ดูจากความเห็นในสังคมออนไลน์อาจสรุปได้ว่า คงมีคนไทยนับล้านต่อต้านนโยบายสนับสนุนให้ชาวนาหันมาปลูกข้าวโพดแทนการปลูกข้าว เหตุผลหลักที่อ้างในการต่อต้านได้แก่ความวิตกเรื่องการผูกขาดตลาดและจรรยาบรรณในการค้าขายของผู้ใช้ข้าวโพดรายใหญ่ในประเทศ ว่ากันว่า ผู้ใช้ข้าวโพดรายใหญ่นี้มีจรรยาบรรณต่ำมากจนมองได้ว่าขาดความเป็นมนุษย์ หากเป็นเช่นนั้นจริงก็น่าวิตกแทนชาวนาเนื่องจากชาวนาคงไม่สามารถต่อรองกับพ่อค้าไร้จรรยาบรรณได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีที่เขาคุมตลาดข้าวโพดเกือบเบ็ดเสร็จ การเปลี่ยนจากการปลูกข้าวมาเป็นข้าวโพดจึงจะทำให้ชาวนาตกอยู่ในภาวะหนีเสือปะจระเข้มากกว่าการแก้ปัญหาของพวกเขา
อันที่จริง การปลูกข้าวโพดนั้นเป็นสิ่งที่ดีด้วยปัจจัยหลายอย่าง เช่น เป็นการสร้างงานและการสร้างรายได้ให้เกษตรกรเพิ่มขึ้น เป็นการลดความเสี่ยงจากการมีความหลากหลายของผลิตภัณฑ์ เป็นการประหยัดน้ำเมื่อเทียบกับการปลูกข้าวและเป็นการลดการนำเข้าข้าวโพดส่งผลให้ประเทศใช้เงินตราต่างประเทศน้อยลง
ก่อนการเกิดการปลูกข้าวโพดเพื่อใช้เป็นอาหารสัตว์อย่างกว้างขวาง เมืองไทยไม่มีปัญหาเนื่องจากข้าวโพดที่ปลูกไว้ให้คนรับประทานมักทำแบบผสมผสานไปกับการปลูกพืชอื่น ไม่ว่าจะเป็นข้าวโพดข้าวเหนียวหรือข้าวโพดเทียนที่มีปลูกกระจัดกระจายอยู่ทั่วไป ปัญหามาเกิดเมื่อเริ่มมีการปลูกข้าวโพดเพื่อใช้เป็นอาหารสัตว์ ปัญหาใหญ่ได้แก่การทำลายป่าเพื่อนำที่ดินมาปลูกข้าวโพด การทำลายป่าเพื่อนำที่ดินมาใช้ปลูกข้าวโพดนี้ดำเนินมาเป็นเวลาหลายทศวรรษ และในปัจจุบันก็ยังทำกันอยู่
การทำลายป่ายังเกิดขึ้นได้เพราะความมักง่ายและความฉ้อฉลของคนไทยจากผู้ปลูกข้าวโพดเองตลอดไปจนถึงข้าราชการผู้ไม่ทำงานตามหน้าที่ และในบางกรณีรู้เห็นเป็นใจ หรือร่วมกับคนชั่วทำลายป่าเสียเองอีกด้วย เรื่องนี้จะไปโทษพ่อค้าที่ซื้อข้าวโพดมาทำอาหารสัตว์ไม่ได้ ต้องโทษความเลวทรามของคนไทยที่เกี่ยวข้อง
ตามหลักการการเปลี่ยนจากการปลูกข้าวนาปรังมาเป็นข้าวโพดน่าจะเกิดประโยชน์หลายอย่าง รวมทั้งความเหมาะสมของการใช้น้ำซึ่งมีในฤดูแล้งน้อยกว่าในฤดูฝน แต่การปลูกข้าวโพดจะคุ้มทุนหรือไม่ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่างรวมทั้งค่าเมล็ดพันธุ์ ค่าสารเคมีที่ใช้ ค่าเครื่องไม้เครื่องมือ ค่าแรงงานและราคาที่พ่อค้ารับซื้อ เรื่องนี้ดูจะยังไม่มีการศึกษากันว่าต้นทุนจะเป็นเท่าไร และนายทุนจะซื้อผลผลิตด้วยราคาเท่าไรจึงจะทำให้เกษตรกรไม่สิ้นเนื้อประดาตัว ดังเช่นผู้ลงทุนทำเกษตรกรรมตามพันธสัญญาที่เคยเป็นมาแล้ว การจูงใจให้เกษตรกรลงทุนทำอะไรแบบไม่มีข้อมูลเป็นความโหดร้ายของฝ่ายรัฐบาลไม่ต่างกับความโหดร้ายของพ่อค้าไร้จรรยาบรรณ หรือรัฐบาลเป็นเพียงคนรับใช้และนายหน้าของพ่อค้าสามานย์?
