นับเป็นเวลากว่าศตวรรษที่ “ย่านเมืองเก่าริมน้ำจันทบูร” ในตัวเมืองจันทบุรี เป็นศูนย์กลางการค้าที่คึกคัก ทั้งยังร่ำรวยไปด้วยมรดกทางวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ วิถีดั้งเดิมกลมกลืนไปกับสีสันความร่วมสมัย จนกล่าวได้ว่าเป็นหนึ่งในจุดหมายไม่ควรพลาดเมื่อเดินทางมาเยือนเมืองอัญมณีแห่งแดนตะวันออก
ล่าสุดในปีนี้ ชุมชนเมืองเก่าริมน้ำจันทบูร ยังได้รับการคัดเลือกเป็น 1 ใน 10 ชุมชนต้นแบบ “เที่ยวชุมชน ยลวิถี” ประจำปี พ.ศ.2568 จากกระทรวงวัฒนธรรม ภายใต้นโยบายรัฐบาลในการผลักดัน Soft Power ไทย เป้าหมายเพื่อส่งเสริมเศรษฐกิจฐานราก กระตุ้นการเดินทางท่องเที่ยว และสร้างรายได้อย่างยั่งยืนให้แก่ท้องถิ่น โดยนับเป็นชุมชนที่มีศักยภาพด้านการท่องเที่ยวในทุกมิติ ด้วยการนำทุนทางวัฒนธรรมมาพัฒนาต่อยอดให้เกิดคุณค่าและมูลค่าอย่างสร้างสรรค์
ความงามจากอดีตสู่ปัจจุบัน
แต่เดิมชุมชนริมน้ำแห่งนี้มีชื่อว่า “บ้านลุ่ม” หรือ “ท่าหลวง” มีชาวจีน ชาวญวนอพยพมาตั้งรกรากตั้งแต่สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น พัฒนามาสู่ศูนย์กลางเศรษฐกิจและการค้าของเมืองในสมัยรัชกาลที่ ๕ โดยมีเส้นทางเดินเท้าไปตามถนนเลียบแม่น้ำจันทบุรี หรือถนนสุขาภิบาล ซึ่งนับเป็นถนนสายแรกของจังหวัดจันทบุรี ระยะทางประมาณ 1 กิโลเมตร เต็มไปด้วยสีสันให้หยุดชม หยุดถ่ายภาพไปตลอดสองข้างทาง ที่โดดเด่นด้วยบ้านเรือนร้านค้าย้อนยุคผสมไปกับความร่วมสมัย
แม้ว่าปัจจุบัน ถนนสายนี้มีเสน่ห์ในรูปแบบเมืองเก่าผสมผสานไปกับสิ่งใหม่ๆไปตามยุค แต่กลิ่นอายด้านประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมยังคงปรากฏให้เห็น สะท้อนจากสถาปัตยกรรมของอาคารบางหลังที่มีทั้งรูปแบบชิโน-ยูโรเปียน คล้ายตึกฝรั่งแบบปีนัง หรือสิงคโปร์ บางหลังก็เป็นบ้านไม้ทรงปั้นหยาลวดลายฉลุไม้ ระบายชายคาไม้ฉลุแบบขนมปังขิง ช่องลมไม้ฉลุลายเถาดอกไม้ ราวระเบียงเหล็กหล่อลวดลายสวยงาม สะท้อนเอกลักษณ์ความเก่าแก่ได้อย่างน่าชม
ชุมชนริมน้ำจันทบูร จึงนับเป็นแหล่งประวัติศาสตร์ร่วมสมัยที่น่าชม มีสถานที่ อาคารร้านค้า สถานที่สำคัญที่น่าศึกษา แวะมาเช็กอินจำนวนไม่น้อย ตัวอย่างเช่น
บ้านพักประวัติศาสตร์หลวงราชไมตรี
หลวงราชไมตรี ผู้เปรียบดัง “บิดาแห่งยางพาราภาคตะวันออก” มีบ้านอยู่ในชุมชนแห่งนี้ ซึ่งปัจจุบันบ้านเก่าอายุกว่า 150 ปี ของหลวงราชไมตรี ปรับปรุงอย่างร่วมสมัยให้เป็นบ้านพักประวัติศาสตร์ สไตล์ Boutique Hotel เพื่อให้ทุกคนได้เรียนรู้เรื่องราวประวัติศาสตร์จากการเข้าพักผ่อน ภายในนาม “บ้านพักประวัติศาสตร์หลวงราชไมตรี Historic Inn” ตั้งอยู่ริมน้ำจันทบูร
