เครื่องดื่มบำรุง ช่วยให้รุ่งหรือร่วง?

เรื่องโดย... นพ.กฤษดา ศิรามพุช, พบ.(จุฬาฯ) ผู้อำนวยการศูนย์เวชศาสตร์อายุรวัฒน์นานาชาติ

เมื่อพูดถึงเรื่องการหาอาหารเสริมรูปแบบต่างๆมาบำรุงร่างกายนั้นผมมักจะนึกถึงสองอย่างขึ้นมาในหัวพร้อมกัน หนึ่งเลยคือเคยได้สนทนากับอาจารย์ สง่า ดามาพงศ์ ผู้เชี่ยวชาญด้านโภชนวิทยาแห่งกระทรวงสาธารณสุข ท่านบอกว่าคนเดี๋ยวนี้อยากเป็นมนุษย์อวกาศกันกินอาหารเป็นเม็ดๆดูไม่น่าเอร็ดอร่อยนัก ส่วนอีกเรื่องหนึ่งที่ผุดขึ้นมาในหัวคือคำพูดติดปากชาวอิตาเลียน ที่ว่า “โดลเช่ ฟา เนียนเต้ (Dolce far niente)” แปลงเป็นภาษาอังกฤษ ว่า “Sweet to do nothing” หรือช่างสุขเสียนี่กระไรที่ไม่ต้องทำอะไรเลย! ก็นับเป็นภาษิตที่ฮิตพอดูครับและก็บ่งบอกถึงนิสัยการเป็นชนชาติ “ปล่อยวาง” ของชาวอิตาเลียนได้อย่างหนึ่ง

ก็เอาเป็นว่าความคิดอยากกินสิ่งใดก็ได้ง่ายๆสักเม็ดนั้นเป็นความตั้งหวังอย่างหนึ่งอยู่ในใจมนุษย์ตั้งนานแล้ว อาจเป็นหนึ่งในสัญชาตญาณดิบด้วยก็ได้ แล้วพอมีสิ่งใดที่มากระตุ้นอาสวกิเลสอันนี้ให้ฟุ้งขึ้นมาก็จะรีบไปหาซื้อมาสนองให้ต้องใจทันที นี่ก็คือกลเม็ดของอาหารเสริมนานาชนิดที่จับใจคน (ขี้เกียจกิน) ได้ส่วนใหญ่ไม่เว้นแม้เครื่องดื่ม

โดยเฉพาะถ้าเป็นเครื่องดื่มนี้ยิ่งดีใหญ่ ด้วยใส่ปากเข้าไปซดอักๆเข้าก็จบเรื่องกันแล้ว มีความสุขไปหนึ่งวัน วันนั้นจะกินแต่ขาหมู อยู่นอนดึก คึกกินเหล้า หรือเอาหัวหกก้นขวิดอย่างไรก็ไม่กลัวตัวเสื่อมแล้ว ด้วยว่ามีเครื่องดื่มวิเศษเสริมอาหารด้วยเข้าไปปูท้องเป็นเกราะป้องกันอวิชชาต่างๆ

แต่ อนิจจัง อนิจจา ด้วยว่าแท้จริงแล้วหาเป็นเช่นนั้นไม่ เพราะเครื่องดื่มอาหารเสริมต่างๆก็ต้องทำงานร่วมกับอาหารสดด้วยเป็นอย่างดี มิเช่นนั้นตัวมันหัวเดียวกระเทียมลีบนี้ก็คงจะเซย์กู๊ดบายละลายออกมาเป็นกากอาหารพาลช้ำใจให้เสียตังค์โดยเปล่าประโยชน์ การทำงานเป็นทีมของอาหารเสริมเหล่านี้สำคัญมาก มันจะทำงานร่วมใจกันไล่ “สนิมแก่” ตัวแย่ๆ ออกไปโดยให้อิเล็กตรอนซึ่งกันและกันเป็นวงจร ไม่ปล่อยให้สนิมแก่ครองตัวเราเผาเรือนกาย ไร้ความชอบธรรมในการบริหาร เอ๊ย...ในการที่จะบริการให้เราสามารถที่จะดำรงชีวิตอยู่ได้ แต่ถ้าเมื่อไรเรากินหนักตัวใดตัวหนึ่งเพียงตัวเดียวนั้น มันก็จะพากันประท้วงไม่ยอมทำงานพาลป่วยการเมือง ด้วยขาดการรับอิเล็กตรอนจากตัวอื่น แล้วท้ายสุดคนที่ต้องช้ำก็คือตัวเราเอง

