เมื่อต้นสัปดาห์ที่ผ่านมานี้ สังคมไทยมีกฎเกณฑ์ชุดใหม่สำหรับใช้เป็นกรอบสำคัญของการอยู่ร่วมกันอีกครั้งในรูปของรัฐธรรมนูญปกครองประเทศชั่วคราว หลากหลายฝ่ายกำลังมุ่งใช้ความรู้ความสามารถและความรู้สึกนึกคิดพินิจพิจารณาและวิพากษ์วิจารณ์กันว่าประเทศจะถูกพาไปทางไหนในกรอบของกฎเกณฑ์ชุดใหม่นี้จนดูเหมือนจะไม่ค่อยมีใครใส่ใจว่ายังมีกฎเกณฑ์และปัจจัยอีกมากมายที่จะพาสังคมไทยไปในทางที่จะอยู่กันแบบสันติสุขอย่างยั่งยืนหรือไม่ โดยเฉพาะในด้านการยกเว้นจากกฎเกณฑ์ทั้งจำพวกที่เขียนไว้และจำพวกที่ไม่ได้เขียนไว้เป็นลายลักษณ์อักษร
เนื่องจากในขณะนี้มีการเข้าใจกันโดยทั่วไปซึ่งอาจจะผิดหรือถูกก็ได้ว่าการวิพากษ์วิจารณ์การทำงานของ คสช.ผ่านสื่อต่างๆ อย่างเปิดเผยทำไม่ได้ สังคมออนไลน์จึงมักเป็นทางออกสำคัญนอกเหนือจากในวงการสนทนา หรือสภากาแฟที่มีกระจัดกระจายอยู่ทั่วไป แน่ละ ในสภาพที่สังคมออนไลน์ให้เสรีภาพอย่างกว้างขวาง ข้อวิพากษ์วิจารณ์ต่างๆ ย่อมมีทั้งจำพวกที่ฟังหรืออ่านแล้วประเทืองปัญญาและจำพวกที่ไม่น่าจะนำมาแสดงให้ผู้อื่นได้รับรู้ การวิพากษ์วิจารณ์ส่วนใหญ่มักจะมองข้ามปัจจัยสำคัญปัจจัยหนึ่งซึ่งเป็นต้นเหตุของการที่ต้องมีรัฐธรรมนูญปกครองประเทศชั่วคราวอีกครั้ง ปัจจัยนั้นได้แก่การละเมิดกฎเกณฑ์ที่มีอยู่แล้วอย่างแพร่หลายจนทำให้ประเทศตกอยู่ในภาวะวิกฤตและหาทางออกนอกจากการยึดอำนาจของ คสช. ไม่ได้
กฎเกณฑ์ต่างๆ มีมากมายทั้งที่เขียนไว้ในรูปของตัวบทกฎหมายและในรูปที่ไม่ได้เขียนไว้ซึ่งอาจเป็นที่เข้าใจและยอมรับกันบ้างและไม่เข้าใจและไม่ยอมรับกันบ้าง การละเมิดเกิดขึ้นได้หลากหลายวิธีและอาจมีผลร้ายต่างๆ กันไป เนื่องจากยุคนี้มีสังคมออนไลน์เช่นเฟซบุ๊กที่ใช้กันอย่างกว้างขวาง มันจึงเป็นช่องทางหนึ่งซึ่งผู้ที่ไม่รู้จะนำการละเมิดกฎเกณฑ์ที่ตนเห็นตำตาไปบอกใครนำมาเสนอไว้ในช่องของตน การละเมิดกฎเกณฑ์ที่เห็นนำมาเสนอไว้ในตอนนี้บ่อยที่สุดอย่างหนึ่งได้แก่การนำรถยนต์ราคาแพงเข้าไปจอดในช่องที่สงวนไว้สำหรับให้รถของผู้พิการจอด (ภาพ)
