แก้วมังกรใจดี...เรียนวิทย์แบบพอเพียงของวัยซนศรีสะเกษ

การเรียนรู้เกิดได้ทุกที่ ขณะเดียวกันก็สามารถหยิบสิ่งที่อยู่รอบตัวมาประกอบการเรียนรู้ วิชาวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ เทคโนโลยีและวิชาอื่นๆ มาจัดการเรียนรู้เข้าด้วยกันเช่นเดียวกับที่ โรงเรียนบ้านสดำ อ.ขุนหาญ จ.ศรีสะเกษ นำการเกษตรท้องถิ่นนั่นคือ การปลูกแก้วมังกร มาบูรณาการการเรียนการสอนให้กับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ของโรงเรียน ปลูกฝังให้นักเรียนเป็นนักคิด นักวิทยาศาสตร์น้อย ในระดับประถมศึกษา มีความพอเพียง โดยแหล่งเรียนรู้ในโรงเรียนเน้นแปลงการเกษตร สาธิตการปลูกพืชเลี้ยงสัตว์

ตามไปดูวัยซน ชั้น ป.1 เรียนรู้จากการเกษตรท้องถิ่นกัน... โรงเรียนแห่งนี้ส่งเสริมให้นักเรียนทำโครงงานวิทยาศาสตร์ที่บูรณาการการเรียนรู้หลายสาระโดยเชื่อมโยงกับชุมชน ภูมิปัญญาท้องถิ่นและเศรษฐกิจ ผลงานที่เด่นๆ ของนักเรียน เช่น อาชีพเพาะเห็ด นักเรียนช่วยกันคิดโครงงานเห็ดนางฟ้าเบญจกาย ประกอบด้วยการทำอาหารเห็ดแสนอร่อย 5 ชนิด คือเห็ดแซบ เห็ดแดดเดียว แจ่วบองเห็ดนางฟ้า เปาะเปี๊ยะเห็ดนางฟ้า และเห็ดสวรรค์ เป็นต้น

โดยนักเรียนได้ใช้คณิตศาสตร์ในการคิดราคาต้นทุน จำนวน กำไร ขาดทุน ช่องทางการซื้อขายทางการตลาด ตลอดจนคำนวณรายรับรายจ่าย มีการออกแบบบรรจุภัณฑ์ของผลผลิตเห็ดทั้ง 5 ชนิด ส่วนวิทยาศาสตร์ก็ได้เรียนรู้เรื่องสิ่งมีชีวิต พืช การดำรงชีวิตและปัจจัยการดำรงชีวิต นอกจากนี้ทางโรงเรียนยังได้รับการคัดเลือกให้เป็นตัวแทนยุวเกษตรกรดีเด่นของ จ.ศรีสะเกษ อีกด้วย

ในส่วนของการปลูกแก้วมังกรนั้น มีเกษตรกรในท้องถิ่นมีการปลูกพืชชนิดนี้เป็นจำนวนมาก และในโรงเรียนเองก็ได้นำแก้วมังกรมาปลูกไว้เพื่อให้เด็กๆ ได้เรียนรู้ โดย ครูประเนียน จุลวรรณโณ คุณครูผู้สอนชั้น ป.1 ของโรงเรียนบ้านสดำ ผู้จัดกิจกรรมการเรียนรู้ “แก้วมังกรใจดี” เล่าว่า กิจกรรรมนี้จัดให้นักเรียนเรียนรู้องค์ประกอบของพืช โดยสำรวจต้นแก้วมังกร กระตุ้นการสังเกตของเด็กๆ เกี่ยวกับรูปร่างของต้นไม้ สำรวจแหล่งเรียนรู้ บูรณาการวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ ออกแบบและเทคโนโลยี ภาษาไทย ศิลปะและสังคมศึกษา เน้นให้นักเรียนสังเกตและใช้กระบวนการวางแผนแก้ปัญหาทุกขั้นตอน

อย่างไรก็ตาม แนวทางดังกล่าวทำให้นักเรียนได้รู้จักตั้งคำถามในสิ่งที่เขาสงสัย เช่น ทำไมรากของแก้วมังกรถึงมีความแตกต่างจากพืชทั่วไป และไม่อยู่ใต้ดินแบบต้นไม้อื่น สังเกตว่าผลไม้สุกหรือไม่ คณิตศาสตร์ก็เป็นเรื่องจำนวน เศษส่วน การคำนวณ ศิลปะใช้สี วาดภาพ ออกแบบทำเปเปอร์มาเช่ในช่วงท้าย ส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ตั้งแต่วัยเยาว์ให้เขาเห็นคุณค่าของการดูแลทรัพยากรรอบตัวตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง

“การจัดการเรียนการสอนโดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ตามแนวทางที่ได้มาจากสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) ทำให้เห็นชัดเจนเลยว่านักเรียนกล้าแสดงออกมากขึ้น ไม่ยืนกอดอกเงียบเฉย มีความมั่นใจและความคิดสร้างสรรค์ ช่างสังเกตมากกว่าเดิมรู้จักสังเกตรายละเอียดต่างๆ ได้ไวขึ้น เรียกว่าดูเหมือนเขาพร้อมที่จะเปิดรับความรู้จากกิจกรรมที่จัดอย่างเต็มที่ และมีความสนุกในการเรียนรู้” ครูประเนียน กล่าว

กิจกรรมการเรียนรู้ “แก้วมังกรใจดี” นั้น สาระสำคัญคือ พืช เป็นสิ่งมีชีวิต ประกอบด้วย ราก ลำต้น ใบ ดอกและผล แต่ละส่วนมีรูปร่าง ขนาดและหน้าที่แตกต่างกัน โดยนำคณิตศาสตร์เข้ามาจัดการเรียนรู้เกี่ยวกับ การเขียนสัญลักษณ์แสดงจำนวน นักเรียนได้เข้าใจถึงความหลากหลายของการแสดงจำนวน และการใช้จำนวนในชีวิตจริง ภาษาไทย ในด้านการเล่าเรื่องจากสิ่งที่ฟังและดู การงานอาชีพและเทคโนโลยี เกี่ยวกับการใช้วัสดุในการทำงานอย่างปลอดภัย บอกวิธีการทำงานเพื่อช่วยเหลือตนเอง ศิลปะ ในด้านการวาดภาพระบายสีตามความรู้สึก เป็นต้น

ขั้นตอนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ประกอบด้วย ขั้นสร้างความสนใจ ครูกล่าวคำทักทายและพูดคำคล้องจองผลไม้ จากนั้นให้นักเรียนสำรวจแหล่งเรียนรู้ “สวนแก้วมังกร” โดยให้เดินไปเป็นกลุ่ม นักเรียนสังเกต และร่วมกันบอกลักษณะของลำต้น ใบ ดอก ผล ว่ามีลักษณะอย่างไร ครูตั้งคำถาม เช่น ส่วนที่เป็นลำต้นมีสีอะไร ลักษณะรูปร่างเป็นอย่างไร ส่วนที่เป็นดอกมีสีอะไรและรูปร่างลักษณะเป็นอย่างไร ผลแก้วมังกรมีลักษณะอย่างไร จากนั้นเข้าสู่ขั้นสำรวจและค้นหา อธิบายและลงข้อสรุป ขยายความรู้ และท้ายสุดคือขั้นประเมินกิจกรรม

ด.ช.อกรินทร์ จันทะนันท์ หรือ น้องดอน ชั้น ป. 1 ผู้ซึ่งรักกการวาดรูป กล่าวว่า รู้สึกมีความสุขที่กิจกรรมการเรียนรู้นี้ ได้ใช้การวาดรูปสื่อความหมายด้วย ผมชอบกิจกรรมนี้ครับ กว่าผลมันจะโตจากต้น ต้องใส่ปุ๋ย รดน้ำ ใช้เวลาระยะหนึ่งกว่าต้นแก้วมังกรจะจะออกผลจนเป็นผลโตๆ ครับ

เช่นเดียวกับ ด.ช.สิทธิชัย เทาศิริ หรือ น้องเชน ชั้น ป.1 บอกว่า ผมชอบเรียนรู้เรื่องการเกษตร การปลูกพืช ก่อนนี้ผมได้เรียนรู้เรื่องเห็ด ได้ทราบว่าเห็ดช่วยดูดสารพิษจากร่างกายเรา โรงเรียนมีโรงเพาะเห็ดด้วย ในเรื่องของแก้วมังกร ได้รู้ว่า ผลแก้วมังกรเกิดขึ้นอย่างไร รู้จักส่วนประกอบของแก้วมังกรว่ามีส่วนประกอบใดบ้าง ชอบทำกิจกรรมนอกห้องเรียน สนุกมากๆ เราได้ไปหาคำตอบด้วยตัวเอง

ที่มาข้อมูล : สสวท.