“ศูนย์ 3 วัย” แหล่งรวมคน 3 วัย ฟื้นสัมพันธ์สานใยรักครอบครัว

“โครงการจัดตั้งศูนย์ 3 วัยสานสายใยรักแห่งครอบครัว เป็นโครงการที่พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศรีรัศมิ์ พระวรชายาฯน้อมนำพระราชกระแสรับสั่งของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมารฯ ถึงแนวทางการดำเนินงานให้มีศูนย์กลางในการพัฒนาคุณภาพชีวิต เน้นความต่อเนื่องของคนทุกวัยในครอบครัวทั้งเด็ก หนุ่มสาวและคนชรา มาใช้เป็นแนวทางในการจัดตั้งศูนย์ 3 วัย ซึ่งได้เริ่มดำเนินการจัดตั้งเมื่อปลายปีงบประมาณ 2551”

นพ.ปราชญ์ บุณยวงศ์วิโรจน์ ปลัดกระทรวงสาธารณสุข (สธ.) เล่าถึงความเป็นมาในการจัดตั้งศูนย์ 3 วัย ซึ่งจนถึงปัจจุบันก่อตั้งไปแล้วประมาณ 20-30 แห่ง โดยตั้งอยู่ในสถานีอนามัยและโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช และในช่วงต้นเดือนพ.ย.นี้ จะมีการชี้แจงรายละเอียดเกี่ยวกับโครงการนี้ให้กับสำนักงานสาธารณสุขจังหวัด(สสจ.) ก่อนที่จะสอบถามความสมัครใจเข้าร่วมโครงการเพื่อพัฒนาสถานีอนามัยในสังกัดให้มีศูนย์3วัย ก่อนจะค่อยๆ ขยายผลไปยังจังหวัดต่างๆ ให้ครอบคลุมทั่วประเทศ

ทั้งนี้ ภายในศูนย์ 3 วัยที่สธ.จัดตั้งขึ้นนั้น ดำเนินกิจกรรม ใน 2 ส่วนด้วยกัน ได้แก่ 1.กิจกรรมบริการสุขภาพ จะมีมุมเพื่อนใจวัยรุ่น ให้การปรึกษาเพื่อการเตรียมตัวเป็นพ่อแม่ที่มีคุณภาพ ให้บริการตรวจสุขภาพร่างกาย ตรวจเลือดเพื่อประเมินโรคถ่ายทอดทางพันธุกรรม ให้บริการคุมกำเนิดยาเม็ด ยาฉีด ห่วงอนามัย ถุงอนามัย ประเมินความฉลาดทางอารมณ์

คลินิกฝากครรภ์และโรงเรียนพ่อแม่ ให้การปรึกษาเพื่อการตั้งครรภ์ที่ปลอดภัยและทารกในครรภ์แข็งแรงสมบูรณ์ ให้บริการตรวจครรภ์ ตรวจร่างกาย ฉีดวัคซีน ตรวจเลือด บำรุงสมองทารกในครรภ์ด้วยเกลือไอโอดีนและวิตามินเสริมธาตุเหล็ก ทัวร์ห้องคลอดปลอดภัยและจูงใจให้พ่อมีส่วนร่วมช่วยเหลือภรรยาที่ตั้งครรภ์

คลินิกหลังคลอด ให้การปรึกษาการส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ตรวจเลือดทารกป้องกันภาวะปัญญาอ่อน ฉีดวัคซีนวัณโรค ให้วิตามินเคแก่เด็ก มุมนมแม่ มือเก่าสอนมมือใหม่ สอนสาธิตท่าอุ้มลูก การบีบ เก็บ ป้อนนม เก็บนมในตู้เย็น มุมเด็กฉลาดพัฒนาการสมวัย ประเมินพัฒนาการโดยอสม. การเล่านิทาน ประดิษฐ์ของเล่น และร้องเพลงกล่อมโดยผู้สูงอายุ และชมรมผู้สูงอายุ ตรวจสุขภาพ ประเมินสภาวะสุขภาพจิต พัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุให้มีสุขภาพและจิตใจแข็งแรง

และ2.กิจกรรมบริการทางสังคม มีมุมสาธิตอาหาร ให้ความรู้ การปรึกษา และสาธิตการปรุงอาหารที่เหมาะสมตามกลุ่มวัย วิเคราะห์ ประเมิน อาการของผู้ที่ป่วยโรคต่างๆ ช่างน้ำหนัก วัดส่วนสูง ประเมินภาวะโภชนา มุมภูมิปัญญาผู้สูงวัย ถ่ายทอดความรู้สู่เยาวชน ทั้งที่เป็นดนตรีพื้นบ้าน นาฏศิลป์ การละเล่น การแสดง การประดิษฐ์ของเล่นเด็ก ตามบริบทสังคมแต่ละภาค

