ดิฉันไม่นึกเลยว่าวันที่ 6 สิงหาคม 2560 จะเป็นครั้งสุดท้ายที่ได้พบปะ พูดคุยกับคุณตั้ว ศรัณยู วงษ์กระจ่าง วันนั้นเป็นวันพระราชทานเพลิงศพคุณครูจำลอง วงษ์กระจ่าง คุณแม่บังเกิดเกล้าของลูกชายเพียงคนเดียว คือ คุณตั้วนั่นเอง และหลังจากนั้นดิฉันก็ไม่ได้พบกับคุณตั้วอีกเลย จนกระทั่งได้รับข่าวว่า เธอเสียชีวิตอย่างสงบในวันที่ 10 มิถุนายน ซึ่งตรงกับวันที่คุณแม่จำลองถึงแก่กรรมครบ 3 ปีพอดี ไม่ว่าจะเป็นด้วยเหตุบังเอิญหรือกุศลปัจจัยอย่างใดก็ตาม ก็นับว่าเป็นเหตุอัศจรรย์ที่แสดงถึงความรักความผูกพันอันยิ่งใหญ่ของคนเล็กๆอย่างสองแม่ลูกคู่นี้
ดิฉันเชื่อว่าภาพสุดท้ายที่คุณตั้วเห็นก่อนหลับตาไปตลอดกาล คือ แววตาแห่งความรักของแม่ ตามที่คุณตั้วบันทึกไว้ในหนังสืออนุสรณ์ว่า ”แววตาสุดท้ายที่เปี่ยมไปด้วยรัก และเมตตา ที่แม่มองมายังผม จะถูกจดจำจนกว่าชีวิตจะหาไม่...”
มีสิ่งหนึ่งที่เป็นข้อสังเกตของดิฉันเองก็คือ เนื้อเพลง”จันทร์กระจ่างฟ้า”อันเป็นเพลงโปรดของคุณแม่จำลองน่าจะมีความเชื่อมโยงกับ เพลง”สู่ฝันอันยิ่งใหญ่” ที่คุณตั้วเคยร้องบนเวทีละครเพลง เมื่อปี2530 ซึ่งทั้งสองเพลงรำพันถึง”โลกสวย”ไว้ ด้วย โดยเพลงที่คุณแม่ชอบร้องฮัมยามอารมณ์ดีจะเริ่มด้วยเนื้อท่อนแรกว่า
“จันทร์กระจ่างฟ้า นภาประดับดาว โลกสวยราวเนรมิต ประมวลดินแดน ลมโชยกลิ่นมาลา กระจายดินแดน...” ซึ่งมีกลิ่น
อายคล้ายๆเพลงสู่ฝันอันยิ่งใหญ่
“ใจหวัง จะลอยลิบหยิบดาว...
...ความหวังที่ตั้งมั่นคือความฝันใฝ่
โลกจะสวย ด้วยความฝันบินสู่ฟ้า”
แต่เรื่องที่ไม่บังเอิญก็คือ ดิฉันชื่นชอบทั้งสองเพลงมาก่อนแล้ว โดยเฉพาะเพลง
“The Impossible Dream”ที่ดิฉันเคยฟังเป็นครั้งแรกจากภาพยนตร์เพลงเรื่อง”Man of La Mancha” ซึ่งจุดไฟอุดมคติของคนหนุ่มสาวในยุคนั้นให้ลุกโชน แน่นอนเมื่อคณะละครสองแปด นำละครเพลงบรอดเวย์เรื่องนี้มาแสดงในเวอร์ชั่นละครเพลงไทย ณ โรงละครแห่งชาติ เป็นครั้งแรก ดิฉันจึงไม่ลังเลที่จะซื้อบัตรไปดูละครเวทีเรื่องนี้ เพื่อปลุกฟื้นความใฝ่ฝันในวัยเยาว์ให้กลับมาหล่อเลี้ยงจิตใจอีกครา และครั้งนั้นแหละ ที่ดิฉันได้เห็นตั้วตัวเป็นๆโดดเด่นบนเวทีที่รับทั้ง2บท คือ บทของเซรบานเตส ซึ่งเป็นนักโทษการเมืองที่เล่าเรื่อง และ ดอน กิโฮเต้ ชายชราวิกลจริตที่คิดว่าตนเป็นอัศวินต่ำศักดิ์นักฝันอันเหลือเชื่อ ว่าจะสามารถสร้างโลกที่ดีกว่านี้แน่
