ถามชีวิต : จัดการความโกรธ

ไม่ใช่เรื่องน่าอายหรอกครับ...

ถ้าคุณเป็นคนหนึ่งที่กำลังโกรธใครสักคนหรือหลายๆ คนอยู่ในตอนนี้ เพราะ “ความโกรธ” เป็นเรื่องที่สามารถเกิดขึ้นได้กับปุถุชนคนทั่วไปอย่างเราๆ ครับ แต่ที่สำคัญก็คือว่า เราจะทำอย่างไรให้โกรธแบบถูกคน ถูกที่ ถูกเวลา และมีวิธีแสดงความโกรธออกมาอย่างเหมาะสม ...

ลองทบทวนดูก่อนว่า ในแต่ละครั้งที่โกรธ คุณแสดงความโกรธออกมาได้เหมาะสมกับสถานการณ์หรือไม่ เพียงใด แล้วคุณอยากจัดการ “อารมณ์โกรธ” ให้ดีขึ้นบ้างไหม

ถ้าคุณก็เป็นคนหนึ่งที่อยากจัดการกับความโกรธภายในใจ เราลองมาเรียนรู้ไปด้วยกันดีไหมครับ

ขั้นแรก ก่อนที่ความโกรธจะก่อตัวขึ้น เรามีวิธีป้องกันความโกรธอย่างง่ายๆ ด้วยการฝึกมองคนในแง่ดี

ทราบไหมครับว่าวิธีที่เรามองคนอื่น มีผลต่อความรู้สึกของเรามากทีเดียว ถ้าเรามองผู้อื่นในทางลบ คิดว่าเขามีเจตนาร้ายต่อเรา เราก็มีแนวโน้มจะโกรธคนๆ นั้นได้ง่าย

แต่ถ้าเราเชื่อว่า เขาไม่ได้มีเจตนาร้ายต่อเรา ก็มีแนวโน้มว่าเราอาจจะไม่โกรธคนคนนั้น หรือหากโกรธ ก็มักจะให้อภัยได้ง่ายกว่า

เราทุกคนต่างต้องการความสุขกันทั้งนั้นครับ เพียงแต่ว่า วิธีการหาความสุขของบางคน อาจไปสร้างปัญหาเดือดร้อนให้กับคนอื่น โดยที่เจ้าตัวก็อาจไม่รู้ตัว เพราะไม่ทันคิด ไม่ทันมอง

ถ้าเราเชื่อแบบนี้ เวลามีใครมาทำให้เดือดร้อน วิธีง่าย ๆ ในการจัดการปัญหาก็คือ บอกกับคนๆ นั้นไปตามความจริง ว่าคุณเดือดร้อนจากการกระทำของเขาอย่างไร ไม่ต้องไปต่อว่า ตำหนิอะไรเลย และก็ไม่จำเป็นต้องโกรธด้วย ถ้าเราเชื่อว่า เขาไม่ได้ตั้งใจหรืออาจทำไปโดยไม่ทันได้คิด

ในกรณีที่ถ้าหากเขาคนนั้น เป็นคนใกล้ชิดกับคุณ ก็ขอให้เชื่อไว้ก่อนได้เลยครับว่า ส่วนใหญ่แล้ว เขามีเจตนาที่ดีต่อคุณมากกว่าจะมีเจตนาร้าย

การที่เรามองเห็นเจตนาที่ดีของคนใกล้ชิด จะช่วยให้เรามองกันด้วยความเข้าใจมากกว่าจะมองเพียงแค่การกระทำที่ไม่ถูกใจ

แต่ในบางครั้ง แม้เราจะมองในแง่ดีแล้ว ก็อาจจะยังมีเหตุการณ์ที่ทำให้เราโกรธ และเมื่ออารมณ์โกรธก่อตัวขึ้นแล้ว วิธีจัดการความโกรธที่ดี ก็คือ การรู้ทันความโกรธของตัวเองครับ

การที่เราจะรู้ทันความโกรธที่กำลังก่อตัวขึ้นมานั้น เราสามารถสังเกตได้จากอาการทางร่างกาย เช่น รู้สึกว่า หน้าร้อนผ่าว กล้ามเนื้อเกร็งตัว หัวใจเต้นระรัว มือสั่น ตัวสั่น รู้สึกว่ามีพลังภายในร่างกายที่กำลังรอการปะทุ ในเวลาเช่นนี้ เราก็คงมีสภาพไม่ต่างอะไรกับกาต้มน้ำที่กำลังเดือดพล่าน

แค่เพียงเราหยิบกาน้ำนั้นออกมาจากเตาไฟ น้ำก็จะไม่มีโอกาสเดือดอีกต่อไป..เท่านั้นเอง

แต่หากเราจัดการความโกรธไม่ทัน ในตอนที่มันเริ่มก่อตัวขึ้น ความโกรธจะเติบโตมากขึ้น จนเข้ามาครอบงำจิตใจ เมื่อถึงขั้นนี้แล้ว ไม่มีอะไรจะดีไปกว่า การหยุดพูด หยุดทำสิ่งต่าง ๆ ที่อาจจะทำให้คุณโกรธมากขึ้น แล้วกลับมาอยู่กับความรู้สึกของตัวเอง เพื่อให้ร่างกายและจิตใจได้สงบลงอีกครั้งหนึ่ง

ปล่อยวางเรื่องราวต่าง ๆ ลงชั่วคราว บอกกับตัวเองว่าตอนนี้ เราจะขอดูแลจิตใจและร่างกายของเราก่อน โดยอาจใช้การหายใจอย่างถูกวิธี เพื่อช่วยสร้างความผ่อนคลาย

คราวนี้ เราลองนึกถึงเรื่องที่ทำให้คุณโกรธดูสักเรื่องนะครับ

ลองทบทวนดูว่า ในเหตุการณ์ที่ทำให้คุณโกรธนั้น คุณมองเจตนาของคู่กรณีอย่างไร เมื่อคุณเริ่มโกรธ คุณรู้ตัวทันหรือไม่ คุณรู้ตัวว่าตัวเองโกรธตอนไหน และเมื่อคุณโกรธแล้ว คุณได้แสดงออก หรือจัดการความโกรธ

จัดการปัญหาที่ทำให้คุณโกรธอย่างไร

อยู่กับเหตุการณ์นั้นสักพักแล้วพิจารณาว่า ถ้าคุณจะจัดการความโกรธให้ดีขึ้น คุณควรจะปรับปรุงตัวเองในขั้นตอนไหน หรือลองคิดเล่นๆ ว่าหากเกิดเหตุการณ์ในลักษณะเช่นนั้นอีก คุณควรจะทำอย่างไร เพื่อให้จัดการอารมณ์โกรธของตัวเองได้ดีขึ้น

การหมั่นทบทวนและฝึกฝนที่จะรู้ตัวเช่นนี้บ่อยๆ จะช่วยให้คุณจัดการความโกรธได้ดีขึ้นครับ

ถ้าคุณทุกข์ทรมานกับความโกรธที่เผาไหม้ใจมามากพอแล้ว ถ้าคุณอยากให้ใจสงบเย็น และเป็นอิสระจากไฟแห่งความโกรธ ถ้าคุณอยากให้ใจมีความสุข โล่ง โปร่ง เบาสบายจากความทุกข์ ก็ลองฝึกตามวิธีที่บอกมาได้เลยครับ

รับรองว่าเป็นการฝึกที่คุ้มค่าแน่นอน ขอเป็นกำลังใจให้ทุกคนครับ

(เรียบเรียงจาก บทสื่อเสียงชุด “ถามชีวิต” www.jitdee.com)

(จากหนังสือธรรมลีลา ฉบับที่ 127 มิถุนายน 2554 โดย นพ.ประเวช ตันติพิวัฒนสกุล กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข แผนงานสร้างเสริมสุขภาพจิต สสส.)