จีนยุบ “กระทรวงรถไฟ-ประชากร” รวมศูนย์ “งานตรวจชายฝั่ง-ทะเล”

เอเจนซีส์ - จีนประกาศแผนการปรับโครงสร้างรัฐบาล โดยลดจำนวนหน่วยงานระดับเทียบเท่ากระทรวง รวมทั้งยุบกระทรวงการรถไฟที่ทรงอำนาจมากแต่ตกเป็นข่าวทุจริตอื้อฉาว ในขณะที่คณะผู้นำชุดใหม่ของแดนมังกรกำลังพยายามเน้นหนักในเรื่องเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารประเทศ และปราบปรามคอร์รัปชัน

ในระหว่างการแถลงเมื่อวันอาทิตย์ (10 มี.ค.) ต่อสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติ หรือรัฐสภาของจีน ซึ่งกำลังเปิดสมัยการประชุมเต็มคณะประจำปี หม่า ข่าย เลขาธิการคณะรัฐมนตรีกล่าวว่า ระบบการบริหารประเทศในปัจจุบันมีหลายส่วนที่ยังไม่สอดคล้องกับสภาพแวดล้อมและภาระน้าที่ใหม่ๆ ขณะที่การกำกับดูแลที่ไม่เหมาะสมก็ทำให้มีภารกิจคั่งค้าง มีการใช้อำนาจโดยมิชอบ และการทุจริต ด้วยเหตุนี้จึงจำเป็นต้องมีการปรับโครงสร้างรัฐบาล

แผนการปรับโครงสร้างคราวนี้ มีการลดหน่วยงานระดับกระทรวงและเทียบเท่าลงมาเหลือ 25 แห่ง นั่นคือลดลง 2 แห่ง โดยหน่วยงานหนึ่งที่ถูกยุบไปเลย คือ กระทรวงการรถไฟ ทั้งนี้จะมีการตัดแบ่งเอาอำนาจหน้าที่ทางด้านการบริหารไปให้กระทรวงการขนส่ง ส่วนอำนาจหน้าที่ด้านการพาณิชย์นั้นยกให้แก่บรรษัทการรถไฟจีน (ไชน่า เรลเวย์ คอร์เปอเรชั่น) กิจการรัฐวิสาหกิจที่จัดตั้งขึ้นใหม่

ระบบรถไฟของจีน เป็นหนึ่งในโครงการพัฒนาสำคัญของแดนมังกรในช่วงไม่กี่ปีมานี้ โดยที่มีการเร่งลงทุนขยายงานเป็นจำนวนมาก จนปัจจุบันจีนเป็นเจ้าของเครือข่ายรถไฟความเร็วสูงขนาดใหญ่ที่สุดของโลก แต่ในเวลาเดียวกันกระทรวงนี้ก็เต็มไปด้วยปัญหามากมาย โดยเฉพาะการมีหนี้สินก้อนมหึมาและกรณีทุจริตฉ้อฉลสุดอื้อฉาว โดยที่ หลิว จื้อจิว์น เจ้ากระทรวงซึ่งถูกปลดออกในปี 2011 เวลานี้กำลังถูกดำเนินคดีกรณีสินบน

ยิ่งกว่านั้น เมื่อเดือนตุลาคมปี 2011 ยังเกิดเหตุขบวนรถไฟความเร็วสูงชนกันในเมืองเวินโจว ทางตะวันออกของประเทศ ทำให้มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 40 คน และก่อให้เกิดการวิจารณ์กว้างขวางว่าเจ้าหน้าที่ปล่อยปละละเลยเรื่องความปลอดภัยเพราะมัวแต่เร่งขยายเครือข่าย

นอกจากกระทรวงรถไฟแล้ว หน่วยงานระดับกระทรวงอีกหน่วยหนึ่งที่ถูกยุบ คือ คณะกรรมการวางแผนครอบครัว ซึ่งทำหน้าที่ดูแลนโยบายให้แต่ละครอบครัวมีบุตรได้คนเดียว โดยหน่วยงานนี้จะถูกควบรวมกับกระทรวงสาธารณสุข ส่วนนโยบายประชากรทั่วประเทศนั้นถูกโยกมาอยู่ใต้ความรับผิดชอบของคณะกรรมการการพัฒนาและการปฏิรูปแห่งชาติ ซึ่งทำหน้าที่เป็นผู้วางแผนการเศรษฐกิจของประเทศ

