ความเหมือนที่แตกต่าง “หมุดคณะราษฎร 2475” ย้อนตำนานอยู่ยั้งยืนยง 81 ปี หายไปบ้างก่อนนำมาฝังใหม่ แต่ถูกเปลี่ยนเป็น “หมุดหน้าใส” เมื่อปี 2560 แต่ “หมุดคณะราษฎร 2563” ฝีมือ “อานนท์ นำภา” ร่วมด้วย “เพนกวิน-รุ้ง ปนัสยา” ฝังซีเมนต์ไม่ถึง 24 ชั่วโมงล่องหนไปแล้ว
วันนี้ (21 ก.ย.) แผ่นทองเหลืองวงกลมที่กลุ่มผู้ชุมนุมที่อ้างตัวว่า “แนวร่วมธรรมศาสตร์และการชุมนุม” นำโดยนายพริษฐ์ ชิวารักษ์ หรือเพนกวิน และ น.ส.ปนัสยา สิทธิจิรวัฒนกุล หรือรุ้ง สองแกนนำจากพรรคโดมปฏิวัติ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เรียกว่า “หมุดคณะราษฎร 2563” นำมาฝังไว้ที่ท้องสนามหลวง แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพฯ เมื่อเช้าวันที่ 20 ก.ย.ที่ผ่านมา ได้ถูกรื้อถอนออกไปแล้วเมื่อเช้ามืดที่ผ่านมา โดยมีปูนซีเมนต์เทปิดทับไว้ หลังฝังไว้เพียงแค่ไม่ถึง 24 ชั่วโมง
ย้อนกลับไปในอดีต พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) หัวหน้าคณะราษฎร และดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีในขณะนั้น ได้ทำพิธีฝังหมุดทองเหลือง เมื่อวันที่ 10 ธ.ค. 2479 บริเวณพื้นถนนบนลานพระบรมรูปทรงม้า ด้านสนามเสือป่า ซึ่งเป็นจุดที่พระยาพหลพลพยุหเสนาอ่านประกาศคณะราษฎร ในวันเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาเป็นระบอบราชาธิปไตยตามรัฐธรรมนูญ มีข้อความว่า “ณ ที่นี้ ๒๔ มิถุนายน ๒๔๗๕ เวลาย่ำรุ่ง คณะราษฎรได้ก่อกำเนิดรัฐธรรมนูญเพื่อความเจริญของชาติ”
ข้อมูลจากเว็บไซต์ประชาไท ระบุว่า หมุดคณะราษฎรเคยหายไปจากที่ตั้งในปี 2503 สมัยรัฐบาลจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ซึ่งมีคำสั่งให้ย้ายหมุดดังกล่าวไป หลังรัฐประหารปี 2501 พร้อมกับยกเลิกวันชาติ 24 มิถุนายน ซึ่งเป็นวันหยุดราชการออกไป แต่นายประเสริฐ ปัทมสุคนธ์ เลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรในขณะนั้นได้เก็บรักษาหมุดคณะราษฎร 2475 เอาไว้ กระทั่งจอมพลสฤษดิ์ ธนรัชต์ ถึงแก่อสัญกรรมในปี 2506 จึงได้ให้กรุงเทพมหานครนำมาฝังไว้ที่เดิม
หมุดคณะราษฎรตั้งอยู่ยาวนาน 81 ปี กระทั่งในเดือนเมษายน 2560 หมุดคณะราษฎรถูกเปลี่ยนเป็นหมุดอันใหม่ มีข้อความว่า “ความนับถือรักใคร่ในพระรัตนตรัยก็ดี ในรัฐของตนก็ดี ในวงศ์ตระกูลของตนก็ดี มีจิตซื่อตรงในพระราชาของตนก็ดี ย่อมเป็นเครื่องทำให้รัฐของตนเจริญยิ่ง ขอประเทศสยามจงเจริญยั่งยืนตลอดไป ประชาชนสุขสันต์ หน้าใส เพื่อเป็นพลังของแผ่นดิน” ตรงกับคาถาภาษิตในพระราชลัญจกรประจำเครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ (ม.จ.ก.) โดยนักเคลื่อนไหวการเมืองเรียกหมุดนี้ว่า “หมุดหน้าใส”
ที่ผ่านมานักเคลื่อนไหวทางการเมืองมีความพยายามเรียกร้อง ทั้งขอดูภาพจากกล้องวงจรปิด ทั้งเรียกร้องให้นำหมุดคณะราษฎรกลับคืนมาที่เดิม แต่ พ.อ.ปิยพงศ์ กลิ่นพันธุ์ ทีมโฆษกคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ขอความร่วมมือสร้างความสงบเรียบร้อยในบ้านเมืองเป็นหลักมากกว่าจะมาจุดประเด็นเรื่องการทวงคืนหมุดคณะราษฎร ปัจจุบันหมุดคณะราษฎรของเดิมนั้นยังคงหายสาบสูญโดยที่ไม่รู้ว่าไปอยู่ที่ไหน และใครเป็นคนขุดเอาออก