ดิฉันขอสารภาพความเชยของตัวเองว่าก่อนหน้านี้ไม่เคยดูหนังที่ศรัณยู วงษ์กระจ่างแสดง แม้เธอจะแสดงเป็นพระเอกหนังมาหลายเรื่องแล้วก็ตาม แต่เมื่อได้เห็นเธอสวมบทบาทดอน กีโฮเต้ ราวกับเป็นตัวตนจริงๆของเธอเอง ทำให้ดิฉันเกิดความประทับใจ ยอมควักกระเป๋าเข้าชมเธอแสดงซ้ำอีกถึง 3 รอบ เหมือนกับเมื่อครั้งที่ดิฉันเคยติดใจดูหนังเรื่อง Man of La Mancha ถึง 2 รอบเพราะประทับใจปีเตอร์ โอทูล ไม่ใช่เพราะคุณตั้วมีระดับความสูงสง่าเท่ากับฝรั่ง แต่เพราะสามารถแสดงบทบาทเรื่องนี้ได้เทียบเท่าดาราอังกฤษรุ่นลายครามเลยทีเดียว ต่อมาดิฉันจึงหมดข้อกังขาว่าทำไมคุณตั้วจึงสวมวิญญาณของอัศวินนักฝันได้ดีนัก เมื่อเห็นเธอขึ้นแสดงบทจริงบนเวทีการเมืองภาคประชาชน ยืนหยัดต่อสู้กับสิ่งที่เธอเห็นว่าเป็นอสูรร้ายเป็นอันตรายต่อบ้านเมือง
ดิฉันได้มารู้จักคุณตั้วตัวจริงในกิจกรรมการเมืองบนท้องถนน และจำได้ว่าในยุคนั้นเรื่องพลังงานกำลังเป็นประเด็นที่สังคมเริ่มสนใจมากขึ้น แต่เป็นประเด็นที่ซับซ้อน ยากแก่การเข้าใจ คุณตั้วก็อยากใช้ฝีมือในฐานะคนทำสื่อภาพยนต์มาช่วยทำประเด็นพลังงานให้น่าสนใจมากขึ้น เธอเคยพาทีมงานมาสัมภาษณ์ดิฉันในวุฒิสภาอยู่หลายชั่วโมง โดยบอกว่าจะลองนำไปศึกษาและเรียบเรียงดูก่อน และอาจต้องมาสัมภาษณ์อีกหลายครั้ง
หลังจากนั้นเข้าใจว่าคุณตั้วคงประสบปัญหาต้องวุ่นวายอยู่กับการต่อสู้คดีความจากการเคลื่อนไหวการเมืองทำให้ไม่มีเวลาสานต่อประเด็นเรื่องพลังงาน แต่มิตรจิตที่คุณตั้วมีให้กับประเด็นความเหลื่อมล้ำด้านพลังงาน
ในครั้งนั้น ทำให้ดิฉันเปลี่ยนมุมมองภาพของดาราไม่เป็นเพียงภาพมายาเหมือนดังแต่ก่อน หากเชื่อว่าดาราแต่ละท่านย่อมมีบทบาทจริงทางสังคมของตนอยู่ เพียงแต่ว่าจะเลือกแสดงออกในลักษณะใดเท่านั้น
สำหรับคุณตั้ว ศรัณยู วงษ์กระจ่าง แม้บทบาทในจอเงินและจอแก้วหรือในฐานะผู้กำกับการแสดง ได้จบลงแล้วอย่างงดงามในภาพยนตร์แต่ละเรื่อง แต่บทบาทของเธอในฐานะนักฝันทางสังคมการเมือง ยังไม่จบ เพราะความฝันอันงดงามไม่มีวันตาย และจะถ่ายทอดสู่นักฝันทั้งหลายไม่มีวันที่สิ้นสุด
รสนา โตสิตระกูล
14 มิ.ย 2563
