จากกรณีความวุ่นวายในการโหวตนายกฯ อ.ปริญญา เทวานฤมิตรกุล ได้โพสต์ข้อความวิเคราะห์อย่างลึกซึ้งถึงเกมการเมืองที่ซับซ้อน โดยชี้ว่าการที่พรรคเพื่อไทยเสนอเงื่อนไขยุบสภาทันทีนั้นเป็นหมากที่ชาญฉลาด แต่การที่ทักษิณเลือกเดินทางไปต่างประเทศในช่วงเวลาสำคัญนี้ กลับส่งผลเสียอย่างรุนแรงต่อการตัดสินใจของ "พรรคประชาชน" ที่ไม่ไว้วางใจในตัวทักษิณมาตั้งแต่ต้น
วันนี้ (5 ก.ย.) ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. ปริญญา เทวานฤมิตรกุล อาจารย์ประจำคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และอดีตรองอธิการบดีฝ่ายบริหารและความยั่งยืนของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้ออกมาโพสต์ข้อความวิเคราะห์สถานการณ์การเมืองในการเลือกนายกรัฐมนตรี โดยได้ระบุข้อความว่า
"คุณชัยเกษมกับข้อเสนอเรื่องยุบสภาทันที และการบินไปดูไบของคุณทักษิณ กับทางเลือกของพรรคประชาชน
การยุบสภา ’ทันที‘ จะทำได้ทันทีแค่ไหน และการไม่อยู่ในประเทศไทยของคุณทักษิณจะมีผลต่อการโหวตเลือกนายกรัฐมนตรีในวันนี้อย่างไร ผมขอวิเคราะห์บนพื้นฐานของกติกาตามรัฐธรรมนูญดังนี้ครับ
1. การยุบสภา ‘ทันที’ จะทำได้ทันทีแค่ไหน? ประเด็นที่เราต้องเข้าใจก่อนคือ เมื่อได้รับการโปรดเกล้าฯ เป็นนายกรัฐมนตรีแล้ว นายกฯ คนใหมก็ยังปฏิบัติหน้าที่ไม่ได้ จนกว่าจะมีการถวายสัตย์ปฏิญาณตามมาตรา 161 ก่อน และเนื่องจากประเทศต้องมีคณะรัฐมนตรีรักษาการในช่วงเลือกตั้งจนกว่าคณะรัฐมนตรีชุดใหม่หลังเลือกตั้งจะถวายสัตย์ปฏิญาณ (ซึ่งช่วงนี้จะกินเวลาประมาณ 6 เดือน) จึงต้องมีคณะรัฐมนตรีชุดใหม่ด้วย ซึ่งนายกฯ คนใหม่จะเป็นผู้ทูลเกล้าฯ เมื่อได้รับการโปรดเกล้าฯ นายกณ ก็จะนำคณะรัฐมนตรีชุดใหม่เข้าถวายสัตย์ปฏิญาณ จากนั้นคณะรัฐมนตรีก็จะต้องแถลงนโยบายต่อสภาผู้แทนฯ ตามมาตรา 162 การทูลเกล้าฯ ยุบสภาจึงจะทำได้ ดังนั้นที่ว่ายุบสภาทันทีคือหมายถึงหลังจาก ครม.ชุดใหม่แถลงนโยบาย
2. ถามว่า ถ้าจะยุบสภาหลังแถลงนโยบาย จะต้องแถลงอะไรเพราะจะยุบสภาหลังแถลง แล้ว ครม.ก็จะกลายเป็น ครม.รักษาการ ซึ่งมีอำนาจจำกัดกว่า ครม.ปกติอยู่แล้ว? คำตอบคือ แถลงว่าในช่วงเป็น ครม. รักษาการจะทำอะไร เพราะระยะเวลาคือประมาณ 6 เดือน และแม้อำนาจจะถูกจำกัดตามมาตรา 169 แต่ ครม.รักษาการก็มีอำนาจมากอยู่ดี และที่สำคัญ ช่วงเวลาตั้งแต่แถลงนโยบายเสร็จ จะยุบสภาทันที จะทันทีแค่ไหน เพราะในช่วงเวลาหลังแถลงนโยบายจนถึงการมีพระราชกฤษฎีกายุบสภา ครม.ชุดใหม่จะเป็น ครม.ที่มีอำนาจเต็ม
