ไอเดียเล็ก ๆ ของเด็ก ๆ สามารถเปลี่ยนเรื่องยาก ให้กลายเป็นโอกาสได้จริง ทั้งหมดเริ่มต้นจากโจทย์ในคาบเรียนการงานอาชีพ โรงเรียนชุมชนวัดเกาะเพชร อำเภอหัวไทร จังหวัดนครศรีธรรมราช ที่ครูให้เลือก “วัตถุดิบท้องถิ่น” มาสร้างเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ของชุมชน ไม่เพียงได้เมนูอร่อย และนำไปสู่การจัดการปัญหาชุมชนอย่างสร้างสรรค์
นายพร้อมพงษ์ โพธิ์สวัสดิ์ อาจารย์โรงเรียนชุมชนวัดเกาะเพชร หรือ ครูจอห์นของน้องๆ กล่าวว่า แนวคิดการเรียนรู้ยุคใหม่ คือ เด็กเป็นศูนย์กลาง ให้คิดจริง ทำจริง และใช้ของในชุมชนให้เกิดประโยชน์สูงสุด ในคาบเรียนวิชาการงานอาชีพจึงให้โจทย์กับน้องๆ นักเรียนให้มองของที่อยู่ใกล้ตัวมาทำในสิ่งที่ไม่เหมือนใคร และมีคุณค่า เรียนรู้สู่การสร้างรายได้ เด็กๆ รวมตัวกัน 10 คน กำลังเรียนอยู่ชั้นมัธยมปีที่ 2 และ 3 เลือก “ปลาหมอคางดำ” สัตว์น้ำต่างถิ่นที่ระบาดในชุมชน แม้ว่ากินได้แต่คนในพื้นที่ไม่นิยมรับประทาน เพราะเนื้อน้อย กระดูกแข็ง ปลาหมอคางดำเป็น “พระเอก” ของโปรเจกต์ ทำเป็นวัตถุดิบอาหาร ด้วยแนวคิด “เปลี่ยนเอเลี่ยนตัวป่วน…เป็นของอร่อยตัวโปรด” โดยอาศัยความรู้ด้านการแปรรูปอาหารที่เด็ก ๆ เคยเรียนรู้จากปราชญ์ชุมชน และสมาคมประมงพื้นบ้านหัวไทร มาทดลองแปรรูปปลาหมอคางดำจนกลายเป็น “ปลาหย็อง” และนำไปต่อยอดเป็นเมนูใหม่—ข้าวตังปลาหย็อง YOUNG ตัง
ความเด็ดของเมนูนี้ นอกจากจะอร่อยแล้ว น้องๆ ในกลุ่มยังทำให้ผลิตภัณฑ์นี้เป็นของชุมชนในทุกขั้นตอน “ตั้งแต่เมล็ดข้าวจนถึงปลาบนหน้า” แผ่นข้าวตังทำจาก "ข้าวไข่มดริ้น" ข้าวพื้นเมืองหัวไทรที่คนรุ่นใหม่อาจไม่รู้จัก ขึ้นชื่อเรื่องความนุ่ม แน่น มัน และเต็มไปด้วยสารอาหาร สมาชิกในกลุ่มจึงตั้งใจให้คนภายนอกรู้ว่าที่นี่มีของดีมากขึ้น หนุนเป็นสินค้าสร้างรายได้ให้กับชุมชนอีกทางหนึ่ง
การผลิตข้าวตังปลาหย็อง YOUNG ตัง เด็ก ๆ จะใช้ข้าวสวยที่หุงจากข้าวไข่มดริ้น มาบดและรีดเป็นแผ่นบาง ๆ ใช้พิมพ์กดให้เป็นสี่เหลี่ยมหรือวงกลม นำไปตากแดดจนแห้ง จากนั้นนำมาทอดจนเป็นแผ่นข้าวตัง ทาด้วยน้ำพริกเผา โรยหน้าด้วยปลาหย็องที่ทำมาจากปลาหมอคางดำ จากนั้นนำเข้าเตาอบ ออกมาเป็นข้าวตังปลาหย็องพร้อมทาน