ความเคลื่อนไหวนี้มีขึ้นในสภาพการณ์ที่กำลังแรงงานจีนลดจำนวนลงเป็นครั้งแรกในรอบหลายสิบปี อันเป็นผลจากข้อจำกัดมากมายในการมีบุตรของครอบครัวในจีนนับตั้งแต่ปลายทศวรรษ 1970 เพื่อไม่ให้จำนวนประชากรขยายตัวมากเกินไป ทว่าในขณะนี้กลับกลายเป็นภัยคุกคามการเติบโตของประเทศ

กระนั้น นายกรัฐมนตรีเวิน เจียเป่า ที่กำลังจะอำลาตำแหน่ง แถลงในคำรายงานตอนเปิดประชุมรัฐสภาวันแรกเมื่อวันอังคารที่แล้ว (5) ว่า จีนยังคงต้องใช้นโยบายลูกคนเดียวต่อไปในปีนี้
นอกจากการยุบ 2 หน่วยงานระดับกระทรวงแล้ว การปรับโครงสร้างคราวนี้ยังจะมีการนำพวกหน่วยงานบังคับใช้กฎหมายทางทะเลมารวมไว้ภายใต้องค์กรเดียว เพื่อให้สามารถทำงานอย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้นในขณะที่ประเทศกำลังมีข้อพิพาทเรื่องเขตแดนทางทะเลกับญี่ปุ่นและอีกหลายประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ทั้งนี้ สำนักงานกิจการมหาสมุทร ซึ่งมีหน้าที่ตรวจตราทางทะเลจะเข้าควบคุมการบริหารกองกำลังรักษาชายฝั่งที่เดิมอยู่ในสังกัดกระทรวงความมั่นคงของรัฐ รวมถึงรับมอบภารกิจตรวจการณ์ด้านประมงจากกระทรวงเกษตร และหน้าที่การปราบปรามการลักลอบขนสินค้าเถื่อนจากสำนักงานศุลกากร

ในเวลาเดียวกัน จีนยังยกระดับฐานะของสำนักงานอาหารและยา ขึ้นเป็นสำนักงานใหญ่ด้านอาหารและยา เพื่อรับมือเรื่องอื้อฉาวเกี่ยวกับความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์ที่เกิดขึ้นไม่รู้จบสิ้น โดยที่ข้อมูลของทางการจีนเองระบุว่าตลอดปีที่ผ่านมามีการดำเนินคดีกับการผลิตหรือจำหน่ายสินค้าปลอมหรืออาหารที่มีพิษมากกว่า 8,000 รายการ หรือเป็น 5 เท่าตัวของปี 2011

พญามังกรยังรวมหน่วยงานกำกับดูแลสื่อ 2 แห่งเข้าด้วยกัน ได้แก่ สำนักงานบริหารสื่อและสิ่งพิมพ์ และสำนักงานวิทยุ ภาพยนตร์ และโทรทัศน์ รวมทั้งปรับโครงสร้างสำนักงานพลังงานแห่งชาติ

อย่างไรก็ตาม พวกนักวิเคราะห์ตะวันตกหลายรายตั้งข้อสงสัยเกี่ยวกับประสิทธิภาพของแผนปรับโครงสร้างใหญ่คราวนี้เช่นกัน

เดวิด กู๊ดแมน ผู้เชี่ยวชาญการเมืองจีนแห่งมหาวิทยาลัยซิดนีย์ในออสเตรเลีย วิจารณ์ว่า ลำพังการปฏิรูปเพื่อให้หน่วยงานและเจ้าหน้าที่มีความรับผิดชอบและความน่าเชื่อถือมากขึ้นนั้น ไม่ได้ช่วยหยุดยั้งการคอร์รัปชันได้ ดังจะเห็นได้จากข้อมูลของสำนักข่าวซินหวาที่ระบุว่า จีนมีการปรับโครงสร้างรัฐบาลมาแล้วถึง 7 ครั้งในรอบ 30 ปี ทว่า ทุกวันนี้ปัญหาทุจริตยังคงพบได้ทั่วไปในทุกระดับการบริหาร

กู๊ดแมนสำทับว่า การปฏิรูปเป็นความพยายามในการรับมือกับปัญหาบีบคั้นต่างๆ เป็นต้นว่า การเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างประชากร และข้อพิพาทกับเพื่อนบ้าน ทว่าจะสามารถยกระดับประสิทธิภาพของรัฐบาลได้เพียงจำกัดเท่านั้น