเขาต้องปกป้อง และมันขึ้นอยู่กับภาวะความเป็นผู้นำ ที่พวกเขาเต็มใจแสดงออกมา โดยเฉพาะในสถานการณ์เช่นนี้"

เมื่อถามว่าทหารสหรัฐฯ จะสามารถทำอะไรได้บ้างหากกองกำลังความมั่นคงอัฟกานิสถานไม่ยอมยืนหยัดต่อสู้ เคอร์บีตอบว่า "เราคงทำอะไรไม่ได้มากนัก"

เจ้าหน้าที่สหรัฐฯ หลายคนซึ่งไม่ประสงค์ให้เอ่ยนาม ยอมรับว่าแม้ฝ่ายทหารอเมริกันเคยเตือนไบเดน เอาไว้ก่อนหน้านี้ว่า เมืองเอกของจังหวัดต่างๆ อาจถึงคราวล่มสลายหากสหรัฐฯ ถอนทหาร แต่กระนั้นพวกเขายังประหลาดใจมากที่เมืองเอกเหล่านั้นถูกตอลิบานบุกจู่โจมยึดครองได้อย่างรวดเร็วเช่นนี้

ระหว่างที่ตอลิบานบุกเข้าจึดเมืองเอกของจังหวัดต่างๆ คราวนี้ ปรากฏว่าสหรัฐฯ ออกปฏิบัติการโจมตีทางอากาศไม่ถึงสิบเที่ยวเมื่อช่วงสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา โดยที่มีอยู่กรณีหนึ่งเป็นการที่สหรัฐฯ มุ่งทำลายยุทโธปกรณ์ต่างๆ ที่ตกค้างอยู่ นอกจากนั้น เจ้าหน้าที่รายหนึ่งเผยว่า กองกำลังอัฟกานิสถานไม่ได้ร้องขอการสนับสนุนใดๆ แม้แต่น้อยตอนที่เมืองคุนดุซ เมืองที่มีความสำคัญมากเมืองหนึ่งทางภาคเหนือกำลังถูกตีแตก

(ที่มา : รอยเตอร์, เอเอฟพี, เอพี)