นอกจากเป็นโรงแรมสไตล์บูทีกแล้ว ภายในสถานที่แห่งนี้เก็บรวบรวมเรื่องราวประวัติศาสตร์หลวงราชไมตรี ผู้สร้างคุณูปการให้กับชาวจันทบุรีไว้มากมาย และยังคงรักษาสถาปัตยกรรมโบราณ ผนวกกับวิถีชีวิตดั้งเดิมของชาวบ้านไว้อย่างครบถ้วน
บ้านบุณยัษฐิติ (บุณยัษฐิติ วิลล่า)
บ้านเก่าแก่กว่าศตวรรษอีกหลัง สันนิษฐานว่ามีอายุกว่า 150 ปี สร้างโดยหลวงอนุรักษ์พานิช (กั๊ก หรือ บุญมาก บุณยัษฐิติ) คนในครอบครัวส่วนใหญ่รับราชการ เป็นขุนนางตั้งแต่ในสมัยรัชกาลที่ ๕ มีคุณหลวงถึง 4 ท่าน และปัจจุบันทางครอบครัวก็เป็นนักกฎหมายสำคัญของประเทศไทย
บ้านการปรับปรุงใหม่ให้เข้ากับยุคสมัย แต่ยังคงไว้ซึ่งคุณค่าทางประวัติศาสตร์ ซึ่งการบูรณะบ้านเก่าแก่ที่มีอายุกว่าร้อยปี กลายมาเป็นบ้านที่เฉิดฉายความงามและคุณค่าแห่งมรดกจากบรรพบุรุษ นับเป็นการสานต่อศิลปวัฒนธรรม และเรื่องราวของชุมชนริมน้ำ ซึ่งปัจจุบันเป็นทั้งที่พักสไตล์บูทีกหรูหรา และมีคาเฟ่บรรยากาศดีๆอยู่บริเวณฝั่งริมน้ำ
วัดเขตร์นาบุญญาราม
วัดญวณที่ก่อสร้างเป็นศิลปะแบบจีนผสมไทย ตั้งอยู่ท่ามกลางแหล่งชุมชนกลางใจเมืองจันทบุรี ไม่ไกลจากริมน้ำจันทบูร มีประวัติเก่าแก่ตั้งแต่สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น เมื่อชาวญวณได้อพยพเข้ามาในประเทศไทยโดยเปลี่ยนมานับถือพุทธศาสนาและได้ก่อตั้งวัดเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ ก่อให้เกิดพุทธศาสนนิกายมหายานฝ่ายอนัมนิกาย หรือฝ่ายญวณ
เดิมชื่อว่า "วัดเพือกเดี้ยนตื่อ" ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ.2377 ในสมัยรัชกาลที่ ๓ ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ ๕ ทรงพระราชทานนามวัดให้ใหม่ว่า “วัดเขตร์นาบุญญาราม”
แม่กิมเซียขนมไทย
ร้านสไตล์ห้องแถวไม้ย่านเมืองเก่าจันทบูร เสริมบรรยากาศให้ขนมไทยยิ่งมีเสน่ห์น่าหลงใหลไปกว่าเดิม โดยเฉพาะเป็นขนมโบราณสูตรดั้งเดิมมากว่า 100 ปี และทำสดใหม่ทุกวัน มีขนมไทยหลากหลายให้เลือก เช่น ขนมสัมปันนี, ทองเอก, ทองชมพูนุช, จ่ามงกุฎ, ทองนพคุณ, เสน่ห์จันทน์, กลีบลำดวน ฯลฯ เรียกได้ว่าอร่อยทุกอย่างจริงๆ แต่หากยังไม่มั่นใจ ร้านมีขนมโก๋ญวน กับผิงโบราณ ให้ลองลิ้มชิมรสดูก่อน ซึ่งรับรองว่าไม่ผิดหวังแน่นอน
ร้านไอศกรีมตราจรวด
โรงงานผลิตไอศกรีมด้วยเครื่องจักรแห่งแรกของจังหวัดจันทบุรี จากข้อมูลระบุว่าร้านไอศกรีมแห่งนี้ เริ่มดำเนินกิจการตั้งแต่ พ.ศ. 2502 โดยป๋ากับแมะของลุงแช หรือคุณปัตตโชติ กตัญญูกุล ณ บ้านเช่าของหลวงราชไมตรี เมื่อลุงแชจบการศึกษาชั้นม.8 จากโรงเรียนสวนกุหลาบที่กรุงเทพฯ ได้กลับมาช่วยกิจการโรงงานไอศกรีมตราจรวดและสร้างสรรค์ไอศกรีมตราจรวดให้มีหลากหลายรูปแบบ
