พะเยา - คนนับหมื่นร่วมพิธีอัญเชิญ “พระเจ้าทันใจ” กลับบ้าน หลังสูญหายไปจากวัดก้างหงส์ดอนไจย ร่วม 100 ปี จนล่าสุด “บิ๊กคิงเพาเวอร์” ผู้ครอบครองรายล่าสุด มอบคืนให้เพื่อการกุศล โดยชาวบ้านพร้อมใจแต่งเครื่องสักการะ ขบวนช้างแก้ว ม้าแก้ว ช่างฟ้อน ช่างรำ มโหฬารแบบล้านนา พร้อมทั้งพิธีฉลองสมโภชอย่างยิ่งใหญ่ในช่วงค่ำของวันนี้
วันนี้ (22 เม.ย.54) เทศบาลเมืองดอกคำใต้ ร่วมกับชมรมพระเครื่องเมืองพะเยา และสมาคมผู้นิยมพระเครื่องพระบูชาไทย ได้จัดพิธีอัญเชิญพระเจ้าทันใจกลับบ้าน หลังจากพระเจ้าทันใจ ซึ่งเป็นโบราณวัตถุอันล้ำค่าของชาวพะเยา ที่ประดิษฐานอยู่ ณ วัดก้างหงส์ดอนไจย บ้านศรีชุม ต.สว่างอารมณ์ อ.ดอกคำใต้ ได้สูญหายไปร่วม 100 ปี โดยมีการจัดเครื่องสักการะ ขบวนพระสงฆ์ พระมหาเถระชั้นผู้ใหญ่ พร้อมด้วยข้าราชการ พ่อค้า ประชาชน ขบวนช้างแก้ว ม้าแก้ว ช่างฟ้อน ช่างรำ (ช่างฟ้อน ช่างรำ เป็นภาษาเหนือหมายถึงนางรำ) มโหฬารแบบล้านนา ที่ยิ่งใหญ่ มีผู้เข้าร่วมพิธีกว่า 10,000 คน
ขบวนอัญเชิญเริ่มจากบริเวณถนน พะเยา-ดอกคำใต้ หน้าตลาดสดเทศบาลเมืองดอกคำใต้ ก่อนเคลื่อนเข้าไปประดิษฐาน ณ วัดศรีชุม เพื่อประกอบพิธีสรงน้ำ และสักการะ ก่อนจะมีพิธีสมโภชอย่างยิ่งใหญ่ ในช่วงค่ำของวันนี้
สำหรับพระเจ้าทันใจ วัดก้างหงส์ดอนไจย บ้านศรีชุม อ.ดอกคำใต้ เป็นพระพุทธรูปที่สร้างขึ้นด้วยทองสัมฤทธิ์ ศิลปะเชียงแสน สิงห์หนึ่ง ปางสมาธิขัดเพชร ประทับบนแท่นบัวสองชั้น ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของสกุลช่างหลวงเมืองพะเยา หน้าตักกว้าง 25 นิ้ว สร้างขึ้นในยุคทองของอาณาจักรล้านนา อายุราว 1,000 ปี ได้สูญหายไปจากวัดนานเกือบ 100 ปีแล้ว
ชาวบ้านได้พยายามสืบเสาะหา ในขั้นต้นได้สร้างองค์จำลอง เพื่อรำลึกถึงองค์จริงที่สูญหายไป และเพื่อไว้ให้ชาวบ้านได้บูชา สักการะ ต่อมา นายจีระเดช ศรีวิราช นายกเทศมนตรีเมืองดอกคำใต้ ได้ประสานกับ นายพยัคฆ์ คำพันธ์ นายกสมาคมผู้นิยมพระเครื่อง พระบูชาไทย จนสืบทราบว่า พระเจ้าทันใจ อยู่ในความครอบครองของ นายวิชัย รักศรีอักษร ประธานบริหารกลุ่มคิงเพาเวอร์ จึงขออนุญาตเจ้าของตรวจสอบพุทธศิลป์ จนได้ประจักษ์ต้องตามพุทธลักษณะของพระเจ้าทันใจ ซึ่ง นายวิชัย ยินดีที่จะมอบพระพุทธรูปพระเจ้าทันใจวัตถุโบราณอันล้ำค่าคืนสู่แหล่งพุทธสถานเดิมที่ อ.ดอกคำใต้ โดยไม่คิดมูลค่าใดๆ เพื่อเป็นการทำบุญให้แก่ครอบครัว และบริวารทั้งหลาย
