อย่าให้อาการ “ปวดประจำเดือน”มาตัดสินชีวิตคุณ/นพ.กฤษดา ศิรามพุช

นพ.กฤษดา ศิรามพุช, พบ.(จุฬาฯ)
ผู้อำนวยการสถาบันเวชศาสตร์อายุรวัฒน์นานาชาติ
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านเวชศาสตร์อายุรวัฒน์
(American Board of Anti-aging medicine)
drkrisda@gmail.com

ว่ากันว่าถ้าจับผู้ชายกับผู้หญิงมาเจาะเลือดพร้อมๆกัน โอกาสที่ผู้ชายจะเป็นลมนั้นมีมากกว่า ด้วยเพราะว่าผู้ชายไม่คุ้นชินกับการเห็นเลือดจากกายตัวเองออกพรั่งพรูอยู่ต่อหน้าต่อตาแบบผู้หญิงที่ต้องเป็นประจักษ์พยานให้กับการเกิดเลือดตกยางออกของตัวเองอยู่ทุกเดือน แถมต้องเป็นพยานอย่างสม่ำเสมอเช่นนี้มาตั้งแต่แรกรุ่นในขณะที่เด็กผู้ชายยังวิ่งเล่นเตะบอลกันอยู่เลย ดังนั้นจึงไม่ต้องแปลกใจว่าคุณสุภาพสตรีส่วนใหญ่จึงดูแกร่งกว่าชายอกสามศอกยามถึงเวลาคับขันได้อย่างสบายๆ

อย่างไรก็ดี แม้ว่าโลกนี้จะไม่มีความเหลื่อมล้ำระหว่างเพศอีกต่อไปแล้ว คลินตันก็มีสิทธิ์เท่าๆกับโอบาม่าในการที่จะเป็นตัวแทนพรรค แต่ผู้หญิงมีสิ่งที่น่าเห็นใจอยู่ประการหนึ่งก็คือเรื่องประจำเดือนอีกนั่นแล้ว ด้วยว่าถ้ามันเพียงออกมาเพื่อระบายของเสียเลือดคั่ง ธาตุเหล็กที่มีมากเกินพอในร่างกายก็คงไม่เดือดร้อนกระไรมาก แต่นี่บางทีมันปรวนแปรเอาแน่ไม่ได้แถมยังมีปวดหน่วงๆให้ทุกข์ทรมานราวกับมดลูกจะหลุดหรืออู่จะร่วงอะไรอย่างนั้น ซึ่งคนที่ไม่เคยเป็นนั้นยากที่จะรู้ได้ทีเดียวว่าบางครั้งมันทำให้ไม่มั่นใจ กลัวจะขายหน้า เลยกลายเป็นความหงุดหงิดแบบไม่รู้สาเหตุ(ซึ่งเจ้าตัวรู้แต่พูดไม่ได้)

เมื่อเป็นความลับคับอกน้ำท่วมปากดังนี้ ผมก็เลยขออนุญาตเป็นผู้วิดน้ำออกแล้วมานั่งคุยกันแบบเปิดอก(ซึ่งผมเปิดได้)ทั้งเรื่องของความทรมานจากการปวดประจำเดือนที่เหมือนตกนรกทั้งเป็นและแถมด้วยวิธีใช้ประโยชน์จากเมนส์ที่ใช้บอกโรคได้ให้คุณผู้อ่านที่รักฟังดังต่อไปนี้ครับ

