“ลีเมอร์” สัตว์ประจำมาดากัสการ์กำลังจะหมดไปจากโลก

“ลีเมอร์” กลายเป็นสิ่งมีชีวิตที่เสี่ยงสูญพันธุ์มากที่สุดในโลก โดยกลุ่มอนุรักษ์ได้สรุปว่ากว่า 90% ของสัตว์ชนิดนี้กำลังอยู่สถานการณ์ย่ำแย่ โดยเบียดทุกสิ่งมีชีวิตทั้งสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม สัตว์เลื้อยคลาน สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก นกและปลา เข้าสู่วิกฤตสูญพันธุ์

ไลฟ์ไซน์รายงานข้อสรุปจากสหพันธ์นานาชาติเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติ (International Union for Conservation of Nature) หรือ ไอยูซีเอ็น (IUCN) ว่า 91% ของลิงลีเมอร์ (lemur) 103 ชนิดที่เรารู้จักกำลังตกอยู่ในภาวะถูกคุกคาม โดยลีเมอร์ 23 สปีชีส์ ถูกจัดอยู่ในภาวะ “เสี่ยงสูญพันธุ์ขั้นวิกฤต” (critically endangered) อีก 52 สปีชีส์ถูกจัดอยู่ในภาวะ “เสี่ยงสูญพันธุ์” (ndangered) และอีก 19 สปีชีส์จัดอยู่ในภาวะ “มีแนวโน้มใกล้สูญพันธุ์” (vulnerable) ตาม “บัญชีแดงสปีชีส์ที่ถูกคุกคาม” (Red List of Threatened Species)

ด้าน คริสตอฟ ชวิทเซอร์ (Christoph Schwitzer) นักไพรเมทวิทยา และหัวหน้ากลุ่มวิจัยของอุทยานสวนสัตว์บริสตอล (Bristol Zoo Gardens) ในสหราชอาณาจักรและเป็นที่ปรึกษาสัตว์ไพรเมทในมาดากัสการ์ของไอยูซีเอ็น กล่าวว่าผลจากการประชุมของทางกลุ่มอนุรักษ์ได้เผยข้อมูลที่น่าตกใจ เมื่อพบว่ามาดากัสการ์นั้นมีสัดส่วนของสปีชีส์ที่ถูกคุกคามสูงที่สุดในโลก ทั้งในแง่พื้นที่อาศัยของสัตว์ตระกูลไพรเมทหรือประเทศใดๆ ในโลก และเชื่อว่าลีเมอร์อาจจะเป็นกลุ่มสัตว์มีกระดูกสันหลังที่เสี่ยงสูญพันธุ์มากที่สุดด้วย

ลีเมอร์ พร้อมด้วยนางอายและบุชเบบี (bushbaby) เป็นสัตว์ในกลุ่มไพรเมทโพรซิเมียน (prosimian primate) ซึ่งเป็นสัตว์ตระกูลไพรเมทที่ไม่ใช่ทั้งลิงจ๋อ (monkey) และลิงไม่มีหางหรือลิงเอป (ape) โดยลีเมอร์นั้นอาศัยอยู่ตามธรรมชาติเฉพาะในมาดากัสการ์ ซึ่งคาดว่าบรรพบุรุษของลีเมอร์น่าจะล่องมายังเกาะดังกล่าวด้วยกอพรรณพืชหรือต้นไม้เมื่อ 60 ล้านปีก่อน

นักวิทยาศาสตร์อธิบายว่าภาวะใกล้สูญพันธุ์ของลีเมอร์นั้นเป็นผลจากการทำลายป่าฝนในมาดากัสการ์อันเป็นแหล่งอาสัยของลีเมอร์ และความวุ่นวายทางการเมืองได้เพิ่มความยากจนและเร่งให้เกิดการลักลอบตัดไม้มากขึ้น และยังมีการคุกคามจากการล่าสัตว์ชนิดมากขึ้นกว่าในอดีตอย่างยิ่ง ขณะที่ความหลากหลายทางชีวภาพของมาดากัสการ์คือสิ่งที่ดึงดูดนักท่องเที่ยว แต่การสูญเสียลีเมอร์จะทำให้ปัญหาเศรษฐกิจของประเทศยิ่งแย่ลง และจะเป็นสาเหตุให้ลีเมอร์หมดสิ้น

ตัวอย่างลีเมอร์ที่จัดอยู่ในกลุ่ม “ใกล้สูญพันธุ์ขั้นวิกฤต” ได้แก่ อินดรี (indri) ลีเมอร์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุด เป็นสัตว์ที่ครองคู่ตัวเดียวตลอดชีวิตและเป็นสัตว์หวงห้ามในมาดากัสการ์และเชื่อว่าเป็นญาติของบรรพบุรุษมนุษย์โบราณ ลีเมอร์หนูมาดามเบอร์ธี (Madame Berthe's mouse lemur) สัตว์ไพรเมทที่มีขนาดเล็กที่สุดในโลกโดยหนักเพียง 30 กรัม และลีเมอร์ดำตาสีฟ้า (blue-eyed black lemur) ซึ่งเป็นไพรเมทชนิดเดียวนอกจากมนุษย์ที่มีตาสีฟ้า ส่วนลีเมอร์นอร์เทิร์นสปอร์ตีฟ (northern sportive lemur) น่าจะเป็นลีเมอร์ที่หายากที่สุดในบรรดาลีเมอร์ทั้งหมด เพราะเท่าที่ทราบเหลือเพียง 18 ตัวเท่านั้น

อย่างไรก็ตาม ท่ามกลางข่าวร้ายไลฟ์ไซน์ระบุว่ายังพอมีข่าวดีอยู่บ้าง นั่นคือ มีการค้นพบลีเมอร์หนูชนิดที่ไม่เคยรู้จักมาก่อนในมาโรแลมโบ (Marolambo) ทางตะวันออกของมาดากัสการ์ แต่ ปีเตอร์ แคปเปเลอร์ (Peter Kappeler) และทีมซึ่งค้นพบลีเมอร์ดังกล่าว ยังไม่ได้อธิบายหรือตั้งชื่อลีเมอร์ชนิดนี้อย่างเป็นทางการ