เอเอฟพี – เศรษฐญี่ปุ่นเข้าสู่ “ภาวะถดถอย” ในไตรมาสสามระหว่างเดือนกรกฎาคม-กันยายนที่ผ่านมา ตามข้อมูลอย่างเป็นทางการที่รัฐบาลโตเกียวเผยแพร่วันนี้(17) ซึ่งคาดว่าจะทำให้นายกรัฐมนตรี ชินโซ อาเบะ ต้องเลื่อนแผนขึ้นภาษีการขายในปีหน้าออกไปก่อน และอาจตัดสินใจประกาศเลือกตั้งก่อนกำหนด
การลงทุนด้านที่อยู่อาศัย (residential investment) ที่ลดลง ตลอดจนการใช้จ่ายเงินทุน (capital spending) และการใช้จ่ายภาคครัวเรือนที่ยังคงซบเซา ส่งผลให้ผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (จีดีพี) ของญี่ปุ่นหดตัวลง 0.4% ในไตรมาสสาม หรือ 1.6% เมื่อเทียบต่อปี (annualized rate) ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่า การปรับขึ้นภาษีจาก 5% เป็น 8% เมื่อเดือนเมษายนกลายเป็นอุปสรรคต่อการขยายตัวทางเศรษฐกิจมากเพียงใด และยิ่งทำให้คำโฆษณาของ อาเบะ ที่ว่าจะพลิกฟื้นเศรษฐกิจญี่ปุ่นซึ่งใหญ่เป็นอันดับ 3 ของโลกให้กลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้งดูไกลความจริงเข้าไปทุกที
ตัวเลขที่ออกมาถือว่าผิดจากความคาดหมายของนักเศรษฐศาสตร์ ซึ่งคาดว่าเศรษฐกิจญี่ปุ่นจะขยายตัวราว 0.5% จากการสำรวจความคิดเห็นโดยหนังสือพิมพ์ธุรกิจนิกเกอิ
ปรากฏการณ์เช่นนี้ทำให้มีความเป็นไปได้สูงที่ อาเบะ จะประกาศเลือกตั้งก่อนกำหนดในเดือนธันวาคมปีนี้ และเลื่อนแผนขึ้นภาษีการขายเป็น 10% ในเดือนตุลาคมปีหน้าออกไปก่อน
เศรษฐกิจญี่ปุ่นเปิดตัวในไตรมาสแรกของปีด้วยอัตราการขยายตัว 1.6% ซึ่งทำให้นโยบายเศรษฐกิจแบบ “อาเบะโนมิกส์” เป็นที่กล่าวขานด้วยความคาดหวัง ทว่าผลของการปรับขึ้นภาษีเมื่อเดือนเมษายนกลับทำให้เศรษฐกิจญี่ปุ่นหดตัว 1.9% ในไตรมาสสอง (เมษายน-มิถุนายน) หรือ 7.3% เมื่อเทียบรายปี เนื่องจากผู้บริโภคและภาคธุรกิจต่างชะลอการจับจ่ายใช้สอย
เดือนที่แล้ว ธนาคารกลางญี่ปุ่น (บีโอเจ) ได้ขยายมาตรการผ่อนคลายทางการเงินเชิงรุกเพื่อรับมือกับภาวะเศรษฐกิจที่เริ่มซบเซา แต่จากตัวเลขจีพีดีที่ออกมาทำให้หลายฝ่ายจับตาว่า บีโอเจ จะยังคงเดินหน้าอัดฉีดเม็ดเงินต่อไปอีกหรือไม่
ก่อนหน้านี้ อาเบะ ระบุว่า เขาจะรอดูตัวเลขจีดีพีประเมินรอบสุดท้ายของไตรมาส 3 ซึ่งจะประกาศในเดือนธันวาคม ก่อนตัดสินใจเกี่ยวกับการขึ้นภาษีรอบสอง
อย่างไรก็ดี มาร์เซล ธีเลียนต์ จากสถาบัน แคปปิตอล อีโนโคมิกส์ ได้ออกมาให้ความเห็นหลังทราบตัวเลขล่าสุดว่า “อุปสงค์ภายในประเทศแทบไม่กระเตื้องขึ้นในไตรมาสที่ผ่านมา”
“จากตัวเลขจีดีพีเบื้องต้นที่รัฐบาลญี่ปุ่นแถลงวันนี้ มีความเป็นไปได้สูงที่นายกรัฐมนตรี อาเบะ จะเลื่อนแผนขึ้นภาษี และประกาศเลือกตั้งก่อนกำหนด”
แม้การขึ้นภาษีจะช่วยให้รัฐมีเงินรายได้มาลดหนี้สาธารณะของญี่ปุ่นที่สูงถึง 200% ของจีดีพี แต่ขณะเดียวกันก็ทำให้ อาเบะ ตกที่นั่งลำบาก เพราะต้องพยายามสร้างสมดุลระหว่างการลดหนี้กับแผนกระตุ้นเศรษฐกิจที่เน้นการใช้จ่าย
สื่อญี่ปุ่นรายงานว่า นายกรัฐมนตรีมีแผนประกาศเลือกตั้งในวันที่ 14 ธันวาคม ซึ่งเร็วกว่ากำหนดถึง 2 ปี เพื่อฟื้นคะแนนนิยมของรัฐบาล โดยผู้สังเกตการณ์ชี้ว่า อาเบะ ต้องการหยั่งเสียงประชาชนในช่วงที่ฝ่ายค้านยังตั้งตัวไม่ติดจากการพ่ายแพ้ในศึกเลือกตั้งเมื่อ 2 ปีก่อน
หนังสือพิมพ์ไมนิจิชิมบุน ระบุว่า อาเบะ จะออกคำสั่งจัดทำร่างงบประมาณเพิ่มเติมในวันพรุ่งนี้(18) ก่อนประกาศยุบสภาผู้แทนราษฎร
