เราสามารถจัดกลุ่มนักลงทุนไทยตามพฤติกรรมการลงทุนได้กี่ประเภท?

แต่ละคนมีพฤติกรรมการออมและการลงทุนแตกต่างกัน บางคนชอบซื้อที่ดิน บางคนชอบลงทุนในหุ้นสามัญที่ซื้อขายในตลาดหลักทรัพย์ บางคนซื้อทองเก็งกำไร งานวิจัยชิ้นนี้ได้ไปนำเสนอที่ SEC working papers forum เรื่อง “Investment: Expectation & Reality การลงทุน…ความหวังกับความจริง” ในวันพุธที่ 18 พ.ย. 2558 จัดโดยสำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ ร่วมกับ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ และ Morningstar Research

วัตถุประสงค์ของงานชิ้นนี้มีความสนใจศึกษาว่าถ้าเราจะจัดประเภทกลุ่มนักลงทุนไทย ตามพฤติกรรมซึ่งสนใจไปที่สัดส่วนการลงทุน เช่น หากมีเงิน 100 บาท จะแบ่งไปลงทุนในรูปแบบการลงทุนแบบต่างๆ 1.เงินฝากธนาคาร 2. สลากออมสิน/ธกส 3.หุ้นสามัญ 4.อสังหาริมทรัพย์ 5.โลหะมีค่าเช่น ทอง 6.การเล่นแชร์ 7.กรมธรรม์ประกันชีวิต 8. ฝากเงินหรือถือหุ้นสหกรณ์ออมทรัพย์ 9.พันธบัตรรัฐบาล 10.พันธบัตรรัฐวิสาหกิจ 11. หุ้นกู้ 12.ตราสารอนุพันธ์ 13.การปล่อยกู้นอกระบบ 14.กองทุนรวม 15.กองทุนรวมระยะยาว (LTF)/ กองทุนรวมเพื่อการเกษียณ (Retirement Mutual Fund) 16.Exchange-traded fund 17.กองทุนรวมที่ลงทุนในต่างประเทศ (FIF) และ 18.กองทุนรวมอสังหาริมทรัพย์ (Property Fund) อย่างละเท่าใด และเมื่อเราใช้วิธีการวิเคราะห์ด้วยวิธีการทางสถิติที่เรียกว่า การวิเคราะห์จัดกลุ่ม (Cluster Analysis) ทำให้เราสามารถจำแนกนักลงทุนไทยตามสัดส่วนการลงทุนในรูปแบบการลงทุนประเภทต่างๆ ดังกล่าวได้เป็นกี่กลุ่ม แต่ละกลุ่มมีลักษณะพฤติกรรมการลงทุนอย่างไรบ้าง

กลุ่มตัวอย่างสำหรับงานวิจัยชิ้นนี้มีจำนวน 2,255 คนโดยเป็นคนในวัยทำงานที่อายุมากกว่า 20 ปีขึ้นไปที่อาศัยอยู่ในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑลจากหลากหลายอาชีพ เช่น พนักงานในอุตสาหกรรมการเงินการธนาคาร พนักงานในอุตสาหกรรมประกันภัย พนักงานในบริษัทเอกชนอื่นๆ ทหาร พ่อค้า ข้าราชการ และพนักงานรัฐวิสาหกิจ

ผลการจัดกลุ่มนักลงทุนไทย โดยจำแนกกลุ่มนักลงทุนตามสัดส่วนในรูปแบบการลงทุนต่างๆ เช่น เป็นตัวแปรจัดกลุ่ม พบว่านักลงทุนไทยสามารถแบ่งออกได้เป็นสามกลุ่มคือ 1 กลุ่มผู้ถือเงินสด (Cash holder) 2 กลุ่มนักลงทุนยุคเก่า (Old-fashioned investors) และ 3 กลุ่มนักลงทุนยุคใหม่ (Modern investors)

ร้อยละของเงินลงทุนเฉลี่ยของประเภทการลงทุนและประเภทนักลงทุนแสดงในตารางข้างล่างนี้

โปรไฟล์ของแต่ละกลุ่มนักลงทุน แสดงดังรูปนี้

กลุ่มผู้ถือเงินสดนิยมฝากเงินของตนในบัญชีสะสมทรัพย์ เพียงอย่างเดียวโดยเฉลี่ยมากถึงร้อยละ 95 ของเงินที่มีเพื่อออมหรือลงทุนซึ่งถือว่าสูงมาก และแทบจะไม่ลงทุนในรูปแบบการลงทุนอื่นๆ เลย

