ในช่วงเกือบ 10 ปีมานี้ได้เกิดกระแสการคัดค้านโรงไฟฟ้าถ่านหินจากคนในพื้นที่ในทุกพื้นที่ที่มีโครงการ ที่กำลังเป็นข่าวคราวอยู่ในปัจจุบันก็คือโรงไฟฟ้าถ่านหิน จังหวัดกระบี่ และโรงไฟฟ้าถ่านหินเทพา จังหวัดสงขลา
กล่าวเฉพาะโรงไฟฟ้าถ่านหิน จังหวัดกระบี่ รัฐบาลพล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ได้แต่งตั้งคณะกรรมการ 3 ฝ่ายขึ้นมาเพื่อศึกษาตามข้อเรียกร้องของ “เครือข่ายปกป้องอันดามัน” ที่ว่า ขอเวลา 3 ปีเพื่อพิสูจน์ว่าชาวจังหวัดกระบี่สามารถพึ่งตนเองด้านพลังงานหมุนเวียนได้ 100% หากไม่สามารถพึ่งตนเองได้ พวกเขาก็จะยินยอมให้รัฐบาลสร้างโรงไฟฟ้าถ่านหินได้
คณะกรรมการ 3 ฝ่ายที่ว่าประกอบด้วย การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย(กฟผ.) เครือข่ายปกป้องอันดามัน และฝ่ายข้าราชการกระทรวงพลังงาน โดยมีสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ เป็นประธาน ผมเองเป็นหนึ่งในกรรมการที่ได้รับการเสนอชื่อจากเครือข่ายปกป้องอันดามัน
ขณะนี้ผลการศึกษาของคณะกรรมการ 3 ฝ่ายยังไม่แล้วเสร็จ แต่ที่ผมรู้สึกแปลกใจมากก็คือ ทำไมกระทรวงพลังงานจึงไม่ได้นำผลงานศึกษาวิจัยที่ตนเองได้ทำไว้ก่อนมาใช้ประโยชน์ เท่าที่ผมทราบมีอย่างน้อย 1โครงการคือ “โครงการพัฒนาระบบฐานข้อมูลศักยภาพชีวมวลในประเทศไทย” ซึ่งเป็นงานสำรวจที่เพิ่งตีพิมพ์เมื่อปี 2555 โดยการว่าจ้างมหาวิทยาลัยรังสิตเป็นผู้ศึกษาผู้ว่าจ้างก็คือ ฝ่ายวิจัย ค้นคว้าพลังงาน กรมพลังงานทดแทนและอนุรักษ์พลังงาน กระทรวงพลังงาน
พื้นที่ที่มีการสำรวจคือ 20 จังหวัดภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 17 จังหวัดภาคเหนือ และ 14 จังหวัดภาคใต้ (หมายเหตุ ไม่มีภาคกลาง) พืชที่ศึกษามีหลายชนิด แต่ในที่นี้ผมจะเล่าเฉพาะในพื้นที่ภาคใต้ซึ่งมีพืชสำคัญคือของเหลือใช้จากปาล์มน้ำมันและยางพารา
ผมได้ตัดภาพรายงานวิจัยและข้อสรุปบางส่วน (ที่ผมเชื่อมโยงกับการนำเข้าถ่านหิน) มาให้ดูด้วยครับ
งานศึกษาวิจัยดังกล่าวได้ข้อสรุปว่า ต้นปาล์มที่หมดอายุแล้วมีจำนวน 1.4 ล้านตันต่อปี ซึ่งโดยปกติก็มักจะปล่อยให้เน่าเปื่อยไปเอง แต่มีศักยภาพที่จะผลิตไฟฟ้าได้ถึง 603.9 ล้านหน่วยต่อปี
จากข้อมูลของ U.S. Energy Information Administration พบว่า ถ่านหิน 1 ตันสามารถผลิตไฟฟ้าได้ 2,128 หน่วยเมื่อคิดเป็นมูลค่าของต้นปาล์มแก่ดังกล่าวก็ประมาณปีละ 800 ล้านบาท ดังนั้น ถ้าไม่มีการนำเข้าถ่านหิน ต้นปาล์มแก่ดังกล่าวก็จะมีมูลค่าถึง 800 ล้านบาทต่อปี