มุมออกกำลังทุกวัย คน 3 วัยออกกำลังกายร่วมกัน ด้วยการเดิน วิ่ง เต้นแอโรบิค วิเคราะห์ความแข็งแรงและความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้อ แนะนำวิธีการออกกำลังกายที่เหมาะสมตามกลุ่มวัยและกลุ่มโรค และมุมสื่อสารรักครอบครัว บริการที่เปิดโอกาสให้ พ่อแม่ เด็กเยาวชน ผู้สูงอายุ ได้พูดคุย ปรับทุกข์ ปรับสุขร่วมกัน และสร้างกระบวนการให้เกิดความรัก ความสามัคคี ด้วยการรับประทานอาหารร่วมกัน เป็นต้น

กว่าขวบปีที่ผ่านมา ผลของการดำเนินกิจกรรมภายในศูนย์ 3 วัย เป็นอย่างไรนั้นสามารถสะท้อนได้จากคำบอกกล่าวของ คุณยายพรรณี หนูแดง วัย 74 ปี ชาวจ.นครศรีธรรมราช

คุณยายเล่าว่า มีลูกทั้งหมด 10 คน เป็นหญิง 3 คน ชาย 7 คน ยึดอาชีพทำสวนเลี้ยงดูลูกๆจนเติบใหญ่ แต่ปัจจุบันเหลือลูกที่อาศัยอยู่ด้วยกันเพียง 2 คนเท่านั้น ที่เหลือแยกย้ายไปทำงานในพื้นที่อื่น ส่วนคุณตาจำรัส หนูแดง คู่ชีวิตได้เสียชีวิตจากไปหลายปีแล้ว บางครั้งคุณยายจึงเกิดความรู้สึกเหงาขึ้นมาบ้าง

เหตุนี้ทันทีที่เจ้าหน้าที่ศูนย์ 3 วัย สานสายใยรักแห่งครอบครัว สถานีอนามัยบ้านสระพัง จ.นครศรีธรรมราช ชักชวนให้เข้าเป็นสมาชิกชมรมผู้สูงอายุของศูนย์ฯ หลังจากที่คุณยายพรรณีเดินทางมาตรวจสุขภาพที่สถานีอนามัยแห่งนี้เป็นประจำ คุณยายจึงไม่รีรอที่จะสมัครเข้าเป็นสมาชิก และมาร่วมกิจกรรมของศูนย์ฯทุกครั้งที่มีโอกาส

“การที่ยายได้ร่วมทำกิจกรรมต่างๆ มากมายภายในศูนย์แห่งนี้ ไม่ว่าจะเป็นการออกกำลังกายเสริมสร้างสุขภาพให้แข็งแรง หรือกิจกรรมเพื่อสังคม เช่น การเล่านิทานให้เด็กๆฟัง ทำของเล่นให้กับเด็กและได้พบปะพูดคุยกับเพื่อนในวัยเดียวกัน ทำให้ยายมีความสุขมาก รู้สึกว่าตนเองยังมีประโยชน์ต่อชุมชนและสังคม อาจเป็นเพราะยายมีความสุขทั้งกายและใจกระมัง ร่างกายจึงไม่ป่วยเป็นโรคอะไรเลย สุขภาพของยายแข็งแรงดีมาก” คุณยายพรรณีกล่าวพร้อมใบหน้าเปื้อนยิ้ม

คุณยายพรรณีเล่าต่อด้วยน้ำเสียงซาบซึ้งอีกว่า เป็นพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร และพระองค์เจ้าศรีรัศมิ์ฯ ที่ได้รับสั่งให้จัดตั้งศูนย์ 3 วัย ฯมาสู่ชาวบ้าน เพื่อส่งเสริมให้คนในครอบครัวรักกัน หันมาใส่ใจดูแลคนในครอบครัวและให้ความรู้ในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตที่ถูกต้องตามหลักอนามัย ท่ามกลางสังคมไทยที่แปรเปลี่ยนจากครอบครัวใหญ่ที่มีคน 3 วัยอยู่ในบ้านหลังเดียวกัน กลายเป็นครอบครัวเดี่ยวทีมีเพียงพ่อแม่และลูก แต่หากยังคงหลงเหลือจุดศูนย์กลางเช่นศูนย์ 3 วัยนี้ ซึ่งจะเป็นสถานที่ที่ทำให้เด็ก คนหนุ่มสาว และผู้สูงอายุ ได้ใช้ในการทำกิจกรรมและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นซึ่งกันและกัน จะช่วยให้คนแต่ละวัยเข้าใจกันได้มากขึ้น ซึ่งจะเป็นเกราะป้องกันปัญหาสังคมได้อีกทางหนึ่ง