ความทุกข์อันยากจะเอ่ยจากการ“ปวดเมนส์”
มีรุ่นพี่ที่เป็นแพทย์หญิงอยู่ท่านหนึ่ง จำได้ว่าเมื่อถึงเวลานั้นของเดือนนั้นเป็นเรื่องที่ทุกข์ทรมานถึงขนาดต้องเตรียมมอร์ฟีนฉีดไว้ข้างกายเสมอ ด้วยว่าเมื่อใช้ยาแก้ปวดชนิดอื่นไม่สามารถคุมความปวดไว้ได้ แกบอกรู้สึกเหมือนไป “แหย่” มันเท่านั้น ดังนั้นจะเห็นว่าเรื่องอาการปวดประจำเดือนนี้ อาจส่งผลได้ต่อทั้งที่ทำงานและคนรอบตัว บางทีถ้าเป็นน้อยก็เพียงแค่ทำให้รู้สึกหงุดหงิด แต่ถ้าเป็นมากก็อาจเป็นเรื่องราวใหญ่โตขนาดต้องขาดงาน ต้องใช้ยาแก้ปวดอย่างแรงฉีดได้ ทำให้เข้าสู่วัฏจักรอันชั่วร้ายของโรคปวดเมนส์คือ ตกงาน จน เครียด ติดยา ซึ่งก็คงไม่ดีนักถ้าคุณยังอยากที่จะมีอนาคตที่สดใสไร้ทุกข์จากเบื้องล่าง และตามหลักของการรักษาที่ดีนั้นถ้าเราเข้าใจโรคได้ถึง “กำเนิด” ของมันก็จะทำให้คุณสามารถวางแนวทางรักษาด้วยตัวเองได้ประสบผลสำเร็จดี

ผมจึงขอเป็นผู้เปิดเผยกลไกของการปวดประจำเดือนให้คุณผู้อ่านได้ทราบกันดังนี้ครับ ว่าการปวดนั้นมีสองแบบซึ่งไม่ใช่ปวดมากกับปวดน้อย แต่เป็น “ปวดตามธรรมชาติ” กับ “ปวดจากโรค”

1) ปวดประจำเดือนตามธรรมชาติ(Primary dysmenorrhoea)
2) ปวดประจำเดือนจากโรคซ่อนอยู่ (Secondary dysmenorrhoea)

โดยทั้งสองปวดนี้สามารถปวดได้รุนแรงไม่แพ้กัน แต่สิ่งที่ต่างกันคือปวดตามธรรมชาตินั้นมักจะเริ่มตั้งแต่วัยกระเตาะเริ่มรู้จักเมนส์ครั้งแรกและจะอยู่เป็นเพื่อนคุณไปจนถึงวันที่คุณแต่งงานอาจจะยี่สิบปลายๆ แล้วเมื่อแต่งงานตั้งครรภ์แล้วเพื่อนเจ้าสาวคนนี้ก็จะวิ่งหนีออกจากชีวิตคุณไป อาจจะหนีไปรอรับบูเก้จากเจ้าสาวงานอื่นแทน สรุปว่าปวดแบบแรกนี้ไม่อันตรายมากออกจะน่ารำคาญมากกว่าและจะอยู่กับสาวๆไม่นานนัก มักเป็นหลังจากที่มีประจำเดือนครั้งแรกแล้วหรือหลังจากนั้นไม่นานอาจเพียงครึ่งเดือนหรือปีหนึ่งเท่านั้นพอให้รู้ว่าฉันเป็นสาวแล้วนะไว้เม้าท์เล่นกันเป็นความลับในหมู่สาวๆได้

แต่ปวดเมนส์อย่างที่สองคือปวดจากโรคซ่อนอยู่นั้นจะปวดได้รุนแรงและยาวนานกว่าสมกับที่มันมีความลับซ่อนเงื่อนอยู่ อาจปวดตั้งแต่เริ่มมีเมนส์ไปจนใกล้จะหมดเมนส์ หรืออาจหายไปแล้วกลับมาปวดใหม่ได้ซึ่งปวดอันนี้เองที่เป็นตัวเตือนคุณว่า “ฉันเป็นโรคแล้วนะ” ซึ่งไม่สนุกเลยและคุณจะต้องเอาไปอวดหมอแทนอวดเพื่อน และหมอต้องถอดรหัสร้อนซ่อนเงื่อนนี้ออกให้ได้ว่าคุณปวดจากอะไรข้างในเป็นแน่ เพราะมันต้องมีความผิดปกติอยู่ข้างในไม่งั้นคุณจะไม่ปวดรุนแรงเหมือนการปวดแบบที่สองนี้เป็นแน่ ซึ่งสาเหตุแบบที่สองนี้ก็ยังมีอีกพอควรครับ ก็หวังไว้ว่าจะได้มีโอกาสนำมาเล่าให้ฟังกันในคราวต่อๆไป

