“ฝุ่นจิ๋ว 2.5 ไมครอน” อีกมหันตภัยร้ายจาก “ถ่านหิน” / นพ.สุภัทร ฮาสุวรรณกิจ

 
นายแพทย์สุภัทร ฮาสุวรรณกิจ
--------------------------------------------------------------------------------
 
 
“มะเร็ง” เต็มบ้านเต็มเมือง อะไรคือต้นเหตุ “ฝุ่นขนาดจิ๋ว” เกี่ยวข้องหรือเปล่า นี่คือสิ่งที่ผมพยายามหาคำตอบมาเป็นบทความนี้
 
ฝุ่นขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอน (Particle Mass < 2.5 micron) หรือเรียกย่อว่า PM 2.5 นั้น เป็นเรื่องใหม่ในโลกสุขภาพ เพราะก่อนหน้านี้ วิทยาศาสตร์สามารถวัดฝุ่นขนาดเล็กเพียง 10 ไมครอนได้ แต่ปัจจุบันเทคโนโลยีดีขึ้น เราวัดฝุ่นขนาด 2.5 ไมครอนได้ และไม่ใช่วัดยาก หรือต้องส่งห้อง lab ยุ่งยากอีกต่อไป
 
ในต่างประเทศเครื่องวัดฝุ่นจิ๋ว 2.5 ไมครอน มีขายเหมือนเครื่องชั่งน้ำหนัก ราคาไม่แพง ที่ทำให้เราสามารถซื้อหามาวัดที่บ้านที่ทำงานได้ ในอารยประเทศหันมาวัดฝุ่นจิ๋ว PM2.5 แทนฝุ่นขนาด 10 ไมครอน เพราะฝุ่นจิ๋วนั้นน่ากลัวกว่ากันมาก
 
แต่การศึกษาผลกระทบสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ หรือ EHIA ของประเทศไทย ส่วนใหญ่จะยังศึกษาแต่เพียงฝุ่น PM 10 น้อยกรณีที่มีการศึกษาถึง PM 2.5
 
ฝุ่น 2.5 ไมครอนนั้นเล็กขนาดไหน ก็เท่ากับเอาปลายเส้นผมมาแบ่ง 50 ส่วน 1 ส่วนใน 50 ส่วนของเส้นผมนั้นคือ ขนาดของฝุ่นจิ๋ว เม็ดเลือดแดงของมนุษย์นั้นมีขนาด 5 ไมครอน ฝุ่นจิ๋วนี้จึงมีขนาดเพียงครึ่งหนึ่งของเม็ดเลือดแดง และฝุ่นจิ๋วนี่เองเมื่อเราหายใจเข้าสู่ปอด ฝุ่นใหญ่กว่านี้จะติดอยู่ในปอด ถูกขับออกมาเป็นเสมหะ แต่ฝุ่นจิ๋วสามารถฝังตัวในเยื่อบุถุงลมได้ และยังผ่านเยื่อบุผนังถุงลมเข้าสู่กระแสเลือดได้
 
นี่คือ “หายนะ” เพราะเมื่อฝุ่นเข้าสู่กระแสเลือด ก็สามารถไหลไปตามกระแสเลือดไปทั่วร่างกาย ฝุ่นจึงเป็นพาหนะที่นำสารพิษมากมายให้สามารถเข้าถึงทุกอวัยวะ
 
มีหลักฐานทางการแพทย์จากงานวิจัยมากมายพิสูจน์ชัดว่า ฝุ่นจิ๋วที่ผังในเยื่อบุถุงลมทำให้ความสามารถในการแลกเปลี่ยนก๊าซออกซิเจนลดลง ปอดต้องทำงานหนักขึ้น หัวใจก็ต้องทำงานหนักขึ้นเพื่อนำเลือดที่มีออกซิเจนลดลงไปเลี้ยงรางกาย นานวันเข้าก็หัวใจโตกลายเป็นโรคหัวใจ และที่สำคัญฝุ่นจิ๋วนี้เองทำให้เกิดมะเร็งปอด
 
ตัวฝุ่นจิ๋วเอง เมื่อเข้าสู่กระแสเลือด ฝุ่นที่วิ่งไปตามหลอดเลือด เมื่อไปถึงหลอดเลือดฝอยที่ไปเลี้ยงอวัยวะ ฝุ่นสามารถสะสมจับกับแผ่นไขมันที่สะสมในหลอดเลือด นานวันเข้าเกิดการอุดตันจนหลอดเลือดตันได้
 
หากตันที่หลอดเลือดเลี้ยงหัวใจ ก็เป็นโรคกล้ามเนื้อหัวใจตาย อุดตันในสมองก็เป็นโรคอัมพฤกษ์อัมพาต ซึ่งเป็นเหตุตายที่สำคัญของมนุษยชาติในวันนี้ และเชื่อว่า ที่คนปัจจุบันตายจากโรคหัวใจ และพิการจากหลอดเลือดสมองอุดตันนั้น อาจไม่ใช่จากไขมันอุดตันฝุ่นจิ๋วอาจมีบทบาทอยู่ด้วย มากน้อยไม่รู้
 
ฝุ่นจิ๋ว หากส่องมองด้วยกล้องจุลทรรศน์ ฝุ่นจะมีลักษณะคล้ายสำลีก้อนที่มีพื้นผิวขรุขระ ความขรุขระนี่เองที่ทำให้โมเลกุลของโลหะหนัก ของสารไฮโดรคาร์บอน ของสารพิษมากมาย ซึ่งล้วนเป็นสาก่อมะเร็ง สามารถมาเกาะอยู่กับฝุ่นจิ๋วได้
 
เมื่อฝุ่นจิ๋วเข้าสู่ปอด ผ่านสู่กระแสเลือด ฝุ่นจิ๋วนี้เองที่นำพาสารก่อมะเร็งสารพิษมากมายไปสะสมในอวัยวะต่างๆ สะสมสารพิษนานเข้าห้าปี สิบปี ยี่สิบปี ฝุ่นจิ๋วสะสมในเซลล์ปอดก็กระตุ้นการเกิดมะเร็งปอด ฝุ่นจิ๋วสะสมในเซลล์อวัยวะใดก็เพิ่มโอกาสการเกิดมะเร็งของอวัยวะนั้น อวัยวะทุกอวัยวะจึงเพิ่มโอกาสที่จะเป็นมะเร็ง หรือนี่คือคำตอบที่ชัดเจนว่า ทำไมผู้คนในวันนี้จึงเป็นมะเร็งกันมากมาย
 
คำถามสำคัญในวันนี้คือ แหล่งผลิตฝุ่นจิ๋ว 2.5 ไมครอนนั้น กำเนิดขึ้นมาได้จากแหล่งใด ทุกตำราเขียนเหมือนกันคือ การเผาไหม้ถ่านหิน และน้ำมัน หรือแม้แต่โมเลกุลของก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ และสารอินทรีย์ระเหยง่ายที่เกิดจากโรงไฟฟ้าเชื้อเพลิงฟอสซิล ล้วนสามารถเปลี่ยนรูปในบรรยากาศจากก๊าซมาเป็นสถานะของแข็งเป็นฝุ่นขนาดจิ๋วได้
 
เราลดฝุ่นจิ๋วอันตราย PM 2.5 ได้ด้วยการหยุดการสร้างโรงไฟฟ้าถ่านหิน ด้วยการหันมาจัดระบบการผลิตไฟฟ้าทุกครัวเรือนด้วยแสงอาทิตย์บนทุกหลังคา นอกจากเราจะได้ลดโลกร้อนแล้ว เราอาจได้ลดโอกาสการเป็นมะเร็ง โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมองจากฝุ่นขนาดจิ๋ว PM2.5 ด้วย
 
สังคมสุขภาพดีต้องมีสิ่งแวดล้อมที่ดี ร่วมลดหายนะทางสุขภาพจากฝุ่นจิ๋ว PM2.5 ด้วยการหยุดการสร้าง “โรงไฟฟ้าถ่านหิน”