นอกจากนี้ รายงานวิจัยของกระทรวงพลังงานชิ้นนี้ยังได้ข้อสรุปว่า ทางปาล์มและใบปาล์มใน 14 จังหวัดภาคใต้สามารถผลิตไฟฟ้าได้ 1,029 ล้านหน่วยต่อปี ดังนั้น ถ้าเราไม่มีการนำเข้าถ่านหิน แล้วนำทางปาล์มมาใช้แทนก็จะมีมูลค่าถ่านหินประมาณ 1,023 ล้านบาท
แค่ 2 รายการดังกล่าวก็มีมูลค่ารวมกันประมาณ 1,800 ล้านบาทต่อปี เงินจำนวนนี้แทนที่จะไหลออกไปต่างประเทศก็จะหมุนอยู่กับคนไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับเกษตรกรที่กำลังเจอกับมรสุมชีวิตจากปัญหาราคาพืชผลตกต่ำ และภัยพิบัติทางธรรมชาติ เช่น ภัยแล้ง ดินถล่ม เป็นต้น
นี่เป็นเพียงของเหลือจากส่วนของต้นปาล์มแก่รวมกับทางปาล์มและใบเท่านั้น(ซึ่งเกือบทั้งหมดไม่ได้นำไปใช้ประโยชน์เลย) ยังไม่รวมน้ำเสียที่เกิดจากหีบน้ำมันปาล์มซึ่งหากปล่อยทิ้งไปก็จะเป็นก๊าซเรือนกระจก และน้ำเสียที่ถูกปล่อยไปทำลายแหล่งอาศัยของกุ้ง หอย ปู ปลา ยังไม่รวมตอไม้ยางพารา ขี้หมู ตลอดจนไม้โตเร็วตามหัวไร่ปลายนาอีกเป็นจำนวนมาก
ผมอยากทราบเหมือนคนไทยผู้เสียภาษี และจ่ายเงินเข้ากองทุนอนุรักษ์พลังงาน (เพื่อนำไปทำงานวิจัยชิ้นนี้) ว่า กระทรวงพลังงานได้จ่ายเงินไปเป็นจำนวนเท่าใด แต่ทำไมจึงไม่ยอมนำมาใช้ประโยชน์เมื่อถึงคราวจำเป็น
อนึ่ง ผมเข้าใจว่าศักยภาพของพลังงานชีวมวลที่งานวิจัยชิ้นนี้ใช้ศึกษา (เริ่มศึกษาปี 2548) น่าจะยังเป็นเทคโนโลยีเก่า มาวันนี้เทคโนโลยีได้พัฒนาก้าวหน้าไปมากแล้ว นั่นคือ การใช้เชื้อเพลิงจำนวนเท่าเดิมแต่สามารถผลิตไฟฟ้าได้เพิ่มขึ้น 3-4 เท่าตัว
แน่นอนครับ ว่าจะต้องมีการลงทุนเพิ่มเติม แต่มันก็คุ้มเมื่อเทียบกับการไม่ต้องนำเข้าถ่านหิน แต่ใช้เชื้อเพลิงที่หาได้เองภายในประเทศ รายได้ก็ตกกับชาวบ้าน ใช้แล้วไม่มีวันหมด และไม่เป็นพิษกับสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของชาวบ้านด้วย
เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว ผมได้รับเชิญจากฝ่ายวิจัยเพื่อท้องถิ่น สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ให้ไปบรรยายเรื่อง “สถานการณ์และทิศทางการจัดการพลังงาน” พร้อมทั้งเป็นผู้ร่วมประเมินความก้าวหน้าของโครงการวิจัยจำนวน 7 โครงการ