สังเกตสัญญาณสุขภาพได้จาก “ประจำเดือน”
การมีประจำเดือนนั้นถ้ามองในแง่ดีหรือเปลี่ยนวิกฤติให้เป็นโอกาสนั้นคือมันเป็นเหมือนหน้าปัดบอกสุขภาพได้ ผิดกับผู้ชายที่นอกจาก “ฉี่เหลืองเพราะเครียดจัด” แล้วก็ไม่มีอะไรเป็นตัวชี้วัดเลย โดยประจำเดือนปกตินั้นควรเป็นลักษณะเลือดสีแดงคล้ำถึงสด ปริมาณพอเหมาะพอสมไม่ใช่รั่วออกมาราวท่อประปาหรือเขม็ดแขม่ออกจนต้องล้วงควักออกหรือติดเพียงเป็นจุดบนผ้าอนามัย ซึ่งต่อไปนี้จะขอนำโทษลักษณะของประจำเดือนที่ไม่ปกติมาเล่าให้ฟังกันครับ

1) ประจำเดือนอาจมีสีดำได้แต่ไม่ใช่ดำปี๋เป็นน้ำมันดิน หรือดำตับเป็ดรุนแรงขนาดดูดซับแสงได้ทั้งหมด
2) ไม่ควรมีลิ่มเลือดออกมามากจนเกินไปหรือมีกลิ่นไม่พึงประสงค์
3) ไม่ควรมีชิ้นเนื้อหรือเนื้อเยื่อแปลกปลอมปนออกมา
4) ไม่ควรปวดรุนแรงมากผิดปกติ เช่นปวดจนกระทั่งเป็นลม หรือปวดจนต้องฉีดยา
5) ไม่ควรออกผิดเวล่ำเวลา เช่นเดือนนี้มาแล้วครั้งหนึ่งพอถึงครึ่งเดือนก็มาอีกครั้ง หรือเคยหายไปแล้วก็กลับมาใหม่ ซึ่งไม่ใช่ของแถมที่คุณควรสบายใจนัก
6) ไม่ควรมีมากหรือน้อยจนเกินไปเมื่อเทียบกับปริมาณค่าปกติของประจำเดือนครั้งเก่าก่อน

ถ้าคุณมีลักษณะประจำเดือนที่ผิดปกติดังที่ว่ามานี้ แสดงว่ามันน่าจะเป็นประจำเดือนแบบซ่อนโรคแล้วครับ คงต้องถอดรหัสและถอดผ้าเพื่อขึ้นขาหยั่งตรวจภายในเพื่อหาเหตุกันให้ชัดเจน ซึ่งส่วนใหญ่มักจะเป็นโรคทางระบบสืบพันธุ์ เริ่มตั้งแต่เรื่องจ้อยพอให้ตื่นเต้นเล็กๆเช่นความเครียดหรือนอนดึกก็ทำให้เมนส์ผิดปกติได้ ไปจนกระทั่งรุนแรงถึงขั้น เยื่อบุมดลูกโตผิดที่ริอ่านไปโตในท้องน้อยหรือเยื่อบุช่องท้อง กลายเป็นก้อนซิสต์สีน่ากินราวกับดาร์คช้อกจากสวิส หรือก้อนเนื้องอกขนาดเท่ากำปั้นที่มดลูก หรือแม้แต่มะเร็งปากมดลูกก็สามารถทำให้มีเลือดพร้อมชิ้นเนื้อหลุดออกมาได้ครับ ดังนั้นต้องหาให้พบก่อนที่โรคร้ายเหล่านี้จะเลิกซ่อนตัวอยู่ในท้องน้อยคุณแล้วก็โกอินเตอร์ลามไปทั่วตัวอย่างอลังการจนคุณตั้งตัวไม่ทัน



รับมือกับประจำเดือนผิดปกติได้ด้วยตัวเอง
“ตัวคุณเป็นหมอที่ดีที่สุด

สิ่งหนึ่งที่ผมเน้นย้ำเสมอในหนังสือต้านความชราทุกเล่มที่เขียนก็คือ “ตัวคุณเป็นหมอที่ดีที่สุด(สำหรับตัวเอง)” ครับ นี่คือหลักการของเวชศาสตร์อายุรวัฒน์โดยตรงเลย ด้วยว่าไม่มีใครที่จะอยู่ใกล้ชิดสนิทสนมกับคุณมากเท่ากับตัวคุณเอง นับตั้งแต่ปฏิสนธิ(ตอนนั้นเพิ่งตัดสินใจได้ว่าจะลงมาเกิด) ไปจนถึงก่อนขึ้นเชิงตะกอน(ถ้าลูกหลานไม่ได้คิดจะฌาปนกิจคุณทั้งเป็น) ดังนั้นคุณจะเป็นคนที่เห็นสี, กลิ่น, อาการสวิงสวายทั้งหลายที่ร่วมกับเมนส์ผิดปกติแล้วก็สามารถนำมาประมวลรวมลงผ้าอนามัยแล้วทิ้ง อุ๊บ...ไม่ใช่ ประมวลแล้วช่วยคุณหมอวิเคราะห์โรคได้ตามแนวทางง่ายๆที่ผมได้ให้ไว้ข้างต้นว่าคุณมีประจำเดือนอาเพศผิดปกติแบบใด

แต่ระหว่างที่คุณยังรอตัดสินใจว่าจะทำอย่างไรกับชีวิตดีอยู่นี้ ภาวะปวดเมนส์มันก็ไม่รอใคร มันแค่รอเวลาถึงรอบของมันก็จะแผลงฤทธิ์ให้ปวดอีก จึงขอแนะนำบัญญัติ 7 ประการเพื่อบรรเทาทุกขเวทนาจากการปวดเมนส์ดังต่อไปนี้

1) เมื่อรู้สึกถึงสัญญาณว่ากำลังจะปวดแล้ว(ส่วนใหญ่คนที่เคยปวดจะทราบดี)อย่ารอให้ปวดจนหน้ามืด ขอให้รับประทานยาระงับปวดกันไว้ก่อน เพราะถ้ารอจนปวดรุนแรงแล้วร่างกายจะหลั่งสารอักเสบออกมามาก ที่นี้ต่อให้ฉีดยาก็ยังกดอาการปวดลงยาก
2) ดื่มน้ำสะอาดให้มาก โดยปริมาณที่เหมาะสมคือ 1 ออนซ์ต่อ 1 กิโลกรัม(1 ออนซ์ประมาณ 30 ซีซี.ครับ)
3) กินวิตามินบีธรรมชาติและธาตุแมกนีเซียมเสริม ซึ่งสารทั้งสองนี้มีมากในผักใบเขียวจัดและถั่วต่างๆ ขอให้กินผักใบเขียวจัดวันละครึ่งกิโลกรัมและถั่วลิสง(ที่ไม่แถมรา)ราว 3 กำมือ
4) หากมีชีวิตประจำวันที่ยุ่งเหยิงสมเป็นคนกรุงเทพฯ อาจหาแมกนีเซียมกับวิตามินบีแบบเม็ดมาเสริมได้ เนื่องจากสารทั้งสองนี้จะช่วยดูแลฮอร์โมนเพศที่กวนท้องน้อยคุณจนปวดเมนส์ไปหมดนั้นให้สงบลงได้

