“วัยทองผู้ชาย” เรื่องสำคัญที่คุณต้องรู้

โดย... นพ.สุริยา ธีรธรรมากุล แพทย์ด้าานเวชศาสตร์ชะลอวัยและฟื้นฟูสุขภภาพ รพ.กรุงเทพ

ฮอร์โมนเป็นตัวกำหนดความเป็นหนุ่มสาวในร่างกายของมนุษย์เรา โดยธรรมชาติผู้ชายจะแก่ช้ากว่าผู้หญิง แต่ไม่ได้หมายความว่า ผู้ชายจะไม่มีวันแก่ “ฮอร์โมนเพศ” เป็นฮอร์โมนที่มีความสำคัญมากทั้งชายและหญิง โดยเพศชายจะโดดเด่น มีผลต่อสมรรถภาพ ทำให้ร่างกายดูแข็งแรงบึกบึน มีเหตุมีผล แต่ในผู้หญิงจะมีฮอร์โมนเพศมากกว่า ทำให้เป็นคนอ่อนไหว อ่อนโยน ร่างกายบอบบางมีส่วนเว้า ส่วนโค้ง

การมีระดับฮอร์โมนเพศที่สมดุลเป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้ร่างกายมนุษย์แข็งแรง สุขภาพจิตที่ดีและอายุยืนยาว ผู้ชายทุกคนเมื่อถึงเวลาจะต้องผ่านช่วงวัยแห่งความเสื่อมถอยนี้ด้วยเช่นกัน แต่เราจะทราบได้อย่างไรเมื่อเราเริ่มก้าวเข้าสู่ช่วงวัยทอง

“ฮอร์โมนเพศชาย” หรือ Testosterone ถูกสร้างขึ้นจากลูกอัณฑะ (Testis) ซึ่งจะลดลงตามอายุที่มากขึ้น โดยปกติฮอร์โมนเพศชายจะเริ่มลดลงตั้งแต่อายุ 30 ปีขึ้นไป และจะลดลงเรื่อยๆ อาจมีความผิดปกติที่ชัดเจนขึ้นเมื่อก้าวเข้าสู่ช่วงอายุประมาณ 52-55 ปี จะลดลงจนถึงระดับที่ทำให้เกิดภาวะ “วัยทอง” นอกจากนี้ พฤติกรรมการดำเนินชีวิตก็เป็นตัวที่บ่งบอกได้ว่าฮอร์โมนเพศจะลดลงเร็วหรือช้า แต่ในบางรายที่ดูแลสุขภาพ ออกกำลังกาย ควบคุมอาหารการกินของตัวเองอย่างสม่ำเสมอก็อาจจะก้าวเข้าสู่ช่วงวัยทองได้ช้ากว่า ซึ่งปัจจัยที่ทำให้ฮอร์โมนเพศลงลงเร็ว ได้แก่ ภาวะโรคอ้วนลงพุง ไม่ออกกำลังกาย นอนดึก หลับยาก ดื่มแอลกอฮอล์ และความเครียด การสังเกตอาการในผู้ชายนั้นจะค่อนข้างยากกว่าผู้หญิงเพราะ ไม่มีประจำเดือน

อาการวัยทองของผู้ชายจะแบ่งออกได้ 2 อย่างหลักๆ คือ ทางกายภาพ และจิตใจอารมณ์ ในทางการแพทย์ อาการทางกายภาพจะวัดที่ปริมาณของไขมันและกล้ามเนื้อในร่างกาย ด้วยอายุที่มากขึ้นมีเปอร์เซ็นต์กล้ามเนื้อที่ลดน้อยลง มีเปอร์เซ็นต์ไขมันสะสมเพิ่มมากขึ้น อาจสังเกตได้จากขนาดของรอบเอว และก็เป็นไปได้ว่าจะมีพุงสะสมเพิ่มขึ้นทุกปี สิ่งเหล่านี้จะเป็นตัวชี้วัดตัวหนึ่งที่แสดงให้เห็นว่าคุณกำลังมีการสร้างฮอร์โมนเพศชายน้อยลงในทุกปี ปัญหาหลักอีกอย่างหนึ่งคือ สุขภาพทางเพศ สังเกตได้ง่ายๆ เลย คือ การแข็งตัวของอวัยวะเพศในตอนเช้าน้อยกว่า 10 ครั้งต่อเดือน หรือความต้องการทางเพศลดน้อยลง แพทย์จะใช้การตรวจเลือดเพื่อวัดระดับของฮอร์โมนเพศชายเทสโทสเตอโรน (Testosterone) ประกอบการวินิจฉัยต่อไป

ส่วนอาการทางจิตใจอารมณ์นั้น กล่าวได้ว่า คนไข้รู้สึก เบื่อหน่าย ไม่มีแรงจูงใจในการทำอะไร เป้าหมายในชีวิตเปลี่ยนไป เศร้า เหงา หงุดหงิดง่าย ขี้บ่นมากขึ้น ขี้น้อยใจเพิ่มขึ้น ไม่อยากไปไหน อยากอยู่คนเดียว นอนไม่หลับ หรือหลับไม่สนิท ตื่นมาไม่สดชื่น ความสุขในชีวิตลดน้อยลง บางรายอาจมีปัจจัยอื่นร่วมด้วย ขี้ลืม ความจำระยะสั้นหายไป เช่น ลืมชื่อคน ลืมสิ่งของ ลืมเส้นทาง นอกจากนี้ยังมีอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ กล้ามเนื้อลดน้อยลง ยกของหนักได้น้อยลง เล่นกีฬาได้ไม่ดีเท่าเดิม อาการเหล่านี้จะส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของตัวคนไข้และคนรอบข้าง นี่แหละคือข้อบ่งชี้ว่าคุณผู้ชายกำลังก้าวเข้าสู่ภาวะวัยทอง

