ถ้าโรค “น้ำคั่งในสมอง” ทำคุณหง่อม มาให้หมอซ่อมหายทันใจนิดเดียว! / พลโทนายแพทย์ สมศักดิ์ เถกิงเกียรติ

คอลัมน์ “Golf Healing” โดย “พลโทนายแพทย์ สมศักดิ์ เถกิงเกียรติ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านกระดูกประจำโรงพยาบาลพระมงกุฎ และ โรงพยาบาลรามคำแหง มีประสบการณ์ในการดูแลผู้ป่วยมากกว่า 30 ปี somsak_doctor@hotmail.com”

“เสี่ยนง เพื่อนเฮียแกไปได้ยาดีที่ไหนมาก็ไม่รู้ หนุ่มขึ้นผิดไปคนละคนเลยครับ” เจ้าเก่งเล่าสภาพปัจจุบันขอลุงทรนงให้คุณชูสง่าฟังด้วยความฉงน เมื่อเทียบกับลุงนงคนเก่าเมื่อ 2 เดือนก่อนที่เดินงุ่มง่าม หกล้มบ่อย ฉี่ราด และซึมกะทือ กลับคารถกอล์ฟบ่อยๆ คุณชูสง่าฟังแล้วพลอยประหลาดใจ พลางหันไปมองหน้าพี่หมอเชิงถาม “ตอนแรกผมก็นึกเหมือนกันว่าแกคงแก่แล้วแก่เลย แต่หมอศรัณย์แกเก่ง ลุงนงหกล้มไปหาแก แกจับตรวจละเอียดเลยพบสาเหตุที่แท้จริงคือโรคน้ำคั่งในโพรงสมอง เลยผ่าตัดระบายน้ำนิดเดียวแกหายเลย!”

ผู้สูงอายุบางรายมีอาการเดินผิดปกติ ลักษณะเดินช้าๆ ซอยเท้าถี่ๆดูงุ่มง่าม หรือหกล้มบ่อย เราอาจเข้าใจผิดคิดว่าเป็นโรคคนแก่ที่ไม่ต้องรักษา ความจริงแล้วอาจเกิดจากการมีน้ำคั่งในโพรงสมอง ซึ่งมีทางรักษาให้กลับมาเดินเป็นปกติได้ เรามารู้จักโรคนี้กัน

โรคน้ำคั่งในโพรงสมองในผู้สูงอายุ เป็นภาวะความผิดปกติทางสมอง ที่เกิดจากโพรงน้ำในสมองมีขนาดใหญ่ขึ้น เพราะมีน้ำคั่งทำให้โพรงน้ำมีขนาดใหญ่ขึ้นไปกดเบียดเนื้อสมองทำให้สมองทำงานผิดปกติไป มักเกิดขึ้นกับผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไป เป็นโรคที่มีอุบัติการณ์สูงมาก น่าจะมีผู้ป่วยโรคนี้หลายแสนคน จึงควรรู้จักทำความเข้าใจและควรสังเกตผู้สูงอายุในบ้านเพื่อจะได้ทำการรักษาได้ทันท่วงที โดยทั่วไปผู้ที่เป็นโรคนี้จะมีอาการเดินผิดปกติ เดินช้า ก้าวขาไม่ค่อยออก ยกขาไม่พ้นจากพื้น ทรงตัวไม่ดี ล้มบ่อย ดังนั้นจึงมีผู้ป่วยบางรายมาหาหมอด้วยเรื่องล้ม โยไม่คิดว่ามีโรคนี้เป็นสาเหตุแอบแฝงอยู่ ลักษณะผู้ป่วยมักจะยืนโน้มตัวไปข้างหน้า ก้มหน้า ตัวงอเอียง ปัสสาวะบ่อย บางครั้งเล็ด เข้าห้องน้ำไม่ทัน พูดน้อย เสียงแหบเบา สำลักน้ำและอาหารบ่อยๆ นั่งไหนหลับนั่น ความจำเสื่อมลง ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ ลักษณะของโรคจะค่อยเป็นค่อยไปภายใน 4-5 ปี ให้คอยสังเกตหากรู้เร็ว รักษาเร็ว จะสามารถรักษาให้หายเป็นปกติได้ ในการวินิจฉัยนอกจากดูอาการ ซักประวัติแล้ว อาจตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมอง (CT Scan) หรือตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าสมอง (MRI) จะพบโพรงน้ำในสมองมีขนาดใหญ่ ผู้ป่วยบางรายเราจะใช้การเจาะระบายน้ำจากโพรงสันหลังแล้วผู้ป่วยมีอาการดีขึ้นก็เป็นข้อบ่งชี้ว่าเป็นโรคนี้ สำหรับการรักษ แพทย์จะทำการผ่าตัดใส่อุปกรณ์ระบายน้ำเลี้ยงสมอง-ไขสันหลัง เข้าสู่ช่องท้องซึ่งเป็นการผ่าตัดที่ใช้ระยะเวลาสั้น มีผลแทรกซ้อนไม่มาก ผลการรักษาได้ผลดี

เทคนิคที่ใช้มี 2 วิธี คือ

1.ใส่อุปกรณ์ระบายน้ำจากโพรงสมอง เข้าสู่ช่องท้อง

2.ใส่อุปกรณ์ระบายน้ำจากโพรงสันหลังระดับเอวเข้าสู่ช่องท้อง

ผลการรักษา นอกจากจะดีขึ้นจนหายเป็นปกติแล้ว ยังสามารถป้องกันหรือหยุดการดำเนินของโรคที่อาจจะตามมาในอนาคตถ้าไม่ได้รักษา เช่น การหกล้ม การสำลักน้ำและอาหาร ตลอดจนแผลกดทับ ซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตถ้าไม่ได้ถ้าไม่ได้รับการวินิจฉัย และรักษาในระยะแรกซึ่งไม่เพียงส่งผลต่อสุขภาพของผู้ป่วย ยังมีผลกระทบต่อครอบครัวและสังคม สำหรับผู้ป่วยที่เดินไม่ได้มาเป็นเวลานาน จะมีกล้ามเนื้อขาลีบและอ่อนกำลัง หลังผ่าตัดรักษาแล้วแม้สมองจะกลับมาสามารถสั่งการให้ขาเดินได้แล้วก็ตาม ก็ต้องทำกายภาพบำบัดเพื่อให้มีกำลัง ฝึกยืนหรือเดินได้อีกหลายเดือนจึงจะหายเป็นปกติ