ข้อควรตระหนักนอกจากนี้ยังมีเรื่องการปลูกพืชเชิงเดี่ยวเพียงอย่างเดียวแทนนาปรัง ยังไม่เห็นรัฐบาลพูดถึงว่าชาวนาจะปลูกอย่างอื่นบ้างได้ไหม ไม่ว่าจะเป็นถั่วเหลือง ถั่วเขียว ข้าวบาร์เลย์ หรือมันต่างๆ การปลูกพืชเหล่านี้จะมีความเป็นไปได้หรือไม่ทั้งในทางเทคนิค ทางตลาด และทางการเงิน
การปลูกพืชเชิงเดี่ยวรวมทั้งการทำนาอาจนำปัญหามาให้อย่างไรคงเป็นที่ทราบกันโดยทั่วไปแล้ว ศาสตร์พระราชาชี้ทางออกให้ว่าเกษตรกรควรทำเกษตรกรรมตามแนวทฤษฎีใหม่อันได้แก่การปลูกพืชหลายอย่างแบบผสมผสาน โดยเฉพาะการทำตามหลักเกษตรอินทรีย์ เท่าที่พอสังเกตได้ เกษตรกรที่เข้าใจและมีปัจจัยพร้อม การทำเกษตรกรรมแบบผสมผสานตามแนวทฤษฎีใหม่นี้มีผลดีแน่ แต่ดูจะยังมีอุปสรรคหลายอย่างรวมทั้งความปิดหูปิดตาของชาวนาเอง ความไม่เต็มใจที่จะเปลี่ยนแนวการทำงาน การไม่ขยันหมั่นเพียรจริง ความไม่แน่ใจในตลาดรองรับและการขาดแหล่งน้ำ
เราคงทำอะไรไม่ได้หากชาวนาไม่ต้องการเปลี่ยนวิธีทำงานของตน โดยเฉพาะจากการทำเพียงเป็นผู้สั่งงานผ่านโทรศัพท์มาเป็นการทำแบบเต็มเวลาเช่นเดียวกับงานในสายอาชีพอื่น แต่ยังมีสิ่งที่ผู้บริโภคและรัฐบาลสามารถทำได้ซึ่งคอลัมน์นี้พูดถึงแล้ว
ในฐานะผู้บริโภค เราอาจเปลี่ยนอาหารจากการรับประทานข้าวทุกมื้อ หรือทุกวันไปกินอาหารอื่นแทนข้าวซึ่งผมเองทำมานานแล้ว กล่าวคือ หมุนเวียนรับประทานอาหารที่มีแป้งสูงอย่างอื่นแทนข้าว รวมทั้งข้าวโพด มันเทศ มันฝรั่ง มันสำปะหลัง กล้วย และฟักทอง ใครที่เข้าถึง หรือชอบอย่างอื่นก็อาจเพิ่มสิ่งเหล่านั้นรวมทั้งมันต่างๆ ลูกเดือย และสาคู การรับประทานสิ่งเหล่านี้แทนข้าวจะช่วยกระตุ้นให้เกษตรกรปลูกพืชต่างๆ แบบหลากหลายและผสมผสานมากขึ้น การปลูกพืชหลากหลายแบบนี้มีผลดีในการลดการใช้น้ำและลดความเสี่ยงไปพร้อมกันด้วย ส่วนเราเองจะมีโอกาสได้ธาตุอาหารครบถ้วนสูงขึ้นแต่ลดปริมาณแคลอรีที่มีผลทำให้อ้วนไปพร้อมกัน หากถามว่า การไม่รับประทานข้าวจะไม่ทำให้หิวหรือ ขอตอบว่า ผมใช้เวลาราวหนึ่งสัปดาห์ก็ปรับร่างกายและความรู้ได้จนไม่รู้สึกหิว ความรู้สึกหิวนั้นเป็นเพียงอุปาทาน หรือความเคยชินของเราเท่านั้นเอง