ในการบรรยายผมได้เปรียบเทียบนโยบายด้านพลังงานของ 2 ประเทศ โดยยกเอาหมู่บ้านเล็กๆ 2 หมู่บ้านในประเทศไทยและประเทศเยอรมนี พบว่าหมู่บ้านทางตอนใต้ของประเทศเยอรมนีสามารถผลิตไฟฟ้าจากพลังงานหมุนเวียน (ซึ่งได้แก่ แสงแดด ชีวมวล กังหันลม) ได้มากกว่า 5 เท่าของที่ตนเองใช้ สามารถขายไฟฟ้าส่วนที่เหลือคิดเป็นมูลค่าปีละ 182 ล้านบาท
ในขณะที่หมู่บ้านดงอุดม ต.ดงพยุง จ.กาฬสินธุ์ ซึ่งมีประชากร 428 คน จำนวน 108 ครอบครัวต้องจ่ายค่าพลังงานปีละ 1.9 ล้านบาท (ข้อมูลการสำรวจเบื้องต้น) ในจำนวนนี้เป็นค่าน้ำมันเชื้อเพลิง 0.88 ล้านบาท (เดือนละ 680 บาทต่อครัวเรือน) ค่าไฟฟ้า 0.43 ล้านบาท (เดือนละ 330 บาทต่อครัวเรือน) ค่าก๊าซหุงต้ม 0.35 ล้านบาท (เดือนละ 269 บาทต่อครัวเรือน) และค่าถ่านและฟืนเดือนละ 203 บาทต่อครัวเรือน
นี่แค่ปีเดียวนะครับ ถ้าเป็นเวลานานหลายปี ชาวไทยก็ยิ่งจะจนลงๆ ส่งผลให้ครัวเรือนของไทยในสถานการณ์ปัจจุบันมีหนี้สินเป็นจำนวนมาก หากต้องจ่ายดอกเบี้ยแค่ร้อยละ 10 ต่อปีก็เป็นการยากที่จะใช้หนี้ได้หมดตลอดชีวิต ดังข้อมูลจากสำนักงานสถิติแห่งชาติ
ความแตกต่างของ 2 หมู่บ้านนี้มาจากนโยบายด้านพลังงานของรัฐบาล ประเทศไทยไม่อนุญาตให้ชาวบ้านขายไฟฟ้าได้ โดยอ้างว่า “สายส่งไฟฟ้าเต็ม” แต่ประเทศเยอรมนีเขาให้ความสำคัญพลังงานหมุนเวียนก่อน ถ้าไม่พอจึงจะให้พลังงานสกปรกหรือพลังงานฟอสซิลสามารถป้อนไฟฟ้าเข้าสายส่งได้
ผมได้จำแนกประเภทพลังงานออกเป็น 2 ประเภทคือ ประเภทที่ชาวบ้านผลิตเองไม่ได้ ต้องซื้ออย่างเดียว กับประเภทที่ชาวบ้านสามารถผลิตเองและขายเองได้ แต่กลับมีกฎหมายห้ามขาย ดังรูป
เมื่อชาวบ้านมีหนี้สินมาก ทางราชการไทยก็ปล่อยวาทกรรมว่า “เป็นหนี้เพราะติดสุรา ติดหวย” แต่ผมว่าชาวเยอรมันดื่มสุรามากกว่าคนไทย แต่ทำไมคนเยอรมันจึงไม่มีหนี้สินมากเหมือนคนไทย
ในช่วงที่ผ่านมา หลายประเทศในโลกรวมทั้งประเทศไทยเราเอง มีปัญหาเรื่องไฟป่า ผมได้เสนอแนวคิดของประเทศสเปน คือการดึงกิ่งไม้หัก ร่วง ในป่าออกมาทำเป็นพลังงานชีวมวลแล้วก็สามารถลดความรุนแรงของไฟป่าได้ด้วยวิธีการง่ายๆ แต่ได้ประโยชน์กับทุกฝ่าย
ประเด็นสำคัญที่ทางการไฟฟ้าฝ่ายผลิตฯ นำมาอ้างในการสร้างโรงไฟฟ้าถ่านหิน ก็คือ ไฟฟ้าฐาน (Base Load) ซึ่งหมายถึง “เป็นโรงจักรที่ต้องเดินเครื่องจักรเพื่อผลิตไฟฟ้าตลอด 24 ชั่วโมง มีกำลังผลิตมากเพียงพอสำหรับความต้องการไฟฟ้าที่ต่ำสุดในระบบ”