ภาพที่นำมาเสนอแสดงให้เห็นอย่างเด่นชัดของการละเมิดกฎเกณฑ์ที่สังคมตั้งไว้ อย่างไรก็ดี ยังมีอีกส่วนหนึ่งซึ่งภาพไม่ได้แสดงออกมาให้เห็นเป็นที่ประจักษ์ นั่นคือ การบังคับใช้กฎเกณฑ์ ภาพมิได้แสดงว่าผู้บังคับใช้กฎเกณฑ์ไม่ทำงานตามหน้าที่หรือมีการละเว้นเพราะปัจจัยหลายอย่างรวมทั้งการรับสินบนและการเกรงกลัวอิทธิพลของเจ้าของรถราคาแพง จะด้วยปัจจัยอะไรก็ตามแต่ ผลสุดท้าย กฎเกณฑ์ก็จะไร้ความหมายเมื่อการบังคับใช้ไม่เกิดขึ้น ในกรณีนี้ ผลของการละเมิดกฎเกณฑ์อาจไม่ร้ายแรงนัก ต่างกับการละเมิดอีกในหลายๆ กรณีซึ่งอาจมีผลร้ายแรงมากถึงขั้นทำลายชีวิต
ในบรรดากฎเกณฑ์ทั้งหลาย ส่วนที่ไม่ได้เขียนออกมาเป็นตัวบทกฎหมายมีมาก จริงอยู่การละเมิดกฎเกณฑ์ในส่วนนี้อาจไม่มีผลจำพวกการถูกทำโทษโดยตรงเช่นการถูกปรับหรือถูกจับขังคุก แต่ความเสียหายอาจร้ายแรงได้เช่นกันไม่ว่าจะเป็นกฎเกณฑ์ที่เป็นจำพวกประจารีตประเพณี หรือจำพวกที่เกิดจากธรรมชาติ
การละเมิดจารีตประเพณีมีมากมายหลายอย่างที่สมาชิกในสังคมออนไลน์ต่างนำมาเสนอ บางอย่างมีภาพซึ่งอาจนำมาเสนอได้ในสื่อนี้ เช่น ภาพการแต่งตัวของนักศึกษาไทยที่ใช้กระโปรงสั้น หรือเสื้อรัดรูปจนดูประหลาดๆ เมื่อเปรียบเทียบกับนักศึกษาของประเทศเพื่อนบ้านซึ่งมีฐานของการคิดในด้านการปกปิดบางส่วนของร่างกายคล้ายกับสังคมไทยมาก่อน (ภาพ) ผู้ที่ใช้สังคมออนไลน์คงได้เห็นผ่านตาเสมอว่ายังมีรูป หรือวีดิทัศน์ของนักศึกษาที่แสดงท่าหยาบโลนต่างๆ อีกมาก นอกจากนั้น ยังมีภาพของเหล่าดาราซึ่งเปิดบางส่วนของร่างกายออกมาแบบเย้ยฟ้าท้าดินและละเมิดจารีตประเพณีที่สังคมไทยยึดถือว่าดีงามมาช้านานอีกด้วย
กฎเกณฑ์ที่ไม่ได้เขียนไว้เป็นลายลักษณ์อักษรนี้ยังมีอีกส่วนหนึ่งซึ่งเป็นข้อกำหนดของธรรมชาติที่คนส่วนใหญ่อาจไม่ใส่ใจ หรือไม่ตระหนักว่าการละเมิดอาจมีผลร้ายแรง เช่น กฎเกณฑ์จากธรรมชาติซึ่งนักเศรษฐศาสตร์มักเปรยว่า “โลกใบนี้ไม่มีของเปล่า” ในช่วงทศวรรษกว่าๆ ที่ผ่านมา นโยบายประชานิยมถูกนำเข้ามาใช้โดยทำให้คนไทยรู้สึกว่าได้ของเปล่าจากรัฐบาล มันเป็นการละเมิดกฎเกณฑ์ของธรรมชาติที่คอลัมน์นี้พยายามชี้ให้เห็นหลายต่อหลายครั้งว่าผลอาจร้ายแรงมากอย่างไร