ทำไมไม่รับยา?

นิมิตร์ เทียนอุดม
ในกระบวนการรักษาเอชไอวี/เอดส์ ต้องบอกว่า ยาต้านไวรัส คือ ตัวละครสำคัญที่ทำให้ผู้ติดเชื้อ มีสุขภาพแข็งแรง กลับมาใช้ชีวิตได้อย่างเป็นปกติ โดยกระบวนการทำงานของยาต้านไวรัสจะเข้าไปควบคุมปริมาณเอชไอวีในกระแสเลือดไม่ให้เพิ่มจำนวนได้ เมื่อปริมาณไวรัสลดลง ระดับภูมิต้านทานในร่างกายก็จะเพิ่มขึ้น ทำให้ไม่เจ็บป่วยด้วยโรคฉวยโอกาส และในอนาคต มีความเป็นไปได้ว่า จะเพิ่มประสิทธิภาพการ ทำงานของยาต้านไวรัสในกระแสเลือดให้สามารถทำงานได้ในระดับเซลล์ ซึ่งถ้าถึงวันนั้นก็เรียกว่า “อวสานเอชไอวี”

อย่างไรก็ตาม ในการรีวิวข้อมูลผู้รับบริการปรึกษาเรื่องเอชไอวีของ 1663 สายด่วนปรึกษาเอดส์และท้องไม่พร้อม ตั้งแต่ ตุลาคม 2558 - สิงหาคม 2559 เฉพาะคนที่ทราบว่าตัวเองติดเชื้อแล้วประมาณ 1,800 ราย พบว่า มีผู้รับบริการเกินครึ่งที่ยังไม่เข้าสู่ระบบการรักษา ซึ่งสามารถแบ่งได้เป็น 4 กลุ่ม คือ 1. กลุ่มที่เพิ่งทราบว่าตัวเองติดเชื้อเอชไอวีและยังไม่มีข้อมูลเรื่องการรักษา 2. กลุ่มที่ติดขัดปัญหาเรื่องสิทธิ เช่น อยู่ในช่วงย้ายสิทธิจากหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้ามาเป็นประกันสังคม หรือกลุ่มชาติพันธุ์ที่ยังไม่มีสิทธิการรักษา 3. กลุ่มที่ต้องการรักษาแต่หมอยังไม่จ่ายยาเนื่องจากเห็นว่า CD4 ยังสูง 4. กลุ่มที่สมัครใจไม่รับยา เนื่องจากยังไม่พร้อมกินยาต่อเนื่องในระยะยาวและกลัวผลข้างเคียง

ใน 4 กลุ่มนี้ 3 กลุ่มแรกมีแนวโน้มที่อยากจะรักษา อยากได้ยา แต่ติดขัดปัญหาเช่น ยังไม่มีข้อมูล มีปัญหาเรื่องสิทธิ ปัญหาความไม่รู้ข้อมูลของหมอเรื่องการจ่ายยาต้านไวรัสในทุกระดับ CD4 ซึ่งถ้าค่อย ๆ ทำความเข้าใจและจัดการปัญหาที่ตัวระบบได้ คน 3 กลุ่มนี้ก็มีแนวโน้มได้เข้ารับการรักษา เพราะคน 3 กลุ่มนี้ต้องการที่จะรักษาอยู่แล้ว

ในขณะที่กลุ่มที่ 4 ซึ่งมีข้อมูลพร้อมแต่สมัครใจไม่รับยาเป็นกลุ่มที่น่ากังวล เพราะโดยข้อเท็จจริง คือ เอชไอวีต้องรักษาด้วยยาต้านไวรัส การดูแลสุขภาพ เช่น กินอาหารดีมีประโยชน์ ออกกำลังกาย พักผ่อนเพียงพอ เป็นเพียงปัจจัยเล็ก ๆ ที่จะช่วยให้ร่างกายแข็งแรง แต่ไม่ได้ช่วยจัดการปัจจัยหลัก คือ เอชไอวี ที่ไปทำลายเม็ดเลือดขาว ดังนั้น เมื่อผ่านไประยะหนึ่ง คนกลุ่มนี้ก็จะเจ็บป่วยด้วยโรคติดเชื้อฉวยโอกาส และแม้ว่าจะรักษาโรคติดเชื้อฉวยโอกาสได้ก็จะกลับมาเป็นซ้ำ เพราะภูมิต้านทานในร่างกายไม่พอที่จะกดเชื้อโรคเหล่านี้ไว้เนื่องจากถูกเอชไอวีทำลาย

ทุกคนมีเหตุผลที่จะไม่รับยา และการเคารพการตัดสินใจที่จะรักษา หรือไม่รักษาของผู้ป่วยเป็นสิ่งสำคัญครับ แต่ต้องมาพร้อมกับข้อมูลที่รอบด้านและชวนให้เห็นการจัดการในอนาคตด้วย ต้องดูว่าสาเหตุของการไม่รับยามาจากความกังวลเรื่องใด เพราะมีจำนวนไม่น้อยที่เป็นห่วงเรื่องรูปลักษณ์ หลายคนกลัวเรื่องดื้อยา เพราะต้องกินตลอดชีวิต บางคนกลัวปัญหาเรื่องตับจะทำงานหนัก ฯลฯ

ปัญหาความกังวลเหล่านี้ โดยข้อมูลสามารถคลี่คลายได้นะครับ เพราะจริง ๆ ยาต้านไวรัสมีหลายสูตร และมีการคิดค้นพัฒนาเพื่อหาตัวยาใหม่ ๆ แก้โจทย์ที่เป็นข้อกังวลของผู้ติดเชื้อ จึงพบว่า ในรายที่กินยาต้านแล้วมีปัญหาเรื่องรูปลักษณ์ หรือกังวลว่าจะเกิดปัญหาดังกล่าว หมอก็จะเปลี่ยนสูตรยาให้

ผมคิดว่า เราต้องไม่กลัวที่จะเดินหน้าเข้ารับการรักษา เพราะการรักษาไม่ใช่แค่ส่งผลดีต่อตัวเอง แต่ยังลดโอกาสการส่งต่อเชื้อให้กับคู่ หากมีการกินยาต้านมาเป็นระยะเวลานานจนระดับไวรัสในเลือดเหลือน้อย ซึ่งเท่ากับเป็นการลดผู้ติดเชื้อรายใหม่ด้วย

หากคุณเป็นคนหนึ่งที่ยังกังวลใจเรื่องการรักษาด้วยยาต้านไวรัส โทร.มาคุยกับ 1663 ได้นะครับ เปิดบริการ 9.00 - 21.00 น. ทุกวัน หรือทางเฟซบุ๊คแฟนเพจ : www.facebook.com/1663สายด่วนปรึกษาเอดส์และท้องไม่พร้อม ก็ได้เช่นกันครับ

ติดตาม Facebook Fanpage ของ “Quality of Life” ได้ที่