แต่จากข้อมูลการผลิตจริงของประเทศเยอรมนี (วันที่ 15-17 พ.ค. 59) พบว่า โรงไฟฟ้าชีวมวลจำนวนเกือบ 8 พันโรง (ขนาด 0.5 ถึง 1.0 เมกะวัตต์) ซึ่งกระจายอยู่ทั่วประเทศ สามารถทำหน้าที่เป็นไฟฟ้าฐานได้ถึง 5,175 เมกะวัตต์ตลอด 72 ชั่วโมง ดังภาพประกอบ
ถ้าคิดเฉพาะพลังงานไฟฟ้าที่ผลิตจากชีวมวลในช่วง 3 วันนี้ พบว่ามีปริมาณเท่ากับพลังงานไฟฟ้าที่ชาวกระบี่ทั้งจังหวัดใช้ได้นานถึง 6 เดือน (คิดเฉพาะพลังงานนะครับ) มันไม่ใช่น้อยเลย
จากการลงพื้นที่จังหวัดกระบี่ของคณะอนุกรรมการ 3 ฝ่ายบางคณะ พบว่า โรงไฟฟ้าชีวมวลจากของเหลือจากปาล์มแห่งหนึ่งสามารถผลิตไฟฟ้าได้อย่างต่อเนื่อง 24 ชั่วโมงตลอด 300 วันได้ เจ้าของโรงงานอ้างว่ารายได้จากการขายไฟฟ้านำมาเพิ่มราคารับซื้อผลปาล์มเพิ่มขึ้นอีก 10 สตางค์ต่อกิโลกรัม เมื่อเทียบกับราคารับซื้อจากโรงงานอื่นที่ไม่ได้ผลิตไฟฟ้า
และที่สำคัญพลังงานไฟฟ้าดังกล่าวมีความสม่ำเสมอ เสถียรเข้าระดับมาตรฐานประเทศเยอรมนีทุกประการ แต่ทำไมทาง กฟผ.และนักเทคนิคบางส่วนของไทยจึงรังเกียจกันหนักหนา
ในรูปข้างต้น โปรดสังเกตว่า ในช่วงเที่ยงวันถึงประมาณบ่าย 2 ของบางวัน พลังงานหมุนเวียนเข้ามามีบทบาทถึง 81% ของพลังงานทั้งหมด ที่เหลือจึงเป็นพลังงานฟอสซิลที่กฎหมายอนุญาตให้ขายได้เมื่อพลังงานสะอาดไม่พอ
ผมได้สรุปการบรรยาย ด้วยการเปรียบคนไทยกับแพะ ในสถานการณ์ปัจจุบันคนไทยถูกขังอยู่ในคอก ถูกบังคับให้กินอาหารที่พ่อค้าเท่านั้นที่ผลิตได้ คอกก็คือกฎหมาย หญ้าก็คือพลังงาน และคนไทยเราก็คือแพะในคอก แพะจะกินหญ้าชนิดอื่นที่อยู่นอกคอกไม่ได้ เราจึงต้องมาช่วยกันเปลี่ยนแปลงนโยบายพลังงานเพื่อคนไทยเราจะได้มีโอกาสใช้พลังงานที่เป็นมิตรและปรองดองกับธรรมชาติ และจะได้ไม่มีหนี้สินล้นพ้นตัวเหมือนที่ผ่านๆ มา
ดร.เฮอร์มานน์ เชียร์ นักเศรษฐศาสตร์ นักการเมืองชาวเยอรมันที่มีบทบาทสำคัญในการกำหนดนโยบายพลังงานได้สรุปว่า มนุษย์ได้ยึดคุณค่าหลัก 2 ประการของความเป็นมนุษย์ คือ (1) ความเป็นอิสระ ไม่เป็นทาสใคร และ (2) ร่วมรับผิดชอบต่อสังคม ด้วยเหตุนี้ มนุษย์เราจะมีความสมบูรณ์ตามคุณค่าหลักทั้ง 2 ได้ ก็โดยการหันกลับมาใช้พลังงานหมุนเวียนเท่านั้น ถ้ายังใช้พลังงานฟอสซิลจะเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ไม่ได้
รัฐบาล คสช.จะตัดสินใจเรื่องโรงไฟฟ้าถ่านหิน จังหวัดกระบี่อย่างไร ผมไม่อาจทราบได้ แต่ผมเชื่อว่าไม่ใช่เรื่องง่ายเลยที่จะตบตาหรือปิดบังคนไทยอีกต่อไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งในยุคที่เทคโนโลยีกำลังก้าวหน้าไปอย่างรวดเร็วมากทั้งเทคโนโลยีพลังงานและการสื่อสาร