ปัจจุบันสิ่งที่มีคุณค่าเป็นความภาคภูมิใจของครอบครัวก็คือ ลักษณะบ้านตึกผสมไม้แบบฝรั่งช่องลมฉลุไม้ลวดลายสวยงาม และโรงงานผลิตไอศกรีมที่ยังคงไว้ซึ่งเอกลักษณ์ของไอศกรีมตราจรวดแบบดั้งเดิม รวมทั้งได้สร้างสรรค์ไอศกรีมให้มีรูปแบบรสชาติ กลิ่น และสีสันสวยงามสอดคล้องกับสมัยนิยม
ร้านขายยาจังกวงอัน
ร้านขายยาจีนเก่าแก่ อายุกว่าร้อยปี เริ่มเปิดร้านโดยนายหยัง แซ่จัง ชาวจีนแคะซึ่งเดินทางมาจากเมืองจีนดำเนินการกิจการขายยาจีนซึ่งขนส่งมาทางเรือจากเมืองจีน การค้าขายเจริญรุ่งเรือง มาตั้งแต่อดีตจนถึงรุ่นลูกหลานในปัจจุบัน ถือเป็นร้านขายยาจีน และยาไทยแบบโบราณร้านแรกๆ ของจังหวัดจันทบุรี บรรยากาศภายในร้านคูหาเดียวแห่งนี้ ได้ความย้อนยุคผ่านการจัดวางสินค้า เครื่องมือเครื่องใช้ต่างๆในการทำยาสมุนไพรและการค้าขายยาจีน เช่น ตู้ยาโบราณที่มีภาษาจีนกำกับ เครื่องชั่ง และยาสมุนไพรต่างๆ
อาสนวิหารพระนางมารีอาปฏิสนธินิรมล
ศูนย์รวมใจของชาวคาทอลิกเมืองจันท์ ไม่ไกลจากชุมชนริมน้ำฯ เป็นอีกจุดหมายที่นักท่องเที่ยวนิยมเดินเที่ยวเชื่อมต่อเพื่อไปสัมผัสโบสถ์คริสต์ที่มีความงามวิจิตรมากที่สุดแห่งหนึ่งในประเทศไทย
อาสนวิหารที่งดงามเกิดจากในอดีตชาวเวียดนามจำนวนหนึ่งหนีภัยสงคราม และข้อจำกัดเรื่องการนับถือศาสนา ล่องเรือมายังดินแดนสยามตั้งแต่ช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 17 จึงเป็นจุดเริ่มต้นให้เกิดชุมชนคาทอลิกเล็กๆ โบสถ์หลังแรกสร้างขึ้นในปี ค.ศ. 1711 เมื่อโบสถ์เก่าทรุดโทรมไปตามกาลเวลา มีการสร้างใหม่ จนกระทั่งการสร้างโบสถ์หลังที่ 5 สร้างสำเร็จในปี ค.ศ. 1909 นั่นคือ “อาสนวิหารพระนางมารีอาปฏิสนธินิรมล” ที่เต็มไปด้วยความวิจิตรแห่งสถาปัตยกรรมกอทิก ใช้เสาจากไม้สักทอง กระเบื้องโบราณจากฝรั่งเศส มีหอระฆัง หอนาฬิกา กระจกสีสเตนกลาสภาพนักบุญ
กิจกรรม “จันท์-อวด-ดี”
ระหว่างวันที่ 27–28 กันยายน 2568 นี้ ตั้งแต่เวลา 10.00–20.00 น. ชุมชนริมน้ำจันทบูร จะคึกคักกว่าเดิม เมื่อเป็นสถานที่จัดกิจกรรม “จันท์-อวด-ดี” โดยการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) ภายใต้แนวคิดรวมความเก๋ ความเท่ ความเริ่ด ทุกอย่างในจักรวาลจันท์ ทั้งศิลปะ ดนตรี กาแฟ แฟชั่น เวทีพูดคุย Workshop และกิจกรรมสุดคูล อวดให้รู้ว่าคนจันท์มีของดีในพื้นที่อาคารเก่าสุดคลาสสิค และมุมลึกๆ ซอกลับๆ บนถนนสายชุมชนริมน้ำจันทบูร
รายละเอียดเพิ่มเติมได้ทางเฟซบุ๊ก ททท.สำนักงานจันทบุรี facebook.com/TATChanthaburi