3. ในอดีตเคยมีนายกฯ ที่ #เป็นนายกฯ เพื่อยุบสภา คือ นายอานันท์ ปันยารชุน หลังเหตุการณ์พฤษภา 2535 คุณอานันท์ได้รับการโปรดเกล้าฯ ในวันที่ 10 มิถุนายน 2535 และยุบสภาวันที่ 30 มิถุนายน 2535 คือใช้เวลา 20 วัน ซึ่งเร็วที่สุดในประวัติศาสตร์ หากคุณชัยเกษมได้รับเลือกเป็นนายกฯ แล้วจะยุบสภาหลังแถลงนโยบายก็คงใช้เวลาประมาณหนึ่งเดือน
4. การที่พรรคเพื่อไทยเสนอเงื่อนไขยุบสภาทันทีนั้น เป็นหมากที่คนคาดไม่ถึงเพราะเข้าใจว่าพรรคเพื่อไทยหมดไพ่ในมือแล้ว การทิ้งไพ่ใบนี้นับว่าชาญฉลาดมาก เพราะถ้าสำเร็จคือชนะพรรคภูมิใจไทย ทำให้พรรคภูมิใจไทยซึ่งเป็นคู่แข่งในสนามเลือกตั้งไม่ได้เป็นรัฐบาล และพรรคเพื่อไทยยังได้เป็นรัฐบาลรักษาการต่อไปจนถึง ครม.ชุดใหม่เข้ารับหน้าที่
แต่ถ้าหากไม่สำเร็จก็เป็นเกมที่ทำให้พรรคประชาชนซึ่งก็เป็นคู่แข่งสำคัญในสนามเลือกตั้งเช่นกัน ต้องปั่นป่วนในการแก้เกม โดยเฉพาะในการอธิบายกับคนที่ไม่ต้องการให้พรรคประชาชนโหวตเลือกคุณอนุทินเป็นนายกฯ ว่าทำไมจึงไม่เลือกคุณชัยเกษมเพื่อยุบสภาทันที
แล้วข้อกล่าวหาหรือข้อสงสัยว่าพรรคประชาชนมีดีลอะไรหรือไม่โดยเฉพาะเรื่อง ‘นิติสงคราม’ กับ 44 อดีต ส.ส.พรรคก้าวไกล (เข้าใจว่าเป็น ส.ส.ปัจจุบันของพรรคประชาชน 25 คน) ที่คนไปโยงกับการที่องคมนตรีตีกลับพระราชกฤษฎีกาของคุณภูมิธรรม
5. ในเรื่องที่ว่าพระมหากษัตริย์ในระบอบประชาธิปไตย (constitutional monarchy) มีพระราชอำนาจในการไม่ทรงโปรดเกล้าฯ เรื่องที่รัฐบาลทูลเกล้าฯหรือไม่นั้น นอกจากประเทศสวีเดนและประเทศญี่ปุ่นที่รัฐธรรมนูญบัญญัติไว้ชัดเจนว่าไม่มีพระราชอำนาจแล้ว ประเทศอื่นๆ รวมถึงประเทศไทยที่ไม่ได้บัญญัติไว้ชัดแจ้ง (ประเทศไทยบัญญัติไว้ชัดแจ้งในเรื่องการทรงลงพระปรมาภิไธยในร่างพระราชบัญญัติว่าทรงมีอำนาจ veto) ก็เป็นข้อถกเถียงกันแทบทุกประเทศ (แต่โดยทั่วไปก็มักจะเห็นว่าเป็นเรื่อง royal consent ที่ไม่ได้เขียนจริงๆ คือถ้าไม่มี royal consent แล้วจะยังไงต่อครับ)
แต่ไม่ว่าจะอย่างไรก็ตามประเทศต่างๆ ที่เป็น constitutional monarchy ล้วนยึดหลัก The King Can Do No Wrong คือพระมหากษัตริย์ทรงอยู่เหนือความขัดแย้งทางการเมืองอย่างเคร่งครัดทั้งสิ้น ดังนั้น เรื่องนี้จึงเป็นความขัดแย้งระหว่างองคมนตรีกับรักษาการนายกรัฐมนตรี ซึ่งเป็นเขตอำนาจศาลรัฐธรรมนูญตามมาตรา 210(2) แต่พรรคเพื่อไทยไม่ได้เลือกทางนี้ แต่เลือกทิ้งไพ่ยุบสภาทันทีดังที่ได้กล่าวมา