กล่าวเฉพาะโรงไฟฟ้าถ่านหิน จังหวัดกระบี่ รัฐบาลพล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ได้แต่งตั้งคณะกรรมการ 3 ฝ่ายขึ้นมาเพื่อศึกษาตามข้อเรียกร้องของ “เครือข่ายปกป้องอันดามัน” ที่ว่า ขอเวลา 3 ปีเพื่อพิสูจน์ว่าชาวจังหวัดกระบี่สามารถพึ่งตนเองด้านพลังงานหมุนเวียนได้ 100% หากไม่สามารถพึ่งตนเองได้ พวกเขาก็จะยินยอมให้รัฐบาลสร้างโรงไฟฟ้าถ่านหินได้
คณะกรรมการ 3 ฝ่ายที่ว่าประกอบด้วย การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย(กฟผ.) เครือข่ายปกป้องอันดามัน และฝ่ายข้าราชการกระทรวงพลังงาน โดยมีสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ เป็นประธาน ผมเองเป็นหนึ่งในกรรมการที่ได้รับการเสนอชื่อจากเครือข่ายปกป้องอันดามัน
ขณะนี้ผลการศึกษาของคณะกรรมการ 3 ฝ่ายยังไม่แล้วเสร็จ แต่ที่ผมรู้สึกแปลกใจมากก็คือ ทำไมกระทรวงพลังงานจึงไม่ได้นำผลงานศึกษาวิจัยที่ตนเองได้ทำไว้ก่อนมาใช้ประโยชน์ เท่าที่ผมทราบมีอย่างน้อย 1โครงการคือ “โครงการพัฒนาระบบฐานข้อมูลศักยภาพชีวมวลในประเทศไทย” ซึ่งเป็นงานสำรวจที่เพิ่งตีพิมพ์เมื่อปี 2555 โดยการว่าจ้างมหาวิทยาลัยรังสิตเป็นผู้ศึกษาผู้ว่าจ้างก็คือ ฝ่ายวิจัย ค้นคว้าพลังงาน กรมพลังงานทดแทนและอนุรักษ์พลังงาน กระทรวงพลังงาน
พื้นที่ที่มีการสำรวจคือ 20 จังหวัดภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 17 จังหวัดภาคเหนือ และ 14 จังหวัดภาคใต้ (หมายเหตุ ไม่มีภาคกลาง) พืชที่ศึกษามีหลายชนิด แต่ในที่นี้ผมจะเล่าเฉพาะในพื้นที่ภาคใต้ซึ่งมีพืชสำคัญคือของเหลือใช้จากปาล์มน้ำมันและยางพารา
ผมได้ตัดภาพรายงานวิจัยและข้อสรุปบางส่วน (ที่ผมเชื่อมโยงกับการนำเข้าถ่านหิน) มาให้ดูด้วยครับ
งานศึกษาวิจัยดังกล่าวได้ข้อสรุปว่า ต้นปาล์มที่หมดอายุแล้วมีจำนวน 1.4 ล้านตันต่อปี ซึ่งโดยปกติก็มักจะปล่อยให้เน่าเปื่อยไปเอง แต่มีศักยภาพที่จะผลิตไฟฟ้าได้ถึง 603.9 ล้านหน่วยต่อปี
จากข้อมูลของ U.S. Energy Information Administration พบว่า ถ่านหิน 1 ตันสามารถผลิตไฟฟ้าได้ 2,128 หน่วยเมื่อคิดเป็นมูลค่าของต้นปาล์มแก่ดังกล่าวก็ประมาณปีละ 800 ล้านบาท ดังนั้น ถ้าไม่มีการนำเข้าถ่านหิน ต้นปาล์มแก่ดังกล่าวก็จะมีมูลค่าถึง 800 ล้านบาทต่อปี