ชนิดของเครื่องดื่มอาหารเสริม
ที่ผ่านมาคือต้องการย้ำว่า เครื่องดื่มอาหารเสริมที่ได้มาตรฐานนั้นค่อนข้างปลอดภัยกินได้นะครับ แต่อยากให้อย่าลืมว่าต้องกินร่วมกันอาหารสดด้วย เช่นดื่มสารอาหารบำรุงสมองนี้แล้วหนึ่งอึกก็อยากให้กินถั่วเหลืองให้ได้อีกหนึ่งช้อนด้วย มันจะได้ทำงานช่วยกัน และที่จริงก็ยังมีเครื่องดื่มอาหารเสริมหรือเดี๋ยวนี้เรียกให้เก๋ว่า “เครื่องดื่มฟังก์ชันนัล (Functional diet)” อีกมากพอดู ซึ่งจะขอปูพื้นให้ฟังกันพอไม่เวียนหัวว่าเครื่องดื่มบำรุงชื่อดังใต้ฟ้าเมืองไทยตอนนี้มีอะไรบ้าง ไล่ตั้งแต่ยอดฮิตติดหูกันไปเลยครับ

1) โคเอนไซม์คิวเท็น
2) เพปไทด์ถั่วเหลือง
3) แอลคาร์นิทีน
4) คอลลาเจน
5) ชาเขียว
6) สมุนไพรหลายชนิด

โดยโคเอนไซม์คิวเท็นพระเอกสำคัญท่านแรกนั้นหลายท่านคงติดหูกันดี ที่จริงทางอายุรวัฒน์เราใช้กันมานานแล้วด้วยเป็นตัวที่ช่วยชะลออายุได้และมีงานวิจัยว่าช่วยให้เซลล์อณูกายที่แก่แล้วกลับฟื้นคืนมาหนุ่มสาวอีกครั้ง แต่ไม่ต้องไปหาซื้อแพงๆ ครับ ในตัวเราก็มีผลิตเองเพียงแต่แก่แล้วมันน้อยลงก็อาจกินจากเนื้อสัตว์ที่มีมาก เช่น ไก่ ปลา หรือ ผักใบเขียวจัด เช่น คะน้าหรือบร็อกโคลี ดูก็ได้

ส่วนเพปไทด์ถั่วเหลืองนั้นก็หาใช่ของใหม่ไม่เคยรู้จักมาก่อนในปฐพีนี้ด้วยมีอยู่ในทั้งน้ำเต้าหู้ นมถั่วเหลือง เต้าส่วน ถั่วกวน ถั่วแปบ และผลิตภัณฑ์จากถั่วเหลืองทุกอย่าง แม้แต่ในอาหารเสริมขององค์การเภสัชฯเราก็มีเช่นกันครับ ท่านจะรับจากเครื่องดื่มอาหารเสริมที่โฆษณาก็ได้หรือจากอาหารสดก็ได้ดีไม่มีแพ้กันครับ