กลุ่มนักลงทุนยุคเก่ามีแนวโน้มที่จะลงทุนส่วนใหญ่ในรูปแบบการลงทุนดั้งเดิม เช่น อสังหาริมทรัพย์ ฝากสหกรณ์ ทองและโลหะมีค่า การปล่อยกู้เงินให้คนอื่น หุ้นสามัญ คำว่านักลงทุนยุคเก่าไม่ได้หมายความเป็นนักลงทุนที่มีอายุมาก แต่มีแนวโน้มจะลงทุนในรูปแบบการลงทุนที่ค่อนข้างจะเป็นที่รู้จักกันดีหรือมีมานานแล้ว

ส่วนกลุ่มนักลงทุนยุคใหม่ นิยมลงทุนในรูปแบบการลงทุนสมัยใหม่ เช่น หุ้นสามัญ ตราสารอนุพันธ์ กองทุนรวมเพื่อการเกษียณ กองทุนรวมระยะยาว หุ้นกู้ ประกันชีวิต พันธบัตรรัฐบาล พันธบัตรรัฐวิสาหกิจ กองทุนอสังหาริมทรัพย์ กองทุน ETF กองทุนรวมที่ลงทุนในต่างประเทศ (FIF) และการปล่อยกู้เงินให้คนอื่น ซี่งเราจะเห็นได้ว่ากลุ่มนักลงทุนยุคใหม่มีการกระจายการลงทุน (Diversification) สูงกว่ากลุ่มอื่นๆ

เราค้นพบความสัมพันธ์ระหว่างการเป็นสมาชิกกลุ่มนักลงทุนกับความแตกฉานทางการเงิน (Financial literacy) โดยพบว่านักลงทุนแต่ละกลุ่มมีความแตกฉานทางการเงินแตกต่างกัน

1. กลุ่มนักลงทุนสมัยใหม่มีความแตกฉานทางการเงินสูงกว่าทั้งกลุ่มนักลงทุนยุคเก่าและกลุ่มผู้ถือเงินสด
2. กลุ่มนักลงทุนยุคใหม่คิดว่ารูปแบบการลงทุนสมัยใหม่สามารถเข้าถึงได้ง่าย เข้าใจได้ง่าย
3. มีความมั่นใจในความรู้ของตนเองเกี่ยวกับรูปแบบการลงทุนใหม่ๆ สูงกว่ากลุ่มนักลงทุนยุคเก่าและกลุ่มผู้ถือเงินสด
4. นักลงทุนยุคใหม่มีแนวโน้มจะรับรู้ว่าผลตอบแทนจากการลงทุนของรูปแบบการลงทุนต่างๆ ค่อนข้างสูงกว่ากลุ่มนักลงทุนยุคเก่าและกลุ่มผู้ถือเงินสด
5. นักลงทุนยุคใหม่ยังมีความคิดว่ารูปแบบการลงทุนต่างๆ นั้นมีความเสี่ยงและความไม่แน่นอนต่ำกว่ากลุ่มนักลงทุนยุคเก่าและกลุ่มผู้ถือเงินสด
6. กลุ่มนักลงทุนยุคใหม่มีแนวโน้มจะมีระดับการศึกษาสูงกว่ากลุ่มนักลงทุนยุคเก่าและกลุ่มผู้ถือเงินสด และ
7. กลุ่มนักลงทุนยุคใหม่มีแนวโน้มจะเป็นพนักงานในอุตสาหกรรมการเงินและการธนาคาร ส่วนกลุ่มนักลงทุนยุคเก่ามักเป็นข้าราชการหรือพนักงานรัฐวิสาหกิจ

เรามีความเห็นจากผลการวิจัยว่า นโยบายสาธาระณะเพื่อพัฒนาตลาดทุนและพฤติกรรมการลงทุนของนักลงทุนไทย ควรส่งเสริมการศึกษาด้านการเงินการลงทุน และการเงินส่วนบุคคล เพิ่มมากขึ้นตั้งแต่ระดับชั้นมัธยมศึกษาเช่นในต่างประเทศ โดยบรรจุเนื้อหาดังกล่าวให้นักเรียนได้เรียนในโรงเรียนตั้งแต่ยังเยาว์ เพื่อให้คนไทยมีความรู้ด้านการออมและการลงทุนสำหรับอนาคต รู้จักวางแผนทางการเงินเพื่อรองรับภาวะสังคมผู้สูงอายุ ทำให้คนไทยยกระดับความแตกฉานทางการเงิน ในระยะสั้นอาจจะดำเนินนโยบายให้การศึกษาทางการเงินสำหรับผู้สนใจที่ไม่มีพื้นฐานทางการเงินเพื่อเสริมสร้างความรู้อย่างถูกต้องและเพิ่มความมั่นใจในความรู้ทางการเงิน ทำให้สามารถตัดสินใจลงทุนได้อย่างถูกต้อง