โดยยกเอาตัวอย่างของประเทศที่ใช้มาเสนอ เช่น อาร์เจนตินาและเวเนซุเอลา โครงการรับจำนำข้าวของรัฐบาลเป็นการละเมิดกฎเกณฑ์นี้ที่ร้ายแรงที่สุดซึ่งสร้างความเสียหายหลายด้านรวมทั้งการเงิน กระบวนการทำนาพร้อมรักษาคุณภาพของข้าวไทย และกระบวนการค้าขายในตลาดข้าว ความเสียหายจากทั้งโครงการนี้และโครงการที่ยังไม่ถูกยกเลิกจะยังดำเนินต่อไป ผลสุดท้ายมันอาจยังผลให้เศรษฐกิจไทยต้องล้มลุกคลุกคลานแบบของอาร์เจนตินาและของเวเนซุเอลาก็ได้
เรื่องของกฎที่กำหนดขึ้นโดยธรรมชาตินี้มีอยู่มากมายหลายอย่าง ปราชญ์ในด้านต่าๆ มักจะตั้งข้อสังเกตและสร้างสมมติฐานขึ้นมาเพื่อหาทางพิสูจน์ว่ามนุษย์เราเข้าใจมันอย่างถูกต้องและหาทางนำมันมาใช้ หรือทำอย่างไรจึงจะเกิดผลดี เราอาจพอเข้าใจกฎของแรงโน้มถ่วงที่ไอแซค นิวตัน พยายามอธิบาย แต่อาจไม่เข้าใจกฎที่อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์เขียนไว้เท่าไรนัก การตั้งข้อสังเกตมีทั้งในด้านการเมืองอันเกิดจากธรรมชาติธาตุแท้ของมนุษย์เรารวมอยู่ด้วย เช่น ย้อนไปเมื่อปี พ.ศ. 2430 จอห์น แอคตัน ตั้งข้อสังเกตไว้ในจดหมายที่ตนเขียนถึงบาทหลวงคนหนึ่งซึ่งมีใจความว่า “อำนาจมักฉ้อราษฎร์บังหลวง และอำนาจเบ็ดเสร็จเด็ดขาดหมดทั้งปวงย่อมบังหลวงฉ้อราษฎร์ (Power tends to corrupt, and absolute power corrupts absolutely.)
ข้อความในรัฐธรรมนูญชั่วคราว 2557 อาจตีความหมายได้ว่า คสช.มีอำนาจเบ็ดเสร็จเด็ดขาดจนกว่าจะถูกเลิกใช้ ฉะนั้น หากไม่มีความพยายามที่จะทำให้เกิดการยกเว้นในข้อสังเกตของจอห์น แอคตัน มันจะนำไปสู่การฉ้อราษฎร์บังหลวงแน่นอน
การฉ้อราษฎร์บังหลวงจะเกิดได้อย่างไรคงต้องใช้เวลาสาธยายกันนาน แต่ในสภาวะของบ้านเมืองที่อำนาจมาจากปากกระบอกปืน (Power comes from the barrel of the gun.) ตามแนวที่เหมา เจ๋อ ตุง กล่าวไว้ การฉ้อราษฎร์บังหลวงที่สำคัญที่สุดจะมาจากข้อสังเกตของปราชญ์ไทยที่ประพันธ์ไว้ในโคลงโลกนิติบทหนึ่งซึ่งขึ้นต้นว่า “สนิมเหล็กเกิดแต่เนื้อในตน” เนื้อของ คสช.ได้แก่กลุ่มชนคนไทยที่มีปืนไว้ในกำมือซึ่งอาจนำออกมาใช้ได้ทั้งในทางถูกและทางผิด
