ใหญ่แค่ไหนก็ล้มได้...

สถานการณ์การระบาดของเชื้อโรคโควิด-19 ยังมีต่อเนื่องทุกทวีป หนักบ้างน้อยบ้างแล้ว แต่การระวังดูแลสุขภาพของประชาชน การตั้งรับของหน่วยงานสาธารณสุข ยอดผู้ติดเชื้อและเสียชีวิตอยู่ในระดับไม่น่าไว้วางใจ มีคำย้ำเตือนเรื่องการระบาดรอบ 2

คนส่วนหนึ่งอาจมองตัวเลขเหล่านั้นด้วยความรู้สึกชิน มองว่าเป็นภาวะที่ต้องยอมรับ ยังไร้ทางออก จนกว่าจะมีวัคซีนที่ใช้แล้วได้ผล ทั้งในการป้องกัน มียารักษาโรคที่หยุดความเสี่ยงด้านการเสียชีวิต หลายประเทศพยายามคิดค้นอย่างเต็มกำลัง

บริษัทผู้ผลิตยารักษาโรคต้องลงทุนทั้งด้านบุคลากร เทคโนโลยี ถ้าสำเร็จก่อนผู้อื่น และได้ผลจริง นั่นคือผลตอบแทนด้านการเงินอย่างเป็นกอบเป็นกำ เว้นแต่ว่าจะมีหลายบริษัทประสบความสำเร็จพร้อมกัน มีการแข่งขันด้านราคา เงื่อนไขเข้มข้น

แต่วิกฤตที่ส่งผลกระทบต่อคนทั่วไปคือการดำรงชีพท่ามกลางความเสี่ยง ยิ่งถ้ามีปัญหาด้านการเงิน ถูกให้ออกจากงาน มีภาระมากมาย จะเป็นความทุกข์ที่ยืดเยื้อ โดยเฉพาะในสังคมที่ปัญหาการว่างงานสูง เศรษฐกิจซบเซา ธุรกิจล้มละลาย

รัฐบาลต่างๆ พยายามหาทางฟื้นฟูด้วยมาตรการต่างๆ อัดฉีดเงินเข้าระบบเพื่ออุ้มคนว่างงาน บริษัทที่ประสบปัญหา ต้องทำอย่างรวดเร็ว เพราะถ้าปล่อยให้ยืดเยื้อต่อไปความเสียหายจะหนักหนาสาหัสจนยากสำหรับการแก้ไขได้ในเวลาอันสั้น

การระบาดได้ซ้ำเติมประเทศที่มีสภาวะเศรษฐกิจอ่อนแอ เช่นรายได้น้อย มีหนี้สินมาก ขาดทรัพยากรสำหรับการฟื้นฟู ถ้าไม่สามารถชำระหนี้ครบกำหนดจะทำให้เสียเครดิต เงินด้อยค่า ทำให้ยากต่อการกู้เงินด้วยดอกเบี้ยต่ำเพื่อฟื้นฟูประเทศ

ประเทศใดที่มีทรัพยากรจำกัดหรือต้องพึ่งพาสินค้าอย่างเดียว มีหนี้สินสะสมมากเกินกว่าขีดความสามารถหารายได้ จะทำให้ฟื้นตัวยาก บางประเทศที่มีรายได้หลักคือการส่งออกน้ำมัน มีหนี้มาก ทำให้ภาระติดพันทวีคูณในช่วงราคาน้ำมันตก

ดังเช่นซาอุดีอาระเบีย ยังแทบเดี้ยง เมื่อยอดรายได้จากการขายน้ำมันไม่สามารถอุดช่องโหว่การขาดดุลงบประมาณ และมีภาระในโครงการพัฒนาต่างๆ ที่ต้องใช้การลงทุนสูง ต้องงัดเอาเงินที่ฝากไว้ต่างประเทศมาใช้ก่อนเผชิญวิกฤตหนัก

ในปีนี้มี 3 ประเทศที่ไม่สามารถชำระหนี้เมื่อครบกำหนด นั่นคือ อาร์เจนตินา เจ้าเก่าของวิกฤตหนี้ละติดอเมริกาหลายรอบ รายใหม่เช่น เอกวาดอร์ และเลบานอนซึ่งมีปัญหาเศรษฐกิจซบเซา การเมืองเรื้อรังมีการเดินขบวนประท้วงรัฐบาลต่อเนื่อง

และยังมีอีกหลายประเทศในทวีปแอฟริกาซึ่งเสี่ยงกับการผิดนัดชำระหนี้ เมื่อเผชิญการระบาดของโควิด-19 ทรัพยากร และงบประมาณต้องใช้มากเพื่อไม่ให้มียอดคนติดเชื้อและเสียชีวิตมาก เกิดความเสียหายร้ายแรงต่อธุรกิจ และความมั่นคง