ในด้านการขาดแหล่งน้ำ คอลัมน์นี้เสนอให้ใช้การสร้างระบบ “สระพวง” ซึ่งใช้ได้ผลดี รวมทั้งในกรณีพื้นที่แห้งแล้งจนใกล้เป็นกึ่งทะเลทรายเช่นในอินเดีย ชนบทไทยที่ไม่มีระบบชลประทานมีการขุดสระ แต่เป็นการขุดแบบประปรายและไม่เป็นระบบจึงไม่ได้ผลเท่าที่ควร หากไม่แน่ใจว่าการสร้างระบบสระพวงทำอย่างไร ผมเคยเสนอให้ไปดูที่อินเดียและนำแนวคิดมาทำนำร่องในที่ต่างๆ เพื่อให้ชาวนาเห็นซึ่งอาจเป็นการเวนคืนที่ดินบางส่วนที่ไม่มีระบบชลประทาน หรือการใช้ที่ทหารซึ่งมีอยู่หลายล้านไร่ก็ได้ แต่ดูยังจะไม่มีรัฐบาลไหนได้ยินและนำไปทำ
ทั้งหลายทั้งปวงที่เขียนมานี้ ก็เพื่อจะชี้ว่าต้องมีทั้งจินตนาการและความกล้าหาญที่จะเปลี่ยนแปลงไม่ว่าจะเป็นทัศนคติแนวคิด การทำงาน การบริโภคหรือนโยบาย มิฉะนั้น การเสนอให้ปลูกข้าวโพดแทนข้าวเพื่อแก้ปัญหาของชาวนาจะเป็นการเพิ่มปัญหามากกว่าการแก้
อันที่จริง การปลูกข้าวโพดนั้นเป็นสิ่งที่ดีด้วยปัจจัยหลายอย่าง เช่น เป็นการสร้างงานและการสร้างรายได้ให้เกษตรกรเพิ่มขึ้น เป็นการลดความเสี่ยงจากการมีความหลากหลายของผลิตภัณฑ์ เป็นการประหยัดน้ำเมื่อเทียบกับการปลูกข้าวและเป็นการลดการนำเข้าข้าวโพดส่งผลให้ประเทศใช้เงินตราต่างประเทศน้อยลง
ก่อนการเกิดการปลูกข้าวโพดเพื่อใช้เป็นอาหารสัตว์อย่างกว้างขวาง เมืองไทยไม่มีปัญหาเนื่องจากข้าวโพดที่ปลูกไว้ให้คนรับประทานมักทำแบบผสมผสานไปกับการปลูกพืชอื่น ไม่ว่าจะเป็นข้าวโพดข้าวเหนียวหรือข้าวโพดเทียนที่มีปลูกกระจัดกระจายอยู่ทั่วไป ปัญหามาเกิดเมื่อเริ่มมีการปลูกข้าวโพดเพื่อใช้เป็นอาหารสัตว์ ปัญหาใหญ่ได้แก่การทำลายป่าเพื่อนำที่ดินมาปลูกข้าวโพด การทำลายป่าเพื่อนำที่ดินมาใช้ปลูกข้าวโพดนี้ดำเนินมาเป็นเวลาหลายทศวรรษ และในปัจจุบันก็ยังทำกันอยู่
