“นพ.สงวน นิตยารัมภ์พงศ์” เสียชีวิต

นพ.สงวน นิตยารัมภ์พงศ์ เลขา สปสช.เสียชีวิตแล้ว ด้วยโรคมะเร็งปอด โรงพยาบาลรามาธิบดี กำหนดพระราชทานน้ำหลวงอาบศพพรุ่งนี้ ที่ศาลา 3 วัดชลประทานฯ พร้อมอุทิศร่างให้กับคณะแพทยศาสตร์ รามาฯ เพื่อให้นักศึกษาแพทย์ได้เล่าเรียน

ผู้สื่อข่าวรายงานว่า วันนี้ (18 ม.ค.) ที่ รพ.รามาธิบดี นายแพทย์สงวน นิตยารัมภ์พงศ์  เลขาธิการสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.)  ได้เสียชีวิตอย่างสงบด้วยอายุ 55 ปี 10 เดือน (18 มีนาคม 2495) ภายหลังจากเข้ารักษาอาการป่วยด้วยโรคมะเร็งปอดที่ รพ.รามาธิบดี กว่า3 สัปดาห์

นพ.รัชตะ รัชตะนาวิน คณบดีคณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวว่า นพ.สงวน นิตยารัมภ์พงศ์ เลขาธิการ สปสช.จากไปอย่างสงบ เมื่อเวลา 16.50 น.   ห้อง 2 หอผู้ป่วยอายุรกรรมชาย  อาคาร 1 ชั้น 7 ด้วยโรคมะเร็งปอด ด้วยวัย 55 ปี โดยก่อนหน้านี้ นพ.สงวน ได้เข้ารับการรักษาโรคมะเร็งปอด เป็นระยะที่โรงพยาบาลศิริราช แต่ในช่วงหลังมารักษาตัวที่โรงพยาบาลรามาธิบดี จนเมื่อวันที่ 9 ม.ค.ที่ผ่านมา นพ.สงวน ได้เข้ารับการรักษาตัวอีกครั้ง เนื่องจากมีอาการทางระบบทางเดินหายใจและเสียชีวิตลงอย่างสงบเมื่อเวลา 16.50 น.ของวันที่ 18 ม.ค.

นพ.เกรียงศักดิ์ วัชรนุกูลเกียรติ ประธานชมรมแพทย์ชนบท กล่าวว่า การสูญเสีย นพ.สงวน ถือว่าเป็นการสูญเสียคนดี สูญเสียรัฐบุรุษแห่งวงการสาธารณสุข เนื่องจาก นพ.สงวน เป็นผู้ทำให้ระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ได้เกิดขึ้นกับประชาชนไทย ซึ่งถือว่าเป็นเรื่องที่ยิ่งใหญ่มาก ไม่เพียงแต่ประชาชนในยุคนี้ แต่จะมีผลไปถึงรุ่นลูกหลานที่จะต้องมีระบบประกันสุขภาพอยู่ตลอดไป และเชื่อว่า ไม่มีใครสามารถจะล้มระบบดังกล่าวได้ และที่ผ่านมา เรื่องนี้ก็เป็นเรื่องยากและต้องทนต่อแรงเสียดทานอย่างสูงในการทำงานนี้ให้เกิดขึ้นในเวลาที่รวดเร็ว

“ผมรู้สึกสูญเสียคนดีๆ ไป คุณหมอสงวน ไม่ใช่เพียงแค่รุ่นพี่ที่เป็นประธานชมรมแพทย์ชนบทรุ่นที่ 8 เท่านั้น แต่ยังเปรียบเสมือนครูของผม เพราะท่านทำให้ผมรู้ว่าเรื่องสาธารณสุขไม่ใช่เพียงการรักษาคนไข้เพียงอย่างเดียวเท่านั้น แต่ยังรวมถึงความเสมอภาคด้วย และทำให้ผมหันมาสนใจในเรื่องอื่นๆ มากกว่าการรักษาคนไข้ด้วย คิดว่าคุณหมอสงวนจากไปเร็วเกินไป ถ้าอยู่คงสามารถทำประโยชน์ให้กับประเทศชาติได้อีกมากมาย แต่สิ่งที่ท่านทำไว้ก็ควรค่าแก่การยกย่องอย่างมากแล้ว” นพ.เกรียงศักดิ์ กล่าว