นอกจากนี้ รายงานวิจัยของกระทรวงพลังงานชิ้นนี้ยังได้ข้อสรุปว่า ทางปาล์มและใบปาล์มใน 14 จังหวัดภาคใต้สามารถผลิตไฟฟ้าได้ 1,029 ล้านหน่วยต่อปี ดังนั้น ถ้าเราไม่มีการนำเข้าถ่านหิน แล้วนำทางปาล์มมาใช้แทนก็จะมีมูลค่าถ่านหินประมาณ 1,023 ล้านบาท
แค่ 2 รายการดังกล่าวก็มีมูลค่ารวมกันประมาณ 1,800 ล้านบาทต่อปี เงินจำนวนนี้แทนที่จะไหลออกไปต่างประเทศก็จะหมุนอยู่กับคนไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับเกษตรกรที่กำลังเจอกับมรสุมชีวิตจากปัญหาราคาพืชผลตกต่ำ และภัยพิบัติทางธรรมชาติ เช่น ภัยแล้ง ดินถล่ม เป็นต้น
นี่เป็นเพียงของเหลือจากส่วนของต้นปาล์มแก่รวมกับทางปาล์มและใบเท่านั้น(ซึ่งเกือบทั้งหมดไม่ได้นำไปใช้ประโยชน์เลย) ยังไม่รวมน้ำเสียที่เกิดจากหีบน้ำมันปาล์มซึ่งหากปล่อยทิ้งไปก็จะเป็นก๊าซเรือนกระจก และน้ำเสียที่ถูกปล่อยไปทำลายแหล่งอาศัยของกุ้ง หอย ปู ปลา ยังไม่รวมตอไม้ยางพารา ขี้หมู ตลอดจนไม้โตเร็วตามหัวไร่ปลายนาอีกเป็นจำนวนมาก
ผมอยากทราบเหมือนคนไทยผู้เสียภาษี และจ่ายเงินเข้ากองทุนอนุรักษ์พลังงาน (เพื่อนำไปทำงานวิจัยชิ้นนี้) ว่า กระทรวงพลังงานได้จ่ายเงินไปเป็นจำนวนเท่าใด แต่ทำไมจึงไม่ยอมนำมาใช้ประโยชน์เมื่อถึงคราวจำเป็น
อนึ่ง ผมเข้าใจว่าศักยภาพของพลังงานชีวมวลที่งานวิจัยชิ้นนี้ใช้ศึกษา (เริ่มศึกษาปี 2548) น่าจะยังเป็นเทคโนโลยีเก่า มาวันนี้เทคโนโลยีได้พัฒนาก้าวหน้าไปมากแล้ว นั่นคือ การใช้เชื้อเพลิงจำนวนเท่าเดิมแต่สามารถผลิตไฟฟ้าได้เพิ่มขึ้น 3-4 เท่าตัว
แน่นอนครับ ว่าจะต้องมีการลงทุนเพิ่มเติม แต่มันก็คุ้มเมื่อเทียบกับการไม่ต้องนำเข้าถ่านหิน แต่ใช้เชื้อเพลิงที่หาได้เองภายในประเทศ รายได้ก็ตกกับชาวบ้าน ใช้แล้วไม่มีวันหมด และไม่เป็นพิษกับสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของชาวบ้านด้วย
เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว ผมได้รับเชิญจากฝ่ายวิจัยเพื่อท้องถิ่น สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ให้ไปบรรยายเรื่อง “สถานการณ์และทิศทางการจัดการพลังงาน” พร้อมทั้งเป็นผู้ร่วมประเมินความก้าวหน้าของโครงการวิจัยจำนวน 7 โครงการ
ในการบรรยายผมได้เปรียบเทียบนโยบายด้านพลังงานของ 2 ประเทศ โดยยกเอาหมู่บ้านเล็กๆ 2 หมู่บ้านในประเทศไทยและประเทศเยอรมนี พบว่าหมู่บ้านทางตอนใต้ของประเทศเยอรมนีสามารถผลิตไฟฟ้าจากพลังงานหมุนเวียน (ซึ่งได้แก่ แสงแดด ชีวมวล กังหันลม) ได้มากกว่า 5 เท่าของที่ตนเองใช้ สามารถขายไฟฟ้าส่วนที่เหลือคิดเป็นมูลค่าปีละ 182 ล้านบาท