สำหรับแผ่นทองเหลืองที่เรียกว่า “หมุดคณะราษฎร 2563” เกิดขึ้นมาจากนายอานนท์ นำภา ทนายความ และผู้ต้องหาในคดีการชุมนุมก่อนหน้านี้ โพสต์ภาพกราฟิกลักษณะคล้ายหมุด ชู 3 นิ้ว พร้อมข้อความ “20 กันยายน 2563 เวลาย่ำรุ่ง” และข้อความบริเวณขอบหมุด ระบุว่า “ณ ที่นี้ ผองราษฎรได้แสดงเจตนารมณ์ ประเทศนี้เป็นของราษฎร ไม่ใช่สมบัติของ...ตามที่เขาหลอกลวง” ซึ่งเป็นการดัดแปลงมาจากประกาศคณะราษฎรเมื่อปี 2475 ประกาศตัวว่าได้จัดทำหมุดขนาด 11.6 นิ้ว หล่อด้วยทองเหลืองทั้งแผ่นเตรียมไว้ พร้อมจัดทำหมุดจำลองเป็นที่ระลึก ก่อนที่ น.ส.ปนัสยา ระบุสั้นๆ ว่า “รอเซอร์ไพรส์นะคะ”
แต่นายนัสเซอร์ ยีหมะ อดีตหัวหน้าชุดรักษาความปลอดภัยของเครือข่ายนักศึกษาประชาชนปฏิรูปประเทศไทย (คปท.) ในการชุมนุมเมื่อปี 2557 ระบุว่า “ข่าวว่าจะเดินไปลานพระรูป มุ่งไปปักหมุดย่ำรุ่ง จอบ ศิลา ถุงปูน พร้อมพรั่ง” ทำให้เจ้าหน้าที่ตำรวจตรึงกำลังบนเส้นทางถนนราชดำเนินกลาง สะพานมัฆวานรังสรรค์ ด้วยแบริเออร์และลวดหนาม เนื่องจากมีข่าวว่ากลุ่มผู้ชุมนุมจะเดินขบวนไปยังทำเนียบรัฐบาล ลามมาถึงลานพระบรมรูปทรงม้าเพื่อเปลี่ยนหมุดที่เรียกว่า “หมุดหน้าใส”
แต่ภายหลังกลุ่มผู้ชุมนุมได้ฝังหมุดบริเวณหน้าเวทีปราศรัยในเช้าวันที่ 20 ก.ย. โดยเจียรพื้นซีเมนต์บนท้องสนามหลวงออก ก่อนทำพิธีที่อ้างว่าเป็นการเชิญดวงวิญญาณคณะราษฎร ตลอดจนผู้เสียชีวิตจากเหตุการณ์ทางการเมืองมาร่วมรับทราบการสืบสานเจตนารมณ์ประชาธิปไตยของพวกตน พร้อมกับสาปแช่งว่าผู้ใดที่รื้อถอนหมุดนี้ทั้งผู้กระทำการ และผู้สั่ง จงพบแต่ความวิบัติ ฉิบหาย เสื่อมยศ เสื่อมลาภ เสื่อมสรรเสริญ กลายเป็นที่วิจารณ์ถึงการเคลื่อนไหวครั้งนี้จำนวนมาก
ผ่านไปไม่ถึง 24 ชั่วโมง แผ่นทองเหลืองที่เรียกว่า “หมุดคณะราษฎร 2563” อันตรธานหายไปแล้ว เหลือไว้แต่เพียงว่า นับจากนี้กลุ่มผู้ชุมนุมที่อ้างตัวว่า “แนวร่วมธรรมศาสตร์และการชุมนุม” จะหาทางลงอย่างไร หลังเจ้าหน้าที่ตำรวจและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเอาจริง ดำเนินคดีเช็กบิลตามมา นับเป็นอีเวนต์การเมืองของฝ่ายต่อต้านรัฐบาลที่มาแบบหมูไม่กลัวน้ำร้อน กล้าเขียนประวัติศาสตร์ แล้วเล่นของสูง โดยที่อีกฝ่ายหนึ่งยังคงเคลือบแคลงสงสัยว่า งานนี้มีใครอยู่เบื้องหลังหรือไม่?
อ่านประกอบ ผู้จัดการสุดสัปดาห์ : จาก “หมุดคณะราษฎร” ที่พล่านกันใหญ่ สนใจหมุดนี้กันหน่อย “หมุด คสช.”
“รุ้ง ปนัสยา” เผยภาพ “หมุด 20 ก.ย.” ชู 3 นิ้วเวลาย่ำรุ่ง แย้มรอเซอร์ไพรส์
ย่ำรุ่งคืออะไร? ไขปริศนาหมุด "20 ก.ย. ชู 3 นิ้ว" ขนาดเกือบ 1 ไม้บรรทัดของ "ม็อบธรรมศาสตร์"
ม็อบปักหมุดคณะราษฎร หมุดที่ 2 ลงพื้นสนามหลวงแล้ว พร้อมอ่านประกาศคณะราษฎร 2563
หมุดคณะราษฎร 2563 ถูกรื้อออกจากพื้นสนามหลวงแล้ว