เด็กๆ ได้คิดชี่อสินค้าให้สะท้อนความเป็นตัวตน ว่า "ข้าวตังปลาหย็อง YOUNG ตัง" YOUNG สื่อถึงผู้ผลิตที่เป็นเด็กนักเรียน คนรุ่นใหม่ ตัง หมายถึง ข้าวตัง และยังแฝงนัยของคำว่า "ตังค์" ที่หมายถึง เงิน นอกจากนี้ คำว่า ยังตัง ในภาษาถิ่นภาคใต้ ยังมีความหมายว่า มีเงิน สื่อถึงเด็ก ๆ และชุมชนมีรายได้จากการจำหน่ายผลิตภัณฑ์ ข้าวตังปลาหย็อง YOUNG ตัง
ปัจจุบัน กลุ่มลูกค้ายังเป็นเพื่อนในโรงเรียน ผู้ปกครอง และคนในชุมชน ซึ่งเด็ก ๆ วางแผนที่จะขยายกลุ่มลูกค้าไปในช่องทางออนไลน์มากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ ยังได้แบ่งรายได้ออกเป็น 3 กลุ่ม 40% แบ่งให้สมาชิกในกลุ่ม 50% แบ่งสำหรับต่อยอดผลิตสินค้าต่อ และอีก 10% ที่เหลือจะนำเป็นเงินสำหรับทำพัฒนาชุมชน
ด.ญ. เมษญา โต๊ะกา นักเรียนชั้นมัธยมปีที่ 2 กล่าวว่า กิจกรรมนี้มีประโยชน์มากๆ เด็กได้เรียนรู้การทำขนม ซึ่งสามารถนำไปต่อยอดเป็นอาชีพสร้างรายได้ นอกจากนี้ ชุมชนมีรายได้และมีความสุขจากการที่เด็กได้อุดหนุนวัตถุดิบของชุมชนทั้ง “ข้าวไข่มดริ้น” และรับซื้อปลาหมอคางดำจากชาวบ้านเดือนละ 50 กิโลกรัม
ด.ญ. วรดา หมัดดำ เรียนอยู่ชั้นมัธยมปีที่ 3 ยังช่วยเสริมอีกว่า ข้าวตังปลาหย็อง จากปลาหมอคางดำ เพิ่มทักษะการทำอาหาร และการได้เรียนรู้เรื่องการค้าขาย ได้ทำจริง เรียนรู้จริง แถมยังมีรายได้ระหว่างเรียนอีกด้วย
ข้าวตังปลาหย็อง YOUNG ตัง เป็นความสำเร็จก้าวแรกของเด็กๆ ที่กำลังช่วยต่อยอดพัฒนาให้มีมาตรฐานความปลอดภัยตามมาตรฐานสินค้าฮาลาล รวมถึงคิดค้นเมนูใหม่ๆ จากปลาหมอคางดำเป็นสินค้าที่สร้างรายได้ให้ชุมชน และช่วยจัดการประชากรปลาหมอคางดำแบบยั่งยืน ครูจอห์น บอกว่า น้องๆ คิดทำเมนูนี้ ไม่เพียงช่วยแก้ปัญหาปลาหมอคางดำเท่านั้น ชุมชนยังสามารถนำไปต่อยอดทำเป็นสินค้าอื่นๆ ซึ่งเมื่อนำปลาหมอคางดำมาใช้ประโยชน์กันมากขึ้น ก็ช่วยจูงใจให้เกิดการจับปลาหมอคางดำมากขึ้น เหมือนกับ ที่ตั๊กแตนปาทังก้า หรือ หอยเชอรี่ ที่ปัจจุบันถูกคนไทยจับมาบริโภคกว้างขวางจนปริมาณไม่พอ