6. อย่างไรก็ตาม การเสนอเงื่อนไขยุบสภาทันทีเป็นการแถลงข่าวเสนอด้วยการแถลงข่าว คุณชัยเกษมยังไม่ได้มีการไปพบพรรคประชาชนและมีการตกลงเป็นหนังสือแบบคุณอนุทิน จึงทำให้ถูกมองว่าเป็นเพียงการรวนหรือป่วนกระบวนการเลือกคุณอนุทิน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อคุณทักษิณบินไม่อยู่ประเทศไทยในขณ/ที่กำลังมีการเลือกนายกฯ
7. การที่พรรคประชาชนไม่เลือกเพื่อไทย แต่ไปเลือกยกมือให้คุณอนุทิน ผมเข้าใจว่าเรื่องใหญ่คือ #ความไม่ไว้ใจในตัวคุณทักษิณ การที่คุณทักษิณไม่อยู่ประเทศไทยในขณะนี้จึงส่งผลเสียต่อคุณชัยเกษมและพรรคเพื่อไทยมากกว่าผลดี เพราะพรรคประชาชนนั้นไม่ไว้ใจคุณทักษิณอยู่แล้ว สิ่งที่คุณทักษิณควรต้องทำคือหาทางทำให้เขาเชื่อมั่นไว้ใจ หรืออย่างน้อยก็อยู่เฉยๆ
การบินไปดูไบอย่างมีข้อสงสัยจึงทำให้ไปกันใหญ่ และทำให้คนสงสัยว่าเป็นการไปตั้งหลัก หรือเป็นการรอ ‘ดีล’ อะไรทึ่เชื่อมโยงกับผลคดีวันที่ 9 กันยายนคือวันอังคารหน้าหรือไม่ ซึ่งไม่เป็นผลดีอะไรทั้งสิ้นกับคุณชัยเกษมในวันนี้เลย
8. ผมจึงคิดว่าสิ่งที่ต้องดูคือ ไพ่ใบต่อไปของพรรคเพื่อไทยในวันนี้ว่าก่อนที่จะโหวตเลือกนายกฯ พรรคเพื่อไทยจะทำอะไรหรือเสนออะไร แล้วอธิบายการบินไปดูไบของคุณทักษิณได้หรือไม่อย่างไร ผมคาดว่ามีความเป็นไปได้ที่จะ #ขอเลื่อนการเลือกนายกณ หรือทำให้ไม่มีการเลือกนายกฯ ในวันนี้ไปก่อน ซึ่งต้องติดตามครับ
9. สำหรับพรรคประชาชน ถ้าไพ่ของพรรคเพื่อไทยใบต่อไปมีความสมเหตุสมผล ไม่ใช่แค่การมารวนหรือมาป่วน การรับไว้พิจารณาก็เป็นเรื่องที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ เพราะพรรคประชาชนแม้จะไม่ร่วมรัฐบาล แต่ไพ่ใบนี้ของพรรคเพื่อไทยทำให้พรรคประชาชนจะยิ่งถูกสงสัยในทางลบในเรื่องดีลกับพรรคภูมิใจไทย
10. และสมมติว่ามีการเลื่อนการโหวตเลือกนายกฯ ไปจริงๆ ผมเสนอว่าให้จัด #ดีเบตระหว่างคุณชัยเกษมกับคุณอนุทินไปเลย (ไทยพีบีเอสประกาศแล้วว่าพร้อมจัดทันที) แล้วก็ให้ #สมาชิกพรรคประชาชนโหวตออนไลน์ตัดสิน หรือดียิ่งกว่านั้นก็ให้ประชาชนทั้งประเทศโหวตไปเลยว่าจะเลือกใคร แล้ว ส.ส.พรรคประขาชนก็จะโหวตตามนั้น ถ้าทำแบบนี้พรรคประชาชนก็จะหลุดจากข้อกล่าวหาทั้งปวง และนายกฯ คนต่อไปก็จะเท่ากับสัญญากับประชาชนไม่ใช่แค่พรรคประชาชนครับ
ทั้งหมดนึัเพื่อประโยชน์ในการติดตามการเลือกนายกฯ คนใหม่ ภายใต้กติกาของรัฐธรรมนูญ ให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อประชาชนและต่อระบอบประชาธิปไตยของเราครับ"
