ไปแล้ว “ป่องปริศนา” พ้นคุกลาวเข้าคุกต่อในอังกฤษ

AFP/ASTVผู้จัดการรายวัน - สาวท้องแก่นักโทษที่ถูกศาลลาวพิพากษาให้จำคุกตลอดชีวิตฐานมียาเสพติดในครอบครอง ได้ถูกนำตัวออกจากเรือนจำในเมืองหลวงของลาวเมื่อวันพฤหัสบดี (6 ส.ค.) นี้เพื่อเดินทางกลับไปรับโทษต่อในประเทศอังกฤษบ้านเกิด

ซามานทา โอโรบาเทอร์ (Samantha Orobator) วัย 20 ปี ซึ่งถูกจับกุมเดือน ส.ค.ปีที่แล้ว กำลังจะเดินทางไปยังกรุงเทพฯ ก่อนจะบินต่อไปยังกรุงลอนดอน นายเคนทอง นวนทะสิง โฆษกกระรวงการต่างประเทศลาว กล่าวกับเอเอฟพีเมื่อวันพุธ

ตามรายงานของสำนักข่าวหลายแห่ง รวมทั้งโทรทัศน์ซีเอ็นเอ็น ซามันธาจะออกเดินทางจากเวียงจันทน์ โดยเที่ยวบินค่ำวันพฤหัสบดี เพื่อเดินทางต่อไปยังประเทศอังกฤษในทันที

“เธอได้ถูกจำคุกในลาวมาหนึ่งปีแล้ว ที่เหลืออยู่จะไปจำคุกในอังกฤษ เราได้รับการยืนยันเรื่องนี้ฝ่ายอังกฤษ” โฆษกของลาวกล่าว

การปล่อยตัวซามันธา โอโรบาเทอร์ มีขึ้นเพียง 2 เดือนหลังจากรัฐบาลอังกฤษกับรัฐบาลลาว ร่วมกันลงนามในสัญญาส่งตัวนักโทษข้ามแดน และทำความตกลงการแลกเปลี่ยนนักโทษที่ถูกตัดสินแล้วเพื่อกลับไปรับโทษยังประเทศบ้านเกิดนี้ ซึ่งมีขึ้นในสัปดาห์ปลายเดือน ก.ค.ที่ผ่านมาในนครเวียงจันทน์

ศาลในเมืองหลวงของลาวได้ตัดสินคดีหญิงสาวจากประเทศอังกฤษคนนี้ในเดือน มิ.ย. หลังถูกจับกุมเมื่อปีที่แล้ว ขณะจะขึ้นเครื่องที่ท่าอากาศยานวัดไต ไปกรุงเทพฯ เพื่อเดินทางต่อไปยังออสเตรเลีย พร้อมเฮโรอีนน้ำหนักรวม 680 กรัม แบ่งบรรจุเป็นห่อเล็กๆ จำนวน 18 แคปซูล

ตามกฎหมายของลาวบุคคลใดที่มีเฮโรอีนในครอบครองเกินกว่า 500 กรัมจะต้องถูกตัดสินลงโทษด้วยการประหารชีวิต แต่ทางการลาวได้รับปากกับทางการอังกฤษก่อนหน้านี้ว่า กรณีของซามันธาซึ่งกำลังตั้งครรภ์ จะได้รับการลดหย่อนโทษลงเป็นจำคุกตลอดชีวิต

การตั้งครรภ์ของนักโทษผู้นี้ยังคงเป็นปริศนาใหญ่ โฆษกทางการลาวกล่าวก่อนหน้านี้ยืนยันว่า ช่วงที่ผ่านมาไม่มีชายชาวต่างชาติคนใดได้รับอนุญาตให้เข้าไปในบริเวณเรือนจำโพนต้อง มีเพียงสื่อในอังกฤษที่รายงานว่าซามันธาได้รับเชื้ออสุจิจากนักโทษชายคนหนึ่ง และทำให้ตัวเองตั้งครรภ์เพื่อหลีกเลี่ยงการถูกลงโทษประหาร

ในปี 2551 องค์การนิรโทษกรรมสากลรายงานว่า ไม่มีการประหารชีวิตนักโทษในลาวมาตั้งแต่ปี 2532 องค์การนี้ได้เรียกร้องให้ทางการลาวได้ประกาศการยกเลิกการใช้โทษประหารชีวิตอย่างเป็นทางการ

ลาวกับอังกฤษเซ็นสัญญาแลกเปลี่ยนนักโทษครั้งแรกในเดือน พ.ค.ปีนี้ระหว่างการเยือนกรุงลอนดอนอย่างเป็นทางการของนายทองลุน สีสุลิด รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีต่างประเทศลาว และมีการเซ็นกันอีกครั้งหนึ่งในนครเวียงจันทน์ในสัปดาห์ก่อนหน้านี้ รวมทั้งความตกลงการส่งตัวซามันธากลับไปรับโทษในอังกฤษด้วย

เจ้าหน้าที่อังกฤษเปิดเผยกับเอเอฟพีว่า การดำเนินการแลกเปลี่ยนตัวนักโทษมีขบวนการที่จะต้องใช้เวลาพอสมควร แต่เนื่องจากซามันธาตั้งครรภ์แก่ สองฝ่ายจึงได้จัดทำเป็นบันทึกช่วยความจำ อนุญาตให้เดินทางกลับได้ก่อนกำหนด ขณะที่เธอยังสามารถเดินทางได้