เมื่อผู้ป่วยเริ่มสงสัยว่าตัวเองกำลังก้าวเข้าสู่ช่วงวัยทองแล้วแพทย์ก็จะทำการวินิจฉัยหาสาเหตุที่แท้จริงประกอบไปด้วยการหาอาการต่างๆ ที่เกิดขึ้น โดยการเจาะเลือดดูระดับฮอร์โมนเพศชายในกระแสเลือด และแปลผลโดยแพทย์ด้านสุขภาพเพศชาย แพทย์ทางด้านเวชศาสตร์ชะลอวัยและฟื้นฟูสุขภาพ เพื่อวางแผนการรักษา โดยในขั้นตอนการรักษาจะเริ่มจากให้ผู้ป่วยดูแลในเรื่องของอาหาร บริโภคอาหารที่มีโปรตีน จำพวกเนื้อสัตว์ เพื่อเพิ่มระดับของฮอร์โมนเพศชาย การให้คนไข้ออกกำลังกายโดยจะเน้นกล้ามเนื้อมัดใหญ่บริเวณต้นขาด้านหลัง (Hamstring) ไม่ว่าจะเป็น ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน ออกกำลังกายในท่าสควอช (Squat) เพื่อกระตุ้นให้ร่างกายสร้าง Testosterone เพิ่มมากขึ้น

นอกจากการดูแลภายนอกแล้วยังไม่พอ ควรจะใส่ใจดูแลเข้าไปถึงภายในด้วยเช่นกัน วิตามินและสารอาหาร ที่จะช่วยฟื้นฟูบำรุงสุขภาพทางเพศ ได้แก่ กรดอะมิโน L-arginine มีฤทธิ์ขยายหลอดเลือด ทำให้เลือดไปเลี้ยงอวัยวะเพศได้เพิ่มขึ้น พบในเนื้อสัตว์ ส่วนที่เป็นเนื้อแดง สัตว์ปีก ทูน่า ปลาแซลมอน กุ้ง ปู พืชตระกูลถั่ว ผักโขม ไข่แดง เป็นต้น ธาตุสังกะสี Zinc มีบทบาทสำคัญในการบำรุงสุขภาพทางเพศ ช่วยสร้างฮอร์โมนเพศชายและอสุจิ บำรุงต่อมลูกหมาก พบได้ใน หอยนางรม จมูกข้าว งา เนื้อสัตว์ ตับ ช็อกโกแลต เมล็ดแตงโม ถั่วต่างๆ และนอกจากนี้ยังมีวิตามินและสารอาหารอีกหลายตัว เช่น วิตามินบี วิตามินซี ธาตุโครเมียม โฟลิก สมุนไพรต่างๆ ใบแปะก๊วย โสมเกาหลี ในอาหารหลายชนิดประกอบไปด้วยสารอาหารที่สามารถช่วยบำรุงสุขภาพทางเพศได้ เช่น

1. หอยนางรม : ในหอยนางรมจะมีแร่ธาตุสังกะสีสาหรับการสร้างฮอร์โมน Testosterone และยังเพิ่มระดับโดปามีน (Dopamine) ในร่างกาย ทำให้เพิ่มความต้องการทางเพศได้ แต่ต้องระวังเพราะมี Cholesterol สูง

2. แตงโม : แตงโมมีกรดอะมิโนที่ชื่อว่า Citrulline amino acid ซึ่งส่งผลดีต่อระบบไหลเวียนโลหิตและช่วยคลายเส้นเลือด ทำให้ส่งผลคล้ายไวอะกร้า คือทำให้สมรรถภาพทางเพศเพิ่มขึ้น

3. อัลมอนด์ : Almonds มีแร่ธาตุมากมายที่สาคัญต่อสุขภาพทางเพศ ได้แก่ Zinc, เซเลเนียม Selenium และวิตามินอีช่วยเรื่องของการมีบุตรยากด้วย

4. หน่อไม้ฝรั่ง : หน่อไม้ฝรั่งอุดมไปด้วยวิตามินบี และโฟเลต สารที่ช่วยเรื่องระดับความต้องการทางเพศ

นอกจากนี้ยังมีอาหารอีกหลายชนิดที่ช่วยเพิ่มสมรรถภาพทางเพศ เช่น ช็อกโกแลตจากเมล็ดโกโก้ อะโวคาโด เมล็ดฟักทอง ผักขึ้นช่าย พริก มะเดื่อ กระเทียม

สำหรับการรักษาด้วยฮอร์โมน (Hormonal replacement therapy) ต้องได้รับการประเมินและการรักษาภายใต้ความดูแลของแพทย์เท่านั้น จะได้ผลที่ดีและไม่มีผลข้างเคียงที่เป็นอันตราย

วัยทองในผู้ชายไม่ใช่เรื่องแปลกใหม่ในทางการแพทย์ กฎของธรรมชาติ เมื่อใดก็ตามที่อวัยวะในร่างกายของมนุษย์ไม่ได้ใช้งานหรือใช้ประโยชน์ก็มักจะเสื่อมถอยลงตามกาลเวลา สิ่งที่จะช่วยได้คือ การออกกำลังกาย การรับประทานอาหาร เป็นสิ่งที่ได้ผลที่สุด ถึงแม้ว่ามนุษย์ไม่สามารถเอาชนะความเสื่อมถอยได้ แต่หากสามารถจัดการกับชีวิตและสุขภาพให้ได้ลงตัว บางทีคุณอาจจะก้าวข้ามผ่านช่วงเวลาวัยทองไปเลยก็เป็นได้ ยืดเวลาแห่งความเป็นหนุ่มให้ยาวนานภายใต้เงื่อนไขของธรรมชาติ