สำหรับรายละเอียดเกี่ยวกับการบำเพ็ญกุศลศพนั้น ในวันพรุ่งนี้ (19 ม.ค.) เวลาประมาณ 16.00 น.จะมีพิธีรดน้ำศพ จากนั้นในเวลา 17.00 น.จะมีพิธีพระราชทานน้ำหลวงอาบศพ และเวลา 19.00 น.จะมีพิธีสวดพระอภิธรรมศพ กำหนดสวด 7 วัน ณ ศาลา 3 วัดชลประทานรังสฤษฏ์ จ.นนทบุรี โดยหลังจากนี้ญาติและผู้ใกล้ชิดจะตั้ง “กองทุนนายแพทย์สงวน นิตยารัมภ์พงศ์  เพื่อมิตรภาพบำบัดเพื่อนช่วยเพื่อน” เพื่อสืบสานเจตนารมณ์ของ นพ.สงวน ต่อไป  

ทั้งนี้ ก่อนที่จะเสียชีวิต ในขณะที่มีสติสัมปชัญญะสมบูรณ์ นพ.สงวน ได้เขียนหนังสือด้วยลายมือของตนเองอุทิศร่างให้กับคณะแพทยศาสตร์ รามาธิบดี เพื่อให้นักศึกษาแพทย์ได้ศึกษาและเรียนรู้ ซึ่งหลังจากที่คณะแพทยศาสตร์ได้ใช้ร่างเสร็จแล้ว จะมีการพระราชทานเพลิงศพต่อไป

นพ.สงวน เป็นเลขาธิการ สปสช.สมัยที่ 2 เป็นบุคคลที่ทุ่มเทเพื่อการสร้างระบบสุขภาพที่เป็นธรรมอย่างเท่าเทียมเพื่อประชาชนทุกคนเกิดเมื่อวันที่ 18 มีนาคม 2495 ที่กรุงเทพมหานครจบการศึกษาแพทยศาสตร์บัณฑิต คณะแพทยศาสตร์ รพ.รามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ในปี 2520 เริ่มรับราชการที่ รพ.ราษีไศล จ.ศรีสะเกษ ในปี 2521 จนกระทั่งปี 2526 เป็นผู้อำนวยการ รพ.ราษีไศล และย้ายมาเป็นผู้อำนวยการ รพ.บัวใหญ่ จ.นครราชสีมา ซึ่งการทำงานทั้งสองแห่งได้บุกเบิกการสร้างสุขภาพชุมชนจนเป็นที่รักของชาวบ้านอย่างมาก

นพ.สงวน ได้รับคัดเลือกเป็นแพทย์ดีเด่นประจำปี 2528 ด้วยผลงานขยายเตียงรองรับผู้ป่วยจาก 30 เตียง เป็น 60เตียง ในเวลา 3 ปี จัดทีมบริหารให้คล่องตัวมีประสิทธิภาพวางแผนงานใช้สาธารณสุขมูลฐานเป็นกลยุทธ์แก้ปัญหาตั้งกองทุนยา กองทุนโภชนาการหมู่บ้านและชุมชน ฯลฯ ในปี 2538 เป็นผู้ช่วยปลัดกระทรวงสาธารณสุขเป็นรองปลัดกระทรวงสาธารณสุขในปี 2544-2546 ก่อนที่จะมาเป็นเลขาธิการ สปสช.ในเดือนพฤษภาคม พ.ศ.  2546 

นพ.สงวน นับเป็นหัวขบวนที่ปฏิรูประบบสุขภาพไทยครั้งใหญ่ในการสร้างความเป็นธรรมทางด้านสุขภาพให้กับประชาชนเป็นผู้นำในโครงการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า หรือที่รู้จักกันว่าโครงการ 30 บาท 