5) รับประทานปลาทะเลน้ำลึก เช่นปลาทู, ปลาอินทรีย์, ปลาซาร์ดีน, ปลาแซลมอน ให้มาก(วันละ 1 ขีด) เพราะมีโอเมก้า 3 ซึ่งช่วยสงบการอักเสบที่เหมือนไฟเผาเชิงกรานคุณให้ปวดหน่วงหรือมีไข้ได้ แต่ถ้าไม่ได้เกิดเป็นคนปากน้ำหรือคุณแม่ไม่ว่างพอจะช่วยดูโหงวเฮ้งปลาทูว่าหน้างอคอหักสมเป็นชาติปลาแมคเคอเรลจากอ่าวตังเกี๋ยจริงก็ขอให้รับประทานน้ำมันปลาที่มี EPA+DHA วันละ 1,500 มิลลิกรัมแทนครับ
6) ออกกำลังกายและออกกำลังใจอย่างสม่ำเสมออย่างน้อยวันละครึ่งชั่วโมง 4 ครั้งต่อสัปดาห์ เพื่อช่วยขจัดสารอักเสบและสารทุกข์ที่ยิ่งหลั่งออกมาเวลาคุณปวดเมนส์ได้
7) เข้านอนและตื่นนอนให้โกร๊ทฮอร์โมนหลั่งเป็นปกติ โดยเวลาทองคือเข้านอน 4 ทุ่ม ตื่นเวลา 6 โมงเช้า ไม่เว้นแม้วันเสาร์อาทิตย์, เช็งเม้งหรือพรีเมียร์ลีก เพราะโกร๊ทฮอร์โมนจะช่วยซ่อมแซมการอักเสบทั้งหลายที่คุณต้องทนปวดมาทั้งวันให้หายเร็วขึ้น






เมื่อนับข้อดีได้เจ็ดข้อ แล้วทำได้ทุกประการตามนี้โดยไม่ได้นั่งทอดหุ่ยขำกับเพื่อนอย่างเดียวแล้วจะทำให้ชีวิตคุณที่เวลาปวดเมนส์หรือเมนส์มาผิดปกติดูรวดร้าวราวกับหลุดมาจากละครเรื่อง “เหยื่ออธรรม์” ของวิกเตอร์ ฮูโก กลายเป็นชีวิตที่เรียบง่ายประเภทหนูน้อยหมวกแดงนั่งเย็บปักถักร้อยฟังนายกฯบริหารไปบ่นไปอยู่กับบ้าน และไม่ต้องวิ่งโร่ไปทำหน้าหงิกกับเพื่อนมนุษย์รอบข้าง หรือติดยาแก้ปวดราวกับฝรั่งฟูลมูนเกาะสมุย

เรียกได้ว่าคุณสามารถให้ชีวิตกับตัวเองใหม่อีกครั้งหนึ่งเลยครับ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับผู้ที่เคยปวดจนไม่สามารถทำอะไรได้และต้องขาดงานการไปเป็นวันๆ ซึ่งท้ายนี้ก็ขอย้ำอีกทีว่าความสุขนี้คุณสามารถทำได้ด้วยตัวเองครับ
สนใจรักษาสุขภาพแนวเวชศาสตร์อายุรวัฒน์ พบกับน.พ.กฤษดา ศิรามพุช ตัวเป็น ๆ ได้ที่งาน TCELS Day จัดโดยศูนย์ความเป็นเลิศด้านชีววิทยาศาสตร์ของประเทศไทย ณ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ ระหว่างวันที่ 28-30 พฤษภาคม 2551 สนใจสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ 02-644-5499 หรือ www.tcels.or.th

อ้างอิง:
http://www.emedicine.com/emerg/topic156.htm
http://www.mayoclinic.com/health/menstrual-cramps/DS00506/DSECTION=2
http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/abstract/20/1/121