นายจีระเดช ศรีวิราช นายกเทศมนตรีเมืองดอกคำใต้ กล่าวว่า จากการที่ได้ศึกษาประวัติ พระเจ้าทันใจวัดก้างหงส์ดอนไจย บ้านศรีชุม อ.ดอกคำใต้ พบว่า พุทธสถานแห่งนี้ในอดีตเคยเจริญรุ่งเรือง เป็นวัดที่ได้รับการทำนุบำรุงอย่างดีจากศรัทธาสาธุชน มีพระสงฆ์สามเณรปฏิบัติมั่นคง ดำรงมั่นอยู่ในขันธสีมาแห่งนี้ ซึ่งพระเจ้าทันใจก็ได้สร้างขึ้นเมื่อยุคนั้น ต่อมาความเจริญได้พัฒนาถึงที่สุด ก็ตกอยู่กระแสแห่งสัจธรรม คือ รุ่งโรจน์แล้วก็ต้องร่วงโรยวัดดังกล่าวถูกทอดทิ้งให้อยู่ในสภาพรกร้าง
โดยเฉพาะองค์พระเจ้าทันใจก็ถูกทอดทิ้งให้อยู่ใต้ต้นมะค่าหลวงเป็นเวลานาน กระทั่งผู้คนได้เริ่มกลับมาอยู่อาศัยในบริเวณบ้านเมืองแห่งนี้ ก็พากันกราบไหว้ขอพรจากพระเจ้าทันใจให้ช่วยปลดเปลื้องอุปสรรคปัญหาให้หมดสิ้น และสมหวังดังอธิษฐาน จนเป็นที่ร่ำลือถึงพุทธานุภาพ เกิดความเลื่อมใสศรัทธา เป็นที่โจษขานกันถึงความศักดิ์สิทธิ์ของพระเจ้าทันใจ ถึงขนาดให้ความสำคัญว่า พระเจ้าทันใจองค์นี้สามารถบันดาลในจิตอธิฐานที่ขอพรให้สัมฤทธิ์ผล เกิดความเจริญรุ่งเรืองได้ตามปรารถนา
ปีใดเกิดฟ้าฝนแล้งไม่ตกต้องตามฤดูกาล ผู้คนในยุคนั้นก็พากันจัดเครื่องสักการบูชา แห่แหนกันไปขออำนวยอวยพรโดย นำ “ใบน้ำหนอง” ใส่ในใต้ฐานองค์พระเจ้าทันใจ แล้วพากันตั้งจิตอสัจจะอธิฐานขอน้ำขอฝน ก็จะได้รับสายฝนโปรยปรายตกลงมาให้ชาวบ้านได้ชุ่มเนื้อ เย็นใจ ได้ทำการกสิกรรม ทำไร่ ทำนา ประกอบสัมมาอาชีพได้ตามความปรารถนาแต่หากปีใดฝนตกหนักน้ำท่วมไร่นาเสียหาย ชาวบ้านก็จะนำเครื่องสักการะไปนมัสการกราบไหว้ แล้วเอา “ใบลมแล้ง” (ใบต้นคูณ) ใส่ใต้ฐานองค์พระเจ้าทันใจ ขอพรอย่าให้ฝนตกมากเกินไป ก็จะได้เห็นประจักษ์สัมฤทธิ์ผลทุกคราไป
จนถือว่า พระเจ้าทันใจเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวอำเภอดอกคำใต้ ที่ต้องถวายความเคารพและไปนมัสการกราบไหว้เป็นประจำทุกปี
หลังจากที่พระเจ้าทันใจได้สูญหายไปชาวบ้านก็ได้สร้างองค์จำลองขึ้นมา เพื่อใช้เป็นองค์แทนองค์จริงใช้ประกอบพิธีนมัสการตราบจนถึงปัจจุบัน ก่อนจะได้พระเจ้าทันใจองค์จริงกลับคืนมา ซึ่งก็ทำให้ชาวบ้านรวมถึงชาวอำเภอดอกคำใต้ และชาวพะเยาทุกคนต่างดีใจกลับการกลับคืนมาของพระเจ้าทันใจเป็นอย่างมาก
ส่วนเหตุการณ์ที่ “พระเจ้าทัน” ได้สูญหายไปจาก วัดก้างหงส์ดอนไจย บ้านศรีชุม อ.ดอกคำใต้ นั้น ประมาณยุคหลังสงครามโลกครั้งที่ 1 บ้านเมืองเกิดข้าวยากหมากแพง วิถีชีวิตคนเป็นอยู่อย่างอัตคัดขัดสน ศาสนสถานวัดก้างหงส์ดอนไจย ถูกทอดทิ้งอีกครั้งหนึ่ง และเป็นเหตุให้นักฉวยโอกาส
ตามคำบอกเล่าของผู้เฒ่าผู้แก่บอกว่ามี ทหาร ได้นำเอาพระพุทธรูปเจ้าทันใจออกไปจากวัดก้างหงษ์ โดยชาวบ้านไม่กล้าทัดทานขัดขวาง เพราะกำลังอยู่ในสภาพเสียขวัญ จากพิษภัยสงครามแม้จะไม่ใช่ผลกระทบโดยตรง แต่ก็เกิดทำให้เกิดความทุกข์ยากลำบากกันไปทุกย่อมหญ้า พระเจ้าทันใจวัตถุโบราณอันล้ำค่ายิ่ง ก็เหลือเพียงแต่กิตติศัพท์ให้เล่าขานกันเป็นเพียงตำนานอยู่ในความทรงจำตลอดมา