อย่างไรก็ตาม สิ่งที่ นพ.สงวน นิตยารัมภ์พงศ์ เลขาธิการ สปสช.ที่อยากจะทำ ซึ่งจะมีผู้สานต่อโครงการต่อไป  5 ประการ กล่าวคือ

1.จะเร่งรณรงค์ให้ประชาชนในโครงการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า ไม่เป็นโรคตาบอด โดยเฉพาะจะกวาดล้างโรคตาต้อกระจกให้หมดไปจากประเทศไทย ให้ความสำคัญในเรื่องการปลูกถ่ายอวัยวะ ซึ่งจะมีกระบวนการดูแลอย่างใกล้ชิดมากขึ้น แม้ว่าปัจจุบันยังมีประชาชนรอคิวรับการผ่าตัดอยู่อีกจำนวนหนึ่งก็ตาม ซื่งจะเชื่อมโยงไปถึงคนป่วยที่จะเป็นโรคเบาหวานจะเสี่ยงกับโรคตาบอดด้วย โดยจะมีวิธีจัดการเช่นเดียวกับโรคหัวใจ

2.กองทุนตำบล  ขณะนี้ สปสช.ได้ดำเนินการไปจำนวนมากแล้วก็ตามแต่จะให้เกิดความชัดเจนมากยิ่งขึ้นโดยเฉพาะ อบต.แห่งไหนที่ยังไม่พร้อมที่จะเข้าโครงการในปีที่ผ่านมาปีนี้มีความพร้อมของ อบต.มากขึ้น ซึ่งจะมีการประสานกับสำนักงานสาธารณสุขจังหวัด (สสจ.) ทุกแห่งสรรหา อบต.เข้าร่วมโครงการทั้งประเทศต่อไปเนื่องจากที่ผ่านมา สปสช.ได้ให้ ม.นเรศวร จ.พิษณุโลก ประเมินโครงการดังกล่าวแล้วควรดำเนินการต่อไปและมีกิจกรรมมากขึ้น

3.โครงการลดความแออัดใน รพ. จะมีการปรับโฉมใหม่ของหน่วยบริการทั่วประเทศและจะเริ่มทยอยเผยรายชื่อหน่วยบริการที่มีความพร้อมซึ่งที่ผ่านมามีรพ.ภูมิพลและเครือข่าย รพ.พระนครศรีอยุธยาและเครือข่ายและนครราชสีมา แพร่ หล่มสัก จ.เพชรบรูณ์ ฯลฯ ซึ่งมีทั้งหมด 13 แห่งโดยให้ประชาชนที่ถือบัตรทองไปใช้หน่วยบริการใกล้บ้านใกล้ใจ หรือปฐมภูมิ หรือกล่าวได้ว่าจะไม่มีคนไข้ Walk In อีกต่อไป

4.โครงการเพื่อนช่วยเพื่อน หรือ “จิตอาสา” ให้คนไข้ที่ป่วยและหายแล้วให้กำลังใจที่มีจิตใจความเป็นมนุษย์ช่วยเหลือเพื่อนที่ยังเจ็บป่วยให้หายจากโรคต่างๆได้  ที่ผ่านมา มีเพื่อนช่วยเพื่อนแล้ว เช่น เครือข่ายโรคมะเร็ง  เครือข่ายโรคหัวใจ  เครือข่ายผู้ติดเชื้อเอชไอวี เป็นต้นโดยในปีนี้จะมีการขยายโครงการไปยังโรคเรื้อรังอื่นๆ อีก