ในขณะที่หมู่บ้านดงอุดม ต.ดงพยุง จ.กาฬสินธุ์ ซึ่งมีประชากร 428 คน จำนวน 108 ครอบครัวต้องจ่ายค่าพลังงานปีละ 1.9 ล้านบาท (ข้อมูลการสำรวจเบื้องต้น) ในจำนวนนี้เป็นค่าน้ำมันเชื้อเพลิง 0.88 ล้านบาท (เดือนละ 680 บาทต่อครัวเรือน) ค่าไฟฟ้า 0.43 ล้านบาท (เดือนละ 330 บาทต่อครัวเรือน) ค่าก๊าซหุงต้ม 0.35 ล้านบาท (เดือนละ 269 บาทต่อครัวเรือน) และค่าถ่านและฟืนเดือนละ 203 บาทต่อครัวเรือน
นี่แค่ปีเดียวนะครับ ถ้าเป็นเวลานานหลายปี ชาวไทยก็ยิ่งจะจนลงๆ ส่งผลให้ครัวเรือนของไทยในสถานการณ์ปัจจุบันมีหนี้สินเป็นจำนวนมาก หากต้องจ่ายดอกเบี้ยแค่ร้อยละ 10 ต่อปีก็เป็นการยากที่จะใช้หนี้ได้หมดตลอดชีวิต ดังข้อมูลจากสำนักงานสถิติแห่งชาติ
ความแตกต่างของ 2 หมู่บ้านนี้มาจากนโยบายด้านพลังงานของรัฐบาล ประเทศไทยไม่อนุญาตให้ชาวบ้านขายไฟฟ้าได้ โดยอ้างว่า “สายส่งไฟฟ้าเต็ม” แต่ประเทศเยอรมนีเขาให้ความสำคัญพลังงานหมุนเวียนก่อน ถ้าไม่พอจึงจะให้พลังงานสกปรกหรือพลังงานฟอสซิลสามารถป้อนไฟฟ้าเข้าสายส่งได้
ผมได้จำแนกประเภทพลังงานออกเป็น 2 ประเภทคือ ประเภทที่ชาวบ้านผลิตเองไม่ได้ ต้องซื้ออย่างเดียว กับประเภทที่ชาวบ้านสามารถผลิตเองและขายเองได้ แต่กลับมีกฎหมายห้ามขาย ดังรูป
เมื่อชาวบ้านมีหนี้สินมาก ทางราชการไทยก็ปล่อยวาทกรรมว่า “เป็นหนี้เพราะติดสุรา ติดหวย” แต่ผมว่าชาวเยอรมันดื่มสุรามากกว่าคนไทย แต่ทำไมคนเยอรมันจึงไม่มีหนี้สินมากเหมือนคนไทย
ในช่วงที่ผ่านมา หลายประเทศในโลกรวมทั้งประเทศไทยเราเอง มีปัญหาเรื่องไฟป่า ผมได้เสนอแนวคิดของประเทศสเปน คือการดึงกิ่งไม้หัก ร่วง ในป่าออกมาทำเป็นพลังงานชีวมวลแล้วก็สามารถลดความรุนแรงของไฟป่าได้ด้วยวิธีการง่ายๆ แต่ได้ประโยชน์กับทุกฝ่าย
ประเด็นสำคัญที่ทางการไฟฟ้าฝ่ายผลิตฯ นำมาอ้างในการสร้างโรงไฟฟ้าถ่านหิน ก็คือ ไฟฟ้าฐาน (Base Load) ซึ่งหมายถึง “เป็นโรงจักรที่ต้องเดินเครื่องจักรเพื่อผลิตไฟฟ้าตลอด 24 ชั่วโมง มีกำลังผลิตมากเพียงพอสำหรับความต้องการไฟฟ้าที่ต่ำสุดในระบบ”
แต่จากข้อมูลการผลิตจริงของประเทศเยอรมนี (วันที่ 15-17 พ.ค. 59) พบว่า โรงไฟฟ้าชีวมวลจำนวนเกือบ 8 พันโรง (ขนาด 0.5 ถึง 1.0 เมกะวัตต์) ซึ่งกระจายอยู่ทั่วประเทศ สามารถทำหน้าที่เป็นไฟฟ้าฐานได้ถึง 5,175 เมกะวัตต์ตลอด 72 ชั่วโมง ดังภาพประกอบ