องค์การเพื่อการกุศาลต่อต้านการลงโทษประหาร "รีพรีฟว์" (Reprieve) ในอังกฤษ ซึ่งก่อนหน้านี้ได้ส่งเจ้าหน้าที่ไปพบซามันธาในเวียงจันทน์ กล่าวว่า เธอมีกำหนดคลอดในเดือน ก.ย.ศกนี้ แต่ก็ยังไม่มีฝ่ายใดทราบข้อมูลเกี่ยวกับบิดาของทารกในครรภ์

องค์กรภาคเอกชนที่ไม่แสวงหาผลกำไรแห่งนี้ได้เป็นหัวหอกสำคัญในการประสานความช่วยเหลือเพื่อให้ซามันธาพ้นจากการพิพากษาประหารชีวิตในลาว และเร่งเร้าให้รัฐบาลอังกฤษรีบดำเนินการให้มีหลักประกันในเรื่องนี้

อังกฤษไม่มีสถานทูตประจำในนครเวียงจันทน์ เจ้าหน้าที่ทูตและเจ้าหน้าที่กงสุลจากประเทศไทย จึงเป็นผู้ทำหน้าที่ประสานงานตลอดจนให้มีการจัดหาทนายความแก่ซามันธาอีกด้วย ซึ่งการหาทนายความ “ที่เหมาะสม” นี้ได้เป็นเหตุผลหนึ่งที่ทำให้ศาลในเวียงจันทน์เลื่อนการพิพากษาคดีซามันธาออกไปนานนับเดือน

ปมปัญหาการตั้งครรภ์ในคุกลาวเป็นปมประเด็นที่มืดมน แต่ในปลายเดือน พ.ค.ที่ผ่านมา มารดาของซามันธาคือ นางเจน โอโรบาเทอร์ ที่อาศัยในกรุงดับลิน ประเทศไอร์แลนด์ กล่าวกับสื่อในอังกฤษว่า ลูกสาวของเธอไม่ได้ถูกข่มขืนในเรือนจำลาว และ บิดาของเด็กในครรภ์ก็ไม่ใช่เจ้าหน้าที่เรือนจำลาวอีกด้วย แต่ก็ไม่ยอมเปิดเผยเรื่องราวทั้งหมด

ไม่เพียงเท่านั้นเอเอฟพีกล่าวว่า ข้อตกลงระหว่างลาวกับอังกฤษที่เซ็นกันสัปดาห์ที่แล้ว ยังรวมไปถึงการปล่อยตัวนายจอห์น วัตสัน (John Watson) นักโทษคดียาเสพติดอีกคนหนึ่งที่ถูกจำคุกในลาวอีกด้วย แต่โฆษกของทางการกล่าวว่า ไม่มีแผนการใดๆ เกี่ยวกับการปล่อยตัวนายจอห์น พร้อมๆ กับ นส.ซามันธา

**ลาวยืนยันเรือนจำ “โนเซ็ก” **

ที่ผ่านมามีบางฝ่ายพยายามตั้งข้อสังเกตและกล่าวหาว่า มีการสมรู้ร่วมคิดระหว่างเจ้าหน้าที่ของลาวกับนักโทษสาวผู้นี้ เพื่อให้เธอมีโอกาสตั้งครรภ์เพื่อเลี่ยงการถูกลงโทษประหารชีวิต แต่เจ้าหน้าที่ลาวยืนกรานปฏิเสธเรื่องนี้มาตลอด และยังไม่ทราบว่าการตั้งครรภ์เกิดขึ้นได้อย่างไร

โฆษกแถลงข่าวในนครเวียงจันจันทน์ในเดือน มิ.ย.ระบุว่า เมื่อถูกจับในเดือน ส.ค.2551 ซามันธาได้ให้การกับเจ้าพนักงานสอบสวนว่า เธอตั้งครรภ์ได้ 2 เดือนแล้วกับแฟนหนุ่มที่บ้านเกิด ซึ่งถ้าหากเป็นความจริงนักโทษรายนี้ก็จะคลอดตั้งแต่เดือน ม.ค.หรือ ก.พ.ที่ผ่านมา

อย่างไรก็ตาม เจ้าหน้าที่ ของลาวได้ให้สัมภาษณ์อีกครั้งหนึ่งว่า ซามันธามีประวัติเข้ารับการรักษาจากแพทย์ในเดือน ธ.ค.ปีเดียวกัน ขณะถูกคุมขังเนื่องจากป่วยด้วย “อาการอักเสบในช่องคลอด” ซึ่งเป็นไปได้ว่าเธออาจจะแท้งทารกในครรภ์โดยไม่มีผู้ใดทราบสาเหตุ เช่นเดียวกับการตั้งครรภ์ครั้งใหม่

ในช่วงเวลาเดียวกัน โทรทัศน์ซีเอ็นเอ็นได้เผยแพร่บทสัมภาษณ์อดีตนักโทษในเรือนจำโพนต้องซึ่งเป็นหญิงชาวออสเตรเลียคนหนึ่ง ที่ยืนยันว่า ในนั้นมีทั้ง “แดนหญิง” และ “แดนชาย” ซึ่งนักโทษสามารถไปมาหาสู่กันได้ แต่ทั้งหมดก็เป็นข้อมูลตั้งแต่กว่า 10 ปีก่อน.