การทำลายป่ายังเกิดขึ้นได้เพราะความมักง่ายและความฉ้อฉลของคนไทยจากผู้ปลูกข้าวโพดเองตลอดไปจนถึงข้าราชการผู้ไม่ทำงานตามหน้าที่ และในบางกรณีรู้เห็นเป็นใจ หรือร่วมกับคนชั่วทำลายป่าเสียเองอีกด้วย เรื่องนี้จะไปโทษพ่อค้าที่ซื้อข้าวโพดมาทำอาหารสัตว์ไม่ได้ ต้องโทษความเลวทรามของคนไทยที่เกี่ยวข้อง
ตามหลักการการเปลี่ยนจากการปลูกข้าวนาปรังมาเป็นข้าวโพดน่าจะเกิดประโยชน์หลายอย่าง รวมทั้งความเหมาะสมของการใช้น้ำซึ่งมีในฤดูแล้งน้อยกว่าในฤดูฝน แต่การปลูกข้าวโพดจะคุ้มทุนหรือไม่ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่างรวมทั้งค่าเมล็ดพันธุ์ ค่าสารเคมีที่ใช้ ค่าเครื่องไม้เครื่องมือ ค่าแรงงานและราคาที่พ่อค้ารับซื้อ เรื่องนี้ดูจะยังไม่มีการศึกษากันว่าต้นทุนจะเป็นเท่าไร และนายทุนจะซื้อผลผลิตด้วยราคาเท่าไรจึงจะทำให้เกษตรกรไม่สิ้นเนื้อประดาตัว ดังเช่นผู้ลงทุนทำเกษตรกรรมตามพันธสัญญาที่เคยเป็นมาแล้ว การจูงใจให้เกษตรกรลงทุนทำอะไรแบบไม่มีข้อมูลเป็นความโหดร้ายของฝ่ายรัฐบาลไม่ต่างกับความโหดร้ายของพ่อค้าไร้จรรยาบรรณ หรือรัฐบาลเป็นเพียงคนรับใช้และนายหน้าของพ่อค้าสามานย์?
ข้อควรตระหนักนอกจากนี้ยังมีเรื่องการปลูกพืชเชิงเดี่ยวเพียงอย่างเดียวแทนนาปรัง ยังไม่เห็นรัฐบาลพูดถึงว่าชาวนาจะปลูกอย่างอื่นบ้างได้ไหม ไม่ว่าจะเป็นถั่วเหลือง ถั่วเขียว ข้าวบาร์เลย์ หรือมันต่างๆ การปลูกพืชเหล่านี้จะมีความเป็นไปได้หรือไม่ทั้งในทางเทคนิค ทางตลาด และทางการเงิน
การปลูกพืชเชิงเดี่ยวรวมทั้งการทำนาอาจนำปัญหามาให้อย่างไรคงเป็นที่ทราบกันโดยทั่วไปแล้ว ศาสตร์พระราชาชี้ทางออกให้ว่าเกษตรกรควรทำเกษตรกรรมตามแนวทฤษฎีใหม่อันได้แก่การปลูกพืชหลายอย่างแบบผสมผสาน โดยเฉพาะการทำตามหลักเกษตรอินทรีย์ เท่าที่พอสังเกตได้ เกษตรกรที่เข้าใจและมีปัจจัยพร้อม การทำเกษตรกรรมแบบผสมผสานตามแนวทฤษฎีใหม่นี้มีผลดีแน่ แต่ดูจะยังมีอุปสรรคหลายอย่างรวมทั้งความปิดหูปิดตาของชาวนาเอง ความไม่เต็มใจที่จะเปลี่ยนแนวการทำงาน การไม่ขยันหมั่นเพียรจริง ความไม่แน่ใจในตลาดรองรับและการขาดแหล่งน้ำ