ในสภาพปัจจุบันของสังคมไทย การใช้อำนาจเบ็ดเสร็จเด็ดขาดที่จะนำไปสู่การอยู่ร่วมกันแบบสันติสุขได้อย่างยั่งยืนของคนไทยต่อไปประกอบด้วย การลดการฉ้อราษฎร์บังหลวงลงอย่างมีนัยสำคัญและการป้องกันมิให้คนที่มีประวัติ หรือผู้ที่มีตัวชี้บ่งว่าน่าจะหาโอกาสกระทำสิ่งนั้นมีอำนาจ ประวัติศาสตร์จะจารึกว่า คสช. ทำได้หรือไม่ คสช. น่าจะทำได้ ยกเว้นในกรณีที่จะมีสนิมเกิดแต่เนื้อในตนเท่านั้น
เนื่องจากในขณะนี้มีการเข้าใจกันโดยทั่วไปซึ่งอาจจะผิดหรือถูกก็ได้ว่าการวิพากษ์วิจารณ์การทำงานของ คสช.ผ่านสื่อต่างๆ อย่างเปิดเผยทำไม่ได้ สังคมออนไลน์จึงมักเป็นทางออกสำคัญนอกเหนือจากในวงการสนทนา หรือสภากาแฟที่มีกระจัดกระจายอยู่ทั่วไป แน่ละ ในสภาพที่สังคมออนไลน์ให้เสรีภาพอย่างกว้างขวาง ข้อวิพากษ์วิจารณ์ต่างๆ ย่อมมีทั้งจำพวกที่ฟังหรืออ่านแล้วประเทืองปัญญาและจำพวกที่ไม่น่าจะนำมาแสดงให้ผู้อื่นได้รับรู้ การวิพากษ์วิจารณ์ส่วนใหญ่มักจะมองข้ามปัจจัยสำคัญปัจจัยหนึ่งซึ่งเป็นต้นเหตุของการที่ต้องมีรัฐธรรมนูญปกครองประเทศชั่วคราวอีกครั้ง ปัจจัยนั้นได้แก่การละเมิดกฎเกณฑ์ที่มีอยู่แล้วอย่างแพร่หลายจนทำให้ประเทศตกอยู่ในภาวะวิกฤตและหาทางออกนอกจากการยึดอำนาจของ คสช. ไม่ได้
กฎเกณฑ์ต่างๆ มีมากมายทั้งที่เขียนไว้ในรูปของตัวบทกฎหมายและในรูปที่ไม่ได้เขียนไว้ซึ่งอาจเป็นที่เข้าใจและยอมรับกันบ้างและไม่เข้าใจและไม่ยอมรับกันบ้าง การละเมิดเกิดขึ้นได้หลากหลายวิธีและอาจมีผลร้ายต่างๆ กันไป เนื่องจากยุคนี้มีสังคมออนไลน์เช่นเฟซบุ๊กที่ใช้กันอย่างกว้างขวาง มันจึงเป็นช่องทางหนึ่งซึ่งผู้ที่ไม่รู้จะนำการละเมิดกฎเกณฑ์ที่ตนเห็นตำตาไปบอกใครนำมาเสนอไว้ในช่องของตน การละเมิดกฎเกณฑ์ที่เห็นนำมาเสนอไว้ในตอนนี้บ่อยที่สุดอย่างหนึ่งได้แก่การนำรถยนต์ราคาแพงเข้าไปจอดในช่องที่สงวนไว้สำหรับให้รถของผู้พิการจอด (ภาพ)