5.โครงการ “ทำดีได้ดี” เป้าหมายคือสร้างแรงจูงใจให้หน่วยบริการและเครือข่ายจัดบริการที่มีคุณภาพและมาตรฐานตามที่ สปสช.กำหนดอย่างต่อเนื่อง กล่าวคือ จากงบเหมาจ่ายรายหัว 2,100 บาท/คน/ปี (2551) นั้นในจำนวนนี้มีการจัดสรรงบคุณภาพบริการไว้ประมาณ 20 บาท/คน/ปี จากจำนวนประชากร 48 ล้านคน (หรือสำนักงบประมาณให้งบเหมาจ่ายรายหัวที่ 46 ล้านคน อีก 2 ล้านคน สปสช.จะต้องทำเรื่องของบเพิ่มเติมในแต่ละปี)รวมเป็นเงินในโครงการนี้ประมาณ 929.54 ล้านบาทนั้น จะแบ่งเป็นจัดสรรให้หน่วยบริการปฐมภูมิประมาณ 43.31%ที่เหลืออีก 56.69% จะจัดสรรให้หน่วยบริการรับส่งต่อดำเนินการ  

ทั้งนี้ โครงการทำดีได้ดีนั้นเป็นการจัดสรรงบเหมาจ่ายรายหัวพิเศษเป็นปีแรกที่จัดสรรตามผลงานเนื่องจากหน่วยบริการในโครงการทั้งรัฐและเอกชนนั้นได้รับงบพัฒนาคุณภาพบริการรักษาให้ประชาชนอยู่แล้ว แต่ปีนี้จะเป็นการสร้างแรงจูงใจให้หน่วยบริการและเครือข่ายมากขึ้นโดยจะมีการสร้างกลไกลการจัดการทางการเงินตามผลงานในการส่งเสริม สนับสนุนและควบคุมกำกับคุณภาพหน่วยบริการและเครือข่ายพร้อมทั้งเฝ้าระวังระบบสารสนเทศด้านคุณภาพการให้บริการสาธารณสุขในระบบหลักประกันสุขภาพเพื่อใช้ในการกำหนดนโยบายและยุทธศาสตร์การจัดบริการสาธารณสุขโดยให้สปสช.สาขาเขตพื้นที่เป็นผู้บริหารจัดการโดยแบ่งสัดส่วนวงเงินให้แต่ละเขตพื้นที่ตามสัดส่วนจำนวนประชากร  

อย่างไรก็ตาม เพื่อให้เกิดการแข่งขันในการทำงานในพื้นที่จะมีการคัดเลือกหน่วยบริการที่ทำดีเพื่อเชิดชูและเป็นตัวอย่างกับสถานพยาบาลอื่นๆ ไป ทั้งนี้ ในกรณีดังกล่าวอาจจะมีหน่วยบริการได้รับงบในการพัฒนาคุณภาพบริการไม่เท่ากันจากเดิมจะมีการแบ่งงบเหมาจ่ายรายหัวส่งตรงไปจังหวัดแต่ในปี51 นี้หน่วยบริการจะได้รับงบในการพัฒนาคุณภาพไม่เท่ากันขึ้นกับผลงานแต่ละแห่งบางแห่งอาจจะได้น้อยกว่า 20 บาท ขณะที่บางแห่งได้ 20 บาท นพ.สงวน กล่าวว่า จะไม่มีปัญหากับหน่วยบริการ เพราะ สปสช.ได้จัดงบพิเศษให้อีกโดยเฉพาะในพื้นที่เสี่ยงหรือพื้นที่ทุรกันดารหรือแม้กระทั้งพื้นที่ที่มีประชากรน้อย ซึ่งจะมีการประเมินทุก 3 เดือน   

กำหนดการ ณ วัดชลประทานฯ

วันเสาร์ที่ 19 มกราคม 2551
เวลา 16:00 น. รดน้ำศพ
เวลา 17:00 น. พระราชทานน้ำหลวงอาบศพ โดยมี นพ.เสม พริ้งพวงแก้ว เป็นประธาน
เวลา 19:00 น. กำหนดสวดพระอภิธรรม (กำหนดสวด 7 วัน)
หมายเหตุ : งดรับพวงหรีด
สถานที่ ณ ศาลา 3 วัดชลประทาน ฯ อ.ปากเกร็ด จ.นนทบุรี