จับภาพ “สปาร์กเคิล” ปรากฏการณ์ใหม่บนดวงอาทิตย์

นักวิทยาศาสตร์ได้ภาพบรรยากาศดวงอาทิตย์ที่คมชัดที่สุดเท่าที่เคยมี จากกล้องอวกาศที่ทำงานได้เพียง 5 นาที แต่เผยให้เห็นปรากฏการณ์ใหม่ที่เรียกว่า “สปาร์กเคิล” ซึ่งจะไขปริศนานานนับทศวรรษว่าเหตุใดบรรยากาศของดาวดวงนี้จึงร้อนแรงกว่าอุณหภูมิที่พื้นผิว

ภาพปรากฏการณ์ใหม่ดังกล่าวได้จากกล้องยานอวกาศบันทึกภาพโคโรนารายละเอียดสูง (High Resolution Coronal Imager) หรือกล้องไฮ-ซี (Hi-C) ขององค์การบริหารการบินอวกาศสหรัฐ (นาซา)ซึ่งส่งข้อมูลกลับโลกมาได้เพียง 5 นาที แต่ก็เพียงพอให้นักวิทยาศาสตร์ได้จำแนกปรากฏการณ์ใหม่ที่เรียนว่า “สปาร์กเคิล” (sparkles) อ้างตามรายงานของบีบีซีนิวส์

การค้นพบดังกล่าวได้รายงานภายในการประชุมดาราศาสตร์ของอังกฤษ ซึ่งปรากฏการณ์ที่เห็นเป็นจุดสว่างจ้านี้ปรากฏอยู่ท่ามกลางเส้นสนามแม่เหล็ก ซึ่งมีพลังงานปริมาณถูกปลดปล่อยออกมา โดยคำนวณได้ว่าแต่ละจุดปล่อยพลังงานออกมาอย่างน้อย 1 ล้านล้านล้านล้านจูล และนักดาราศาสตร์คาดว่าจะช่วยอธิบายได้ว่า บรรยากาศนอกสุดหรือโคโรนา (corona) ของดวงอาทิตย์นั้น ร้อนกว่าชั้นโฟโตสเฟียร์ (photosphere) ซึ่งเป็นพื้นผิวของดาวได้อย่างไร







ศ.โรเบิร์ต วอลช์ (Prof Robert Walsh) จากมหาวิทยาลัยเซ็นทรัลแลนคาเชอร์ (University of Central Lancashire) สหราชอาณาจักร กล่าวว่า ชั้นโคโรนานั้นร้อนกว่าพื้นผิวดวงอาทิตย์เป็นล้านๆ องศา และเป็นที่ข้องใจมานานนับทศวรรษ ส่วนสปาร์กเคิลนั้นเป็นชื่อที่พวกเขาเรียกจุดรังสีอัลตราไวโอเลตที่มีความเข้มสูง และเชื่อว่าเป็นสิ่งบ่งบอกถึงพลังงานที่อยู่ประจำที่แต่ปลดปล่อยออกมาถี่ ทำให้เกิดเป็นโคโรนาที่ร้อนจัดอย่างง่ายดาย

นอกจากนี้ข้อมูลจากยานไฮซียังเผยให้เห็นกลุ่มพลาสมาหรือก๊าซมีประจุที่แข่งกันพวยพุ่งออกมาตาม “ทางด่วน” ที่เกิดจากสนามแม่เหล็กของดวงอาทิตย์ ซึ่งอนุภาคที่มีความเร็วสูงนี้เคลื่อนที่เข้าไปใน “โซลาร์ฟิลาเมนท์” (solar filament) ซึ่งเป็นพลาสมาอันหนาแน่นที่ยื่นออกมา และบางครั้งพลาสมาเหล่านี้อาจหลุดออกไปจากดวงอาทิตย์ได้

ศ.วาลช์อธิบายว่าพลาสมาเหล่านี้เคลื่อนที่สวนกันไปมาเหมือนรถยนต์บนทางด่วน ส่วนสปาร์กเคิลนั้นอยู่ในฟิลาเมนท์บริเวณที่มีเส้นสนามแม่เหล็กหมุนเกลียว และปรากฏเพียง 25 วินาที แต่ถึงจะเป็นจุดเล็กๆ เมื่อเทียบกับขนาดมหึมาของดวงอาทิตย์ แต่ก็มีความกว้างพอๆ กับอังกฤษ

สำหรับยานไฮ-ซีนั้นเป็นยานลำเล็กๆ รุ่นทดสอบของยานรุ่นใหม่ ซึ่งถูกนำส่งขึ้นสู่อวกาศโดยจรวดลำเลียงสัมภาระได้ไม่กี่นาทีก่อนจะตกกลับลงมา โดยเป้าหมายในการพัฒนายานลำนี้คือเพื่อทดสอบแนวคิดการออกแบบและสมรรถนะของยานไฮซีว่าสามารถเดินหน้าในการพัฒนาสู่ยานโคจรในอนาคตได้หรือไม่