ภาพที่นำมาเสนอแสดงให้เห็นอย่างเด่นชัดของการละเมิดกฎเกณฑ์ที่สังคมตั้งไว้ อย่างไรก็ดี ยังมีอีกส่วนหนึ่งซึ่งภาพไม่ได้แสดงออกมาให้เห็นเป็นที่ประจักษ์ นั่นคือ การบังคับใช้กฎเกณฑ์ ภาพมิได้แสดงว่าผู้บังคับใช้กฎเกณฑ์ไม่ทำงานตามหน้าที่หรือมีการละเว้นเพราะปัจจัยหลายอย่างรวมทั้งการรับสินบนและการเกรงกลัวอิทธิพลของเจ้าของรถราคาแพง จะด้วยปัจจัยอะไรก็ตามแต่ ผลสุดท้าย กฎเกณฑ์ก็จะไร้ความหมายเมื่อการบังคับใช้ไม่เกิดขึ้น ในกรณีนี้ ผลของการละเมิดกฎเกณฑ์อาจไม่ร้ายแรงนัก ต่างกับการละเมิดอีกในหลายๆ กรณีซึ่งอาจมีผลร้ายแรงมากถึงขั้นทำลายชีวิต
ในบรรดากฎเกณฑ์ทั้งหลาย ส่วนที่ไม่ได้เขียนออกมาเป็นตัวบทกฎหมายมีมาก จริงอยู่การละเมิดกฎเกณฑ์ในส่วนนี้อาจไม่มีผลจำพวกการถูกทำโทษโดยตรงเช่นการถูกปรับหรือถูกจับขังคุก แต่ความเสียหายอาจร้ายแรงได้เช่นกันไม่ว่าจะเป็นกฎเกณฑ์ที่เป็นจำพวกประจารีตประเพณี หรือจำพวกที่เกิดจากธรรมชาติ
การละเมิดจารีตประเพณีมีมากมายหลายอย่างที่สมาชิกในสังคมออนไลน์ต่างนำมาเสนอ บางอย่างมีภาพซึ่งอาจนำมาเสนอได้ในสื่อนี้ เช่น ภาพการแต่งตัวของนักศึกษาไทยที่ใช้กระโปรงสั้น หรือเสื้อรัดรูปจนดูประหลาดๆ เมื่อเปรียบเทียบกับนักศึกษาของประเทศเพื่อนบ้านซึ่งมีฐานของการคิดในด้านการปกปิดบางส่วนของร่างกายคล้ายกับสังคมไทยมาก่อน (ภาพ) ผู้ที่ใช้สังคมออนไลน์คงได้เห็นผ่านตาเสมอว่ายังมีรูป หรือวีดิทัศน์ของนักศึกษาที่แสดงท่าหยาบโลนต่างๆ อีกมาก นอกจากนั้น ยังมีภาพของเหล่าดาราซึ่งเปิดบางส่วนของร่างกายออกมาแบบเย้ยฟ้าท้าดินและละเมิดจารีตประเพณีที่สังคมไทยยึดถือว่าดีงามมาช้านานอีกด้วย
กฎเกณฑ์ที่ไม่ได้เขียนไว้เป็นลายลักษณ์อักษรนี้ยังมีอีกส่วนหนึ่งซึ่งเป็นข้อกำหนดของธรรมชาติที่คนส่วนใหญ่อาจไม่ใส่ใจ หรือไม่ตระหนักว่าการละเมิดอาจมีผลร้ายแรง เช่น กฎเกณฑ์จากธรรมชาติซึ่งนักเศรษฐศาสตร์มักเปรยว่า “โลกใบนี้ไม่มีของเปล่า” ในช่วงทศวรรษกว่าๆ ที่ผ่านมา นโยบายประชานิยมถูกนำเข้ามาใช้โดยทำให้คนไทยรู้สึกว่าได้ของเปล่าจากรัฐบาล มันเป็นการละเมิดกฎเกณฑ์ของธรรมชาติที่คอลัมน์นี้พยายามชี้ให้เห็นหลายต่อหลายครั้งว่าผลอาจร้ายแรงมากอย่างไร โดยยกเอาตัวอย่างของประเทศที่ใช้มาเสนอ เช่น อาร์เจนตินาและเวเนซุเอลา โครงการรับจำนำข้าวของรัฐบาลเป็นการละเมิดกฎเกณฑ์นