นักวิทยาศาสตร์พบโลมาแม่น้ำชนิดใหม่สปีชีส์ที่ 5 ในบราซิล และถือเป็นการพบสปีชีส์ใหม่ของสัตว์น้ำหายากชนิดนี้ครั้งแรก นับแต่สิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 1 และมีจำนวนเหลือเพียง 1,000 ตัวในแหล่งอาศัย หวั่นสูญพันธุ์เหมือนโลมาในแม่น้ำแยงซี
บีบีซีนิวส์อ้างถึงรายงานในวารสารพลอสวัน (Plos One) ที่ระบุว่าโลมาแม่น้ำในแม่น้ำอาราไกยา (Araguaia river) ที่บราซิล จัดเป็นโลมาแม่น้ำสปีชีส์ใหม่ ซึ่งถือเป็นการจำแนกพบโลมาแน่น้ำสปีชีส์ใหม่ได้เป็นครั้งแรก นับแต่สิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 1 รวมแล้วทั้งโลกมีโลมาประเภทนี้เพียง 5 สปีชีส์ และสปีชีส์ใหม่นี้แยกวิวัฒนาการมาจากโลมาแม่น้ำสีชมพูในอเมริกาใต้เมื่อกว่า 2 ล้านปีก่อน และเชื่อว่าโลมาสปีชีส์ใหม่นี้มีเหลือประมาณ 1,000ตัวอยู่ในลุ่มแม่น้ำอาราไกยา
ทั้งนี้ โลมาแม่น้ำจัดเป็นหนึ่งในสิ่งมีชีวิตที่หายากที่สุดในโลก โดยก่อนหน้านี้องค์การระหว่างประเทศเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติ หรือไอยูซีเอ็น (IUCN) จัดว่าเหลือโลมาแม่น้ำเพียง 4 สปีชีส์ และในจำนวนนั้น 3 สปีชีส์ถูกจัดอยู่บัญชีแดง (Red List) ซึ่งหมายถึงโลมาเหล่านั้นตกอยู่ในสถานะเป็นสิ่งมีชีวิตที่ใกล้สูญพันธุ์อย่างยิ่ง (critically endangered)
หนึ่งในสปีชีส์โลมาแม่น้ำที่เป็นที่รู้จักดีที่สุดคือโลมาแม่น้ำแยงซี (Yangtze river) ซึ่งเชื่อว่าสูญพันธุ์ไปตั้งแต่ปี 2006 ส่วนโลมาแม่น้ำอเมซอน (Amazon river) ในอเมริกาใต้ หรือที่รู้จักอีกชื่อว่าโลมาสีชมพูหรือโบโต (boto) ก็กล่าวกันว่าเป็นโลมาแม่น้ำสปีชีส์ที่ฉลาดที่สุด
ดร.โทมัส เออร์เบค (Dr.Tomas Hrbek) จากมหาวิทยาลัยสหพันธรัฐอเมโซนาส (Federal University of Amazonas) ในบราซิล กล่าวว่า โลมาแม่น้ำดังกล่าวดูคล้ายโลมาสีชมพูมาก แต่เมื่อตรวจตัวอย่างดีเอ็นเอจากโลมาในแม่น้ำไอราไกนาหลายสิบตัว ก็ได้ข้อสรุปว่าโลมาดังกล่าวเป็นสปีชีส์ใหม่ โลมาทั้งสองชนิดมีความแตกต่างกันในเรื่องจำนวนฟัน ซึ่งทีมนักวิทยาศาสตร์ตั้งสมมติฐานว่าโลมาสปีชีส์ใหม่นี้น่าจะมีขนาดเล็กกว่า แต่ความแตกต่างส่วนใหญ่ของโลมาทั้งสองตรวจพบได้ในพันธุกรรม
“เป็นอะไรที่คาดไม่ถึงมากๆ มันอยู่ในแหล่งที่ใครๆ ก็เห็นพวกมันตลอดเวลา พวกมันเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดใหญ่ ประเด็นคือไม่มีใครเลยที่มองพวกมันอย่างจริงจัง เป็นสิ่งที่น่าตื่นเต้นมาก” ดร.เออร์เบกกล่าว และบอกว่าเมื่อตรวจดูดีเอ็นเอไมโตรคอนเดรีย (mtDNA) เพื่อหาเชื้อสาย ก็ไม่พบว่าโลมาทั้งสองมีเชื้อสายร่วมกัน
ทีมวิจัยเสนอตั้งชื่อโลมาสปีชีส์ใหม่ว่า อาราไกยา โบโต (Araguaian Boto) หรือ โบโต-โด-อาราไกยา (Boto-do-Araguaia) ซึ่งโลมาเหล่านี้อาศัยอยู่ในแม่น้ำที่ไหลไปทางเหนือ 2,600 กิโลเมตร เพื่อไปรวมกับแม่น้ำอเมซอน และพวกเขาหวั่นว่าโลมาสปีชีส์นี้จะสูญพันธุ์ ส่วนหนึ่งเพราะพวกมันมีความหลากหลายทางพันธุกรรมต่ำ และยังกังวลต่อการพัฒนาของมนุษย์ โดยเชื่อว่าเมื่อรวมปัจจัยเสี่ยงต่างๆ คาดว่าโลมานี้จะถูกจดอยู่ในสิ่งมีชีวิตที่เสี่ยงสูญพันธุ์ตามบัญชีแดงของไอยูซีเอ็น