เราคงทำอะไรไม่ได้หากชาวนาไม่ต้องการเปลี่ยนวิธีทำงานของตน โดยเฉพาะจากการทำเพียงเป็นผู้สั่งงานผ่านโทรศัพท์มาเป็นการทำแบบเต็มเวลาเช่นเดียวกับงานในสายอาชีพอื่น แต่ยังมีสิ่งที่ผู้บริโภคและรัฐบาลสามารถทำได้ซึ่งคอลัมน์นี้พูดถึงแล้ว
ในฐานะผู้บริโภค เราอาจเปลี่ยนอาหารจากการรับประทานข้าวทุกมื้อ หรือทุกวันไปกินอาหารอื่นแทนข้าวซึ่งผมเองทำมานานแล้ว กล่าวคือ หมุนเวียนรับประทานอาหารที่มีแป้งสูงอย่างอื่นแทนข้าว รวมทั้งข้าวโพด มันเทศ มันฝรั่ง มันสำปะหลัง กล้วย และฟักทอง ใครที่เข้าถึง หรือชอบอย่างอื่นก็อาจเพิ่มสิ่งเหล่านั้นรวมทั้งมันต่างๆ ลูกเดือย และสาคู การรับประทานสิ่งเหล่านี้แทนข้าวจะช่วยกระตุ้นให้เกษตรกรปลูกพืชต่างๆ แบบหลากหลายและผสมผสานมากขึ้น การปลูกพืชหลากหลายแบบนี้มีผลดีในการลดการใช้น้ำและลดความเสี่ยงไปพร้อมกันด้วย ส่วนเราเองจะมีโอกาสได้ธาตุอาหารครบถ้วนสูงขึ้นแต่ลดปริมาณแคลอรีที่มีผลทำให้อ้วนไปพร้อมกัน หากถามว่า การไม่รับประทานข้าวจะไม่ทำให้หิวหรือ ขอตอบว่า ผมใช้เวลาราวหนึ่งสัปดาห์ก็ปรับร่างกายและความรู้ได้จนไม่รู้สึกหิว ความรู้สึกหิวนั้นเป็นเพียงอุปาทาน หรือความเคยชินของเราเท่านั้นเอง
ในด้านการขาดแหล่งน้ำ คอลัมน์นี้เสนอให้ใช้การสร้างระบบ “สระพวง” ซึ่งใช้ได้ผลดี รวมทั้งในกรณีพื้นที่แห้งแล้งจนใกล้เป็นกึ่งทะเลทรายเช่นในอินเดีย ชนบทไทยที่ไม่มีระบบชลประทานมีการขุดสระ แต่เป็นการขุดแบบประปรายและไม่เป็นระบบจึงไม่ได้ผลเท่าที่ควร หากไม่แน่ใจว่าการสร้างระบบสระพวงทำอย่างไร ผมเคยเสนอให้ไปดูที่อินเดียและนำแนวคิดมาทำนำร่องในที่ต่างๆ เพื่อให้ชาวนาเห็นซึ่งอาจเป็นการเวนคืนที่ดินบางส่วนที่ไม่มีระบบชลประทาน หรือการใช้ที่ทหารซึ่งมีอยู่หลายล้านไร่ก็ได้ แต่ดูยังจะไม่มีรัฐบาลไหนได้ยินและนำไปทำ
ทั้งหลายทั้งปวงที่เขียนมานี้ ก็เพื่อจะชี้ว่าต้องมีทั้งจินตนาการและความกล้าหาญที่จะเปลี่ยนแปลงไม่ว่าจะเป็นทัศนคติแนวคิด การทำงาน การบริโภคหรือนโยบาย มิฉะนั้น การเสนอให้ปลูกข้าวโพดแทนข้าวเพื่อแก้ปัญหาของชาวนาจะเป็นการเพิ่มปัญหามากกว่าการแก้
