ในที่ประชุมของ American Philosophical Society เมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ. 2340 (รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช) Thomas Jefferson ซึ่งขณะนั้นดำรงตำแหน่งรองประธานาธิบดีสหรัฐฯ ได้กล่าวแสดงวิสัยทัศน์ว่า อเมริกาควรมีอาณาเขตที่กว้างไกลกว่าพื้นที่ 13 รัฐในขณะนั้น
ดังนั้นเมื่อ Jefferson ได้รับเลือกเป็นประธานาธิบดี เขาจึงดำริจะให้ Robert Livingston ซึ่งเป็นเอกอัครราชทูตสหรัฐฯประจำฝรั่งเศส ขอซื้อเมือง New Orleans และบริเวณปากน้ำ Mississippi จาก Napoleon ทั้งๆ ที่คนอเมริกันแทบทุกคนในยุคนั้นมีความคิดว่า ดินแดนแถบแม่น้ำ Mississippi อยู่ไกลสุดลูกหูลูกตา และเมือง New Orleans ก็เป็นเมืองปิดของชาวสเปนที่ไม่อนุญาตให้ต่างชาติเข้าไป
ในปี 2343 ที่ Napolean ได้ทรงซื้อรัฐ Louisiana จากสเปนและได้ส่งทหาร 28,000 คนขึ้นบกที่เกาะ Haiti เพื่อกวาดล้างชาวเกาะที่ต่อต้านฝรั่งเศส การสู้รบแบบกองโจรของชาวเกาะและไข้ป่าทำให้ทหารฝรั่งเศสล้มตายเป็นจำนวนมาก การสูญเสียที่ใหญ่หลวงนี้ทำให้ Napolean ทรงต้องตกอยู่ในฐานะลำบาก เพราะไม่เป็นที่ชื่นชมของประชาชน ดังนั้นเมื่อ Livingston ได้รับคำสั่งจาก Jefferson ให้ขอซื้อเมือง New Orleans ในราคา 2 ล้านดอลลาร์ Napolean ซึ่งขณะนั้นทรงต้องการเงินต่างประเทศมาก จึงได้เสนอขายบริเวณนอกเมือง New Orleans ต้องรวมพื้นที่กว่า 1 ล้านตารางไมล์ ในราคา 15 ล้านดอลลาร์ พร้อมกับทรงกำชับให้ Livingston ตัดสินใจโดยเร็วว่าจะซื้อหรือไม่ซื้อ
ในสมัยนั้นเงิน 15 ล้านดอลลาร์ เป็นเงินที่มากมหาศาลสำหรับอเมริกาและ Livingston เป็นเพียงทูตผู้ไม่มีอำนาจอนุมัติเงินในรัฐสภา จึงไม่มีเวลาปรึกษาหารือกับ Jefferson แต่ Livingston ก็ตกปากรับซื้อ New Orleans และบริเวณโดยรอบในสภาพที่ไม่สบายใจเลย
แต่เมื่อ Jefferson รู้ข่าวการตัดสินใจของ Livingston เขาได้ตกลงใจสนับสนุนอย่างเต็มที่ โดยได้ชักนำให้รัฐสภาอเมริกันอนุมัติเงินซื้อดินแดนจากฝรั่งเศส ซึ่งทำให้อเมริกามีพื้นที่มากขึ้น 2.5 เท่า ทั้งๆ ที่ไม่มีคนอเมริกันคนใดเคยเดินทางเข้าไปในพื้นที่ที่เพิ่งซื้อนี้เลย เพราะดินแดนใหม่ด้านตะวันตกของอเมริกาได้ขยายไปถึงมหาสมุทรแปซิฟิก ดังนั้นคนส่วนใหญ่จึงคิดว่าแถบนี้เป็นดินแดนอันตราย เพราะจะถูกอินเดียนแดงโจมตี และฆ่า แต่ในความคิดของ Jefferson นั้น เขาเชื่อว่าดินแดนใหม่ คือที่อยู่ของสัตว์ดึกดำบรรพ์ เช่น ช้าง mammoth และ Megalonyx ซึ่งเป็นแมวยักษ์ที่ไม่มีใครเคยเห็นในลักษณะเป็น ๆ
ล่วงถึงวันที่ 21 ตุลาคม พ.ศ. 2346 รัฐสภาสหรัฐฯ ได้ลงมติอนุมัติการซื้อ New Orleans และบริเวณโดยรอบจากฝรั่งเศส และอีก 3 เดือนต่อมา Jefferson ก็ได้ขอให้รัฐสภาอนุมัติเงิน 3,500 ดอลลาร์ ให้คณะนักธรรมชาติวิทยาออกไปสำรวจและศึกษาดินแดนใหม่ โดย Jefferson ให้ Meriwether Lewis วัย 29 ปี เป็นหัวหน้าคณะสำรวจ และให้ William Clark วัย 33 ปี เป็นหัวหน้าร่วม เพื่อค้นหาเส้นทางที่จะไปให้ถึงมหาสมุทรแปซิฟิก พร้อมกันนั้นก็ได้มอบทหาร 14 คน ทหารพราน 9 คน ชาวฝรั่งเศสผู้ชำนาญการเดินเรือ 3 คน และทาสนิโกรสำหรับ Clark อีก 1 คน ให้เดินทางไปด้วยกัน โดยนอกจากจะต้องสำรวจชายฝั่งของมหาสมุทรแปซิฟิกแล้ว คณะนักสำรวจชุดนี้ยังต้องค้นหาต้นน้ำของแม่น้ำ Mississippi (ขณะนั้นเรียก Messowrie) และแม่น้ำ Columbia อีกทั้งต้องค้นหาสัตว์ดึกดำบรรพ์ด้วย
เมื่อถึงวันจันทร์ที่ 14 พฤษภาคม พ.ศ. 2347 ซึ่งเป็นวันในฤดูใบไม้ผลิที่อากาศหนาว คณะนักสำรวจได้ออกเดินทางด้วยเรือจากเมือง St. Louis ล่องลงตามลำน้ำ Missouri ต่อจากนั้นการเดินทางก็เปรียบเสมือนการเดินย้อนเวลาสู่อดีต เพราะคณะนักสำรวจได้เห็นชาวอินเดียนแดงหลายเผ่า ที่ใช้ชีวิตเหมือนในยุคหิน เช่น เผ่า Mahars, Canseze และ Scouex ซึ่งในเวลาต่อมาคือเผ่า Omahas, Kansas และ Sioux และสำหรับอินเดียนแดงเผ่า Mandan ที่ Lewis และ Clark ได้มาพักอาศัยอยู่ด้วยในฤดูหนาวของปี 2347 นั้น Lewis และ Clark ได้บอกชนเผ่านี้ว่า คนขาวคือผู้นำสันติภาพมาให้ ชนเผ่า Mandan จึงจัดพิธีเลี้ยงต้อนรับเป็นอย่างดี และคณะสำรวจก็ได้สังเกตเห็นประเพณีแปลก ๆ ของเผ่า Mandan เช่น เห็นนักรบของเผ่าจ้องมองดวงอาทิตย์ทั้งวัน เพื่อแสดงความกล้าหาญ เป็นต้น และถึงสงครามระหว่างเผ่าต่างๆ จะไม่ยุติ แต่ในที่สุดไข้ทรพิษก็ได้กำจัดประชากรของเผ่านี้จนหมดในอีก 30 ปีต่อมา
สุทัศน์ ยกส้าน เมธีวิจัยอาวุโส สกว.