มีคำเตือนจากหน่วยงานด้านประเมินระดับความน่าเชื่อถือแล้วว่าประเทศที่ต้องพึ่งพาการส่งออกสินค้าโภคภัณฑ์ หรือสินค้าอุตสาหกรรมที่ยังไม่เป็นที่ต้องการ ที่พึ่งพารายได้จากการท่องเที่ยว มีหนี้สินมาก ต้องยิ่งระวัง เพราะโอกาสฟื้นตัวยาก

การเป็นหนี้ทั้งส่วนบุคคล ครัวเรือน องค์กร เมือง หรือประเทศ สามารถทำให้ล้มละลายได้ ถ้าใช้จ่ายเงินเกินตัว จนหารายได้ไม่พอกับรายจ่าย ภาวะเศรษฐกิจหดตัวกำลังระบาดไปทั่วโลกเช่นกัน ส่งผลกระทบให้ประชาชนและธุรกิจทุกระดับ

คนอเมริกันว่างงานกว่า 36 ล้านคนภายในเวลา 5 เดือนหลังจากโควิด-19 ระบาด ต้องใช้เวลากว่าจะเข้าสู่ภาวะปกติ นั่นหมายถึงอำนาจการซื้อต้องหดตัวด้วย

ธุรกิจการบิน โรงแรม ร้านอาหาร และกิจการที่เกี่ยวข้องจะถูกจำกัดด้วยมาตรการทิ้งระยะห่างทางสังคม หรือ Social Distancing จำเป็นต้องลดขนาดการให้บริการ ปัญหาเศรษฐกิจยังทำให้อำนาจการซื้อของผู้บริโภคต่ำลง ไม่กล้าใช้เงิน

การระบาดของโควิด-19 อยู่เหนือความคาดหมาย ทั้งความรุนแรง และศักยภาพในการสร้างความเสียหายต่อธุรกิจอย่างที่ไม่เคยเป็นมาก่อนในรอบ 100 ปี ทำให้เห็นด้วยว่าบริษัทยักษ์ใหญ่แค่ไหน ถ้าฐานไม่แข็งแกร่ง สายป่านสั้น ก็ล่มได้

สายการบินระดับโลกหลายบริษัทยังต้องพึ่งพาเงินช่วยเหลือจากรัฐบาล สะท้อนให้เห็นความเปราะบางของสถานะทางการเงิน เครื่องบินต้องจอดกว่า 1 หมื่นลำ ต่างจากยุคธุรกิจเฟื่องฟูซึ่งบางช่วงมีเครื่องบินไปมาอยู่ในอากาศกว่า 2 หมื่นลำ

ประเทศเยอรมนีซึ่งมีเศรษฐกิจแข็งแกร่งที่สุดในยุโรปเผชิญกับการถดถอยในไตรมาสแรกเมื่อมีอัตราการหดตัว 2.2 เปอร์เซ็นต์ หลายประเทศพยายามปลดล็อกมาตรการคุมเข้มเพื่อให้ธุรกิจเดินหน้าไปได้ แต่เริ่มก้าวด้วยสภาพที่ไม่แข็งแกร่ง

ประเด็นซึ่งสร้างความกังวลคือราคาน้ำมัน และความเสี่ยงที่บริษัทผู้ผลิต ผู้ค้านำมันจะล้มละลาย โดยเฉพาะบริษัทอเมริกันซึ่งผลิตจากหินดาน มีต้นทุนสูงกว่าราคาน้ำมันปัจจุบันเกือบเท่าตัว ถ้ายังยืดเยื้อจะสร้างปัญหาต่อเนื่องให้เจ้าหนี้เงินกู้

ยังมีประเด็นสงครามการค้าระหว่างคู่แค้นคือสหรัฐฯ กับจีนซึ่งยังไม่ลดราวาศอก สหรัฐฯ ยังเล่นงานบริษัทหัวเว่ยของจีน โดยการสกัดไม่ให้เข้าถึงชิพคอมพิวเตอร์ที่ผลิตโดยบริษัทอเมริกัน ทั้งยังจะพิจารณามาตรการอื่นๆ เพื่อลงโทษจีนกรณีการระบาด

จีนก็เล็งที่จะตอบโต้ ข่าวบอกว่าบริษัทผู้ผลิตเครื่องบินโบอิ้ง และแอปเปิล อาจเป็นเป้าในมาตรการเอาคืนโดยจีน นอกเหนือจากตั้งกำแพงภาษี และสหรัฐฯ ยังจะใช้แสนยานุภาพทางทหารในทะเลจีนใต้ และแปซิฟิก เพื่อส่งสัญญาณให้จีนได้รับรู้

เมื่อประเทศที่แข็งแกร่งยังลำบาก กลุ่มประเทศที่มีปัญหาต้องพึ่งตนเอง จนอาจต้องกู้จากไอเอ็มเอฟ ซึ่งจะควบคุมการเงินการคลังจนกว่าจะใช้หนี้หมดสิ้น