เจรจา “นิวเคลียร์” อิหร่านล่วงพ้นเส้นตาย-รัสเซียแย้มตกลง “ประเด็นสำคัญ” ได้แล้ว

รอยเตอร์/เอเอฟพี – การเจรจามาราธอนระหว่างอิหร่านกับมหาอำนาจทั้ง 6 ล่วงพ้นกำหนดเส้นตายเวลาเที่ยงคืนของวันที่ 31 มี.ค. โดยยังไม่สามารถบรรลุกรอบข้อตกลงนิวเคลียร์เบื้องต้น รวมไปถึงหัวข้อสำคัญ เช่น การยกเลิกคว่ำบาตรอิหร่าน ขณะที่รัฐมนตรีต่างประเทศรัสเซียออกมาให้ข่าวว่า ที่ประชุมเห็นพ้องใน “ประเด็นหลักๆ” ทุกข้อ และเตรียมที่จะหารือกันต่อในเช้าวันนี้ (1 เม.ย.)

การเจรจาซึ่งจัดขึ้นที่เมืองโลซานน์ ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ถูกระงับไว้ชั่วคราวเมื่อล่วงเข้าสู่วันใหม่ โดยคณะผู้แทนทั้ง 7 ชาติจะเริ่มพูดคุยกันต่อในช่วงเช้า

ผู้แทนอิหร่านและรัสเซียต่างแสดงความมั่นใจว่า กรอบเบื้องต้นซึ่งจะนำไปสู่ข้อตกลงควบคุมนิวเคลียร์ฉบับสมบูรณ์นั้นอยู่ไม่ไกลเกินเอื้อม

“ผมค่อนข้างมั่นใจทีเดียวว่า พวกเราในระดับรัฐมนตรีได้บรรลุหลักการเบื้องต้นเกี่ยวกับประเด็นสำคัญๆ ทุกข้อ” เซอร์เกย์ ลาฟรอฟ รัฐมนตรีต่างประเทศรัสเซีย ให้สัมภาษณ์

มหาอำนาจ P5+1 ซึ่งประกอบด้วย สหรัฐฯ จีน รัสเซีย อังกฤษ ฝรั่งเศส บวกเยอรมนี คาดหวังที่จะบรรลุข้อตกลงฉบับสมบูรณ์กับอิหร่านภายในวันที่ 30 มิ.ย. ซึ่งจะทำให้เตหะรานต้องยอมลดทอนศักยภาพด้านนิวเคลียร์ลงจนไม่สามารถใช้โครงการนิวเคลียร์พลเรือนเป็นฉากอำพรางการพัฒนาอาวุธทำลายล้างสูง แต่ชาติตะวันตกก็จะยอมผ่อนคลายมาตรการคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจให้เป็นการตอบแทนด้วย

การเจรจาครั้งนี้มีเดิมพันสูงมาก เพราะถ้าไม่สำเร็จ สหรัฐฯ และอิสราเอลอาจต้องหันไปใช้ “มาตรการทางทหาร” เพื่อสกัดโครงการนิวเคลียร์อิหร่านไว้ให้ได้

การถกเถียงที่ยืดเยื้อเลยกำหนดเส้นตายทำให้หลายฝ่ายเริ่มสับสนว่า สถานะของการเจรจานิวเคลียร์เวลานี้เป็นอย่างไรแน่

“ข้อตกลงโดยหลักการจะถูกบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษรในอีกไม่กี่ชั่วโมง หรืออาจภายในวันนี้” ลาฟรอฟ ให้สัมภาษณ์ต่อสำนักข่าว อาร์ไอเอ โนโวสติ ของรัสเซีย

ด้าน จาวัด ซารีฟ รัฐมนตรีต่างประเทศอิหร่าน ก็แสดงความคาดหวังว่ากรอบข้อตกลงเบื้องต้นจะสำเร็จลุล่วงได้ภายในวันนี้ (1)

“เราตกลงกันได้แล้วพอสมควร แต่คณะผู้แทนจำเป็นต้องพักผ่อนเอาแรงเพื่อพูดคุยกันต่อในช่วงเช้า... ผมหวังว่าเราจะบรรลุกรอบข้อตกลงภายในวันนี้”ซารีฟ ให้สัมภาษณ์ต่อสื่อมวลชน

อย่างไรก็ตาม เจ้าหน้าที่ระดับสูงของสหรัฐฯ กลับออกมาปฏิเสธเรื่องที่รัสเซียอ้างว่าตกลงกันแล้วได้ในทุกประเด็นสำคัญ

“เรายังตกลงกันได้ไม่ครบทุกเรื่อง” เจ้าหน้าที่สหรัฐฯ บอกกับเอเอฟพี

จอห์น เคร์รี รัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐฯ ได้สรุปผลการเจรจาเมื่อค่ำคืนที่ผ่านมาให้ประธานาธิบดี บารัค โอบามา รับทราบผ่านระบบวีดีโอคอนเฟอเรนซ์

“ประธานาธิบดีได้รับทราบความคืบหน้าล่าสุดของการเจรจาแล้ว” เบอร์นาแด็ตต์ มีฮาน โฆษกสภาความมั่นคงแห่งชาติสหรัฐฯ เผย

นักการทูตตะวันตกอีกคนหนึ่งก็บอกเช่นกันว่า ที่ประชุมยังไม่สามารถบรรลุกรอบข้อตกลงได้

หลังสิ้นสุดการหารือเมื่อคืนนี้ รัฐมนตรีต่างประเทศฝรั่งเศส โลรองต์ ฟาเบียส ได้เดินทางออกจากเมืองโลซานน์ไปพร้อมๆ กับ หวังอี้ รัฐมนตรีต่างประเทศของจีน โดย ฟาเบียส ระบุว่า ตนจะกลับมาร่วมวงเจรจาอีกครั้ง “ถ้ามีประโยชน์”

ก่อนหน้านี้ ประธานาธิบดี ฟรองซัวส์ ออลลองด์ แห่งฝรั่งเศส ได้กล่าวกับนายกรัฐมนตรี อังเกลา แมร์เคิล ที่กรุงเบอร์ลินว่า หากได้ข้อตกลงนิวเคลียร์ที่ไม่ดี “สู้ไม่ทำเสียเลยจะดีกว่า”

ผลของมาตรการคว่ำบาตรที่ตะวันตกประกาศใช้ทำให้ปริมาณการส่งออกน้ำมันของอิหร่านลดลงครึ่งหนึ่ง เหลือเพียง 1 ล้านบาร์เรลต่อวันมาตั้งแต่ปี 2012

เจ้าหน้าที่ทั้ง 2 ฝ่ายระบุว่า ประเด็นสำคัญที่ผู้เจรจายังตกลงกันไม่ได้ก็คือ การยกเลิกคำสั่งคว่ำบาตรขององค์การสหประชาชาติ (ยูเอ็น) และเงื่อนไขในการบังคับใช้ใหม่ในกรณีที่อิหร่านผิดสัญญา รวมไปถึงเรื่องที่อิหร่านเรียกร้องสิทธิในการวิจัยและพัฒนาเครื่องหมุนเหวี่ยงวัสดุนิวเคลียร์ หลังจากที่ข้อตกลง “แช่แข็ง” กิจกรรมนิวเคลียร์อย่างน้อย 10 ปีสิ้นอายุลง