ถ้าคิดเฉพาะพลังงานไฟฟ้าที่ผลิตจากชีวมวลในช่วง 3 วันนี้ พบว่ามีปริมาณเท่ากับพลังงานไฟฟ้าที่ชาวกระบี่ทั้งจังหวัดใช้ได้นานถึง 6 เดือน (คิดเฉพาะพลังงานนะครับ) มันไม่ใช่น้อยเลย
จากการลงพื้นที่จังหวัดกระบี่ของคณะอนุกรรมการ 3 ฝ่ายบางคณะ พบว่า โรงไฟฟ้าชีวมวลจากของเหลือจากปาล์มแห่งหนึ่งสามารถผลิตไฟฟ้าได้อย่างต่อเนื่อง 24 ชั่วโมงตลอด 300 วันได้ เจ้าของโรงงานอ้างว่ารายได้จากการขายไฟฟ้านำมาเพิ่มราคารับซื้อผลปาล์มเพิ่มขึ้นอีก 10 สตางค์ต่อกิโลกรัม เมื่อเทียบกับราคารับซื้อจากโรงงานอื่นที่ไม่ได้ผลิตไฟฟ้า
และที่สำคัญพลังงานไฟฟ้าดังกล่าวมีความสม่ำเสมอ เสถียรเข้าระดับมาตรฐานประเทศเยอรมนีทุกประการ แต่ทำไมทาง กฟผ.และนักเทคนิคบางส่วนของไทยจึงรังเกียจกันหนักหนา
ในรูปข้างต้น โปรดสังเกตว่า ในช่วงเที่ยงวันถึงประมาณบ่าย 2 ของบางวัน พลังงานหมุนเวียนเข้ามามีบทบาทถึง 81% ของพลังงานทั้งหมด ที่เหลือจึงเป็นพลังงานฟอสซิลที่กฎหมายอนุญาตให้ขายได้เมื่อพลังงานสะอาดไม่พอ
ผมได้สรุปการบรรยาย ด้วยการเปรียบคนไทยกับแพะ ในสถานการณ์ปัจจุบันคนไทยถูกขังอยู่ในคอก ถูกบังคับให้กินอาหารที่พ่อค้าเท่านั้นที่ผลิตได้ คอกก็คือกฎหมาย หญ้าก็คือพลังงาน และคนไทยเราก็คือแพะในคอก แพะจะกินหญ้าชนิดอื่นที่อยู่นอกคอกไม่ได้ เราจึงต้องมาช่วยกันเปลี่ยนแปลงนโยบายพลังงานเพื่อคนไทยเราจะได้มีโอกาสใช้พลังงานที่เป็นมิตรและปรองดองกับธรรมชาติ และจะได้ไม่มีหนี้สินล้นพ้นตัวเหมือนที่ผ่านๆ มา
ดร.เฮอร์มานน์ เชียร์ นักเศรษฐศาสตร์ นักการเมืองชาวเยอรมันที่มีบทบาทสำคัญในการกำหนดนโยบายพลังงานได้สรุปว่า มนุษย์ได้ยึดคุณค่าหลัก 2 ประการของความเป็นมนุษย์ คือ (1) ความเป็นอิสระ ไม่เป็นทาสใคร และ (2) ร่วมรับผิดชอบต่อสังคม ด้วยเหตุนี้ มนุษย์เราจะมีความสมบูรณ์ตามคุณค่าหลักทั้ง 2 ได้ ก็โดยการหันกลับมาใช้พลังงานหมุนเวียนเท่านั้น ถ้ายังใช้พลังงานฟอสซิลจะเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ไม่ได้
รัฐบาล คสช.จะตัดสินใจเรื่องโรงไฟฟ้าถ่านหิน จังหวัดกระบี่อย่างไร ผมไม่อาจทราบได้ แต่ผมเชื่อว่าไม่ใช่เรื่องง่ายเลยที่จะตบตาหรือปิดบังคนไทยอีกต่อไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งในยุคที่เทคโนโลยีกำลังก้าวหน้าไปอย่างรวดเร็วมากทั้งเทคโนโลยีพลังงานและการสื่อสาร