ถัดมาได้แก่แอลคาร์นิทีนนี้เป็นกรดอะมิโน มีชาติตระกูลดี เหมาะกันคนที่กำลังโตแต่ติดโผยังไม่ออก เอ๊ย...แต่ติดว่ามีอนุมูลอิสระมากเล่นงานอยู่ ด้วยว่า คาร์นิทีนมีดีช่วยต้านสนิมแก่ในสมองไม่ให้มีตะกรันไขมันอนุมูลอิสระไปเกาะ นอกจากนั้นยังช่วยคุมน้ำตาลไม่ให้เบาหวานระรานคุณมาก ถ้าอยากลดน้ำหนักคาร์นิทีนก็อาจมีส่วนบ้างนิดหน่อยแต่อย่าไปคล้อยตามมากด้วยว่ายังไม่มีงานวิจัยฟันธงลงมา หาคาร์นิทีนรับประทานได้จากเนื้อทั้งหลายไม่ว่าจะเป็นเนื้อแดงเนื้อขาว หรือถั่วต่างๆ ทั้งเมล็ดฟักทอง, ทานตะวัน, งา อาหารผักเขียวทั้งหลายครับ

สำหรับคอลลาเจนที่เล่นกันมามากทั้งในเครื่องดื่มรังนกยกซดหรือบดเป็นเม็ดนั้น มันมาจากหน้าที่สำคัญอันหนึ่งคือเป็นเหมือน “โครงกระดูกของผิว” ให้ยังคงความเต่งตึงดึงยืดหยุ่นได้ไม่แก่เร็ว แต่การกินเข้าปากไปอาจไม่ใช่ทางเติมคอลลาเจนที่ดีนัก ด้วยมันอาจถูกน้ำย่อยกัดเสียจนไม่เป็นรูปเมื่อถูกสูบเข้าไปในร่างกายแล้วก็เหลือไปช่วยผิวอีกเพียงกระผีกริ้น ฉะนั้นถ้าอยากกินคอลลาเจนดีๆก็มีทางเลือกอีกมาก เช่น กระดูกอ่อน, เอ็น หรือขาไก่บ้าง นอกจากนั้นยังต้องกินวิตามินซีเข้าไปให้คอลลาเจนมีคุณภาพดีอีกด้วยช่วยเสริมกัน

ในเรื่องของชาเขียวชวนเปรี้ยวปากหลายคนจนติดกันทั่วเมืองนั้นก็มีสารสำคัญที่มักถูกสกัดมาเป็นเม็ดบ้างหรือใส่ลงไปในเครื่องดื่มอาหารเสริมบางอย่างบ้างนั่นคือ คาเทชิน และ เอพิแกลโลคาเทชินกัลเลท โดยสารสองตัวนี้ช่วยต้านความชราพามะเร็งไปไกล มีมากทั้งในชาเขียว ชาขาว ชาจีนอู่หลงและชาชงแบบฝรั่งนักซดโฮกอืออยู่ตามเพิงกาแฟ แต่มีข้อเสียอยู่ 2 ประการที่พึงระวังไว้ว่าถ้าเป็นเครื่องดื่มชาเขียวประเภทกินง่ายคลายจุกขวดแล้วดวดเลยนั่นคือ เรื่องคาเฟอีน ที่อาจบีบสมองและห้องหัวใจ กับน้ำตาลที่หวานเสียจนคนติดกันทั่วเมือง

ส่วนเรื่องสุดท้ายคือเครื่องดื่มสมุนไพรนั้น ไม่ว่าจะเป็นของดีเพียงใด ราคาใกล้ทองคำปัจจุบันแค่ไหนก็อย่าเพิ่งวางใจครับ ด้วยว่าสมุนไพรนั้นเป็นของดีแต่ที่เอามาสกัดใส่ขวดขายก็ไม่ใช่ว่าจะดีเหมือนของธรรมชาติทุกประการไป ด้วยว่าสมุนไพรบางอย่างก็เหมาะกันคนบางอายุบางโรค เข้าทำนองลางเนื้อชอบลางยา เช่นว่าโสมที่ดีถ้าคนมีอายุกินมากก็อาจไปกระตุ้นจนหนักหัวใจไม่สบายได้ หรือฟ้าทะลายโจรที่มีฤทธิ์ลดไข้แก้อาการอักเสบดีนักก็อาจหักหาญเข้าไปทำลายตับได้เช่นกัน ดังนั้น จึงอยากให้หลักไว้ก่อนใส่ปากว่าต้องดูอยู่สองอย่างคือ “ตับดีและมีส่วนประกอบชัดเจน”

