ดร.ธรณ์ เผยข่าวดีคือโลมาน้ำจืดไทยยังไม่สูญพันธุ์แต่ข่าวร้ายคืออาจเหลืออยู่ไม่ถึง 14 ตัว หลังการสำรวจล่าสุดพบเพียง 2 ตัวท่ามกลางความเงียบงันของทะเลสาบสงขลา สัตว์หายากระดับโลกที่ทั้งประเทศพบเพียงแห่งเดียว กำลังเดินเข้าสู่จุดวิกฤตที่สุดในประวัติศาสตร์ ท่ามกลางความล่าช้าของงบอนุรักษ์ โครงการพัฒนาขนาดใหญ่ และการเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศ
วันนี้ (22 ธ.ค.) เฟซบุ๊ก “Thon Thamrongnawasawat” ของ ผศ.ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ นักวิชาการด้านทะเลและสิ่งแวดล้อม และอาจารย์ประจำคณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได้โพสต์ข้อความ ระบุว่า “สถานการณ์ของโลมาอิรวดีที่อาศัยอยู่ในน้ำจืดบริเวณทะเลสาบสงขลา กำลังน่าเป็นห่วงอย่างยิ่ง หลังการสำรวจล่าสุดพบโลมาเพียง 2 ตัว ขณะที่ผู้เชี่ยวชาญประเมินว่าจำนวนประชากรที่เหลืออยู่จริงอาจต่ำกว่า 14 ตัวแล้ว
โลมาอิรวดีน้ำจืดเป็นสัตว์หายากระดับโลก โดยทั้งโลกพบเพียง 5 แห่ง และในประเทศไทยพบเพียงแห่งเดียวคือทะเลสาบสงขลา เมื่อกว่า 20 ปีก่อน เคยมีรายงานว่าพบมากกว่า 30 ตัว แต่จำนวนลดลงอย่างต่อเนื่องจนเข้าสู่ภาวะใกล้สูญพันธุ์ ปัจจุบัน โครงการอนุรักษ์ถูกขับเคลื่อนภายใต้ชื่อ “14 สุดท้าย” แต่กระบวนการของบประมาณใช้เวลานาน ระหว่างนั้นพบโลมาตายแล้วอย่างน้อย 3 ตัว ทำให้ผู้เชี่ยวชาญคาดว่าจำนวนจริงอาจต่ำกว่า 14 ตัวตามที่เคยประเมินไว้
แม้จะมีโครงการก่อสร้างสะพานข้ามทะเลสาบในพื้นที่ พร้อมการขอทุนเพื่อทำอนุรักษ์ควบคู่กัน และแม้คณะรัฐมนตรีจะมีมติอนุมัติแล้ว แต่จนถึงขณะนี้ยังไม่มีงบประมาณลงสู่การอนุรักษ์อย่างเป็นรูปธรรม การสำรวจในปี 2568 โดยกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง ร่วมกับอาสาสมัคร ThaiWhales ใช้เวลาหลายวัน หลายทริป ทั้งทางเรือและอากาศ พบโลมาเพียง 2 ครั้ง ครั้งละ 2 ตัว และไม่สามารถบันทึกภาพได้เลยตลอดทั้งปี
ผู้เชี่ยวชาญชี้ว่า ปัจจัยหลักที่ส่งผลต่อการลดลงของโลมา ได้แก่
-การประมงที่ทับซ้อนพื้นที่หากิน
-การปล่อยสัตว์น้ำต่างถิ่นในอดีต เช่น ปลาบึก ซึ่งเคยถูกเข้าใจผิดว่าเป็นโลมา
-ทะเลสาบตื้นเขิน มลพิษ และผลกระทบจากภาวะโลกร้อน
-แหล่งอาหารลดลง และความเสี่ยงจากเลือดชิด
แม้จะมีมาตรการจัดการพื้นที่ เช่น การประกาศเขตคุ้มครองหรือ “เขตไข่แดง” แต่จำนวนโลมายังคงลดลงอย่างต่อเนื่อง ผู้เชี่ยวชาญเตือนว่า หากไม่มีมาตรการที่ชัดเจน จริงจัง และเร่งด่วน ภายใน 10 ปีข้างหน้า โลมาน้ำจืดของประเทศไทยอาจสูญพันธุ์ไปตลอดกาล แม้โลมาอิรวดียังพบได้ในทะเล แต่โลมาที่เกิด เติบโต และอาศัยอยู่ในน้ำจืดของไทย มีเพียงที่ทะเลสาบสงขลาแห่งเดียว และเป็นหนึ่งในไม่กี่แห่งของโลก ปีใหม่ที่กำลังจะมาถึง อาจเป็นปีใหม่แสนเศร้าของสัตว์หายากไทย โลมาน้ำจืดลดลงทุกที ขณะที่แม่เต่ามะเฟืองก็ยังไม่กลับขึ้นมาวางไข่”