1) ตับดีมีแรงพอรับฤทธิ์สมุนไพร
2) มีส่วนประกอบบอกชัดเจนไหม

ด้วยว่าสองประการนี้ช่วยให้คุณรู้ทั้งเราคือตัวตับว่ายังพอไหวไหม ไม่ใช่ตับก็ทำงานหนักอยู่แล้วมีไวรัสตับอักเสบบีมีไขมันเกาะชุ่มฉ่ำ แล้วยังนำสมุนไพรเข้าไปให้ตับช่วยกรองต้องทำงานหนักอีก ส่วนประการที่สองคือส่วนประกอบนั้นสำคัญมากด้วยว่าหลายบริษัทมัก “บอกความจริงไม่หมด” คือ บอกเฉพาะชื่อส่วนประกอบแต่ไม่บอกปริมาณบ้าง หรืออะไรเทือกนี้ด้วยอ้างว่าเป็นความลับของทางบริษัทขัดนโยบายพ่นน้ำลายไปเรื่อยๆ แต่ถ้าจะให้จริงใจที่สุดนั้นเขาต้องบอกคุณหมดครับ ไม่อย่างนั้นถ้าเกิดปัญหาขึ้น คนรักษาก็จะยิ่งงงหนักกว่าหาที่มาแกสน้ำตาไม่เจออีก

ดื่มอาหารเสริมแล้วต้องเติมอาหารสดด้วย
ถึงตอนนี้สิ่งที่อยากบอกกับท่านที่รักเกี่ยวกับเครื่องดื่มอาหารเสริมนี้ก็คือ ถึงไม่มีเขาเราก็ไม่ขาด (อาหาร) ถ้าเรากินอาหารสดเพียงพอไม่ได้รอแต่อาหารมนุษย์อวกาศอย่างเดียว ด้วยว่าสารต่างๆ ที่ขนใส่กันไว้ในอาหารเสริมนั้นก็ล้วนแล้วแต่เป็นสารอาหารที่มาจากธรรมชาติทั้งนั้น เพียงแต่เขารู้ว่าเรามักไม่ค่อยได้หากินกัน หรือถึงกินกันก็ไม่ทันครบโดสนัก เช่นกินปลาแค่เดือนละครั้งแล้วหวังจะให้ได้โคคิวเท็นหรือคอลลาเจนก็ต้องนั่งฝันกันหนักหน่อยเหมือนคอยค่าน้ำมันลด (ซึ่งมักอดเสมอ) ทางบริษัทเขาจึงตั้งโฆษณาออกมาเป็นธีมเลยว่าให้จับกลุ่มคนทำงานไม่ค่อยมีเวลา จึงดูเหมือนว่าเป็นอาหารของคนรุ่นใหม่ใช้แทนอาหารสดได้ แต่แท้จริงอย่าไปใช้แทนกันเชียวนะครับ เดี๋ยวพอถึงเวลาเกิดหน้าแก่ขึ้นมาไม่ใสได้ใจอย่างในหนังแล้วจะต้องมานั่งครวญให้ถึงหูว่า ดู ดู๊ ดู ดูเธอทำ ให้ช้ำจิตกันอีกรอบนะครับ

อ้างอิง:
http://www.mayoclinic.com/health/alternative-medicine/PN00001
http://www.mayoclinic.com/health/energy-drinks/AN01303
http://www.nutraingredients-usa.com/Research/Most-herb-consumers-don-t-follow-indications-reports-Mayo-Clinic
http://www.mayoclinic.com/health/herbal-supplements/SA00044
http://www.mayoclinicproceedings.com/Abstract.asp?AID=4359&Abst=Abstract&UID=
http://www.brown.edu/Student_Services/Health_Services/Health_Education/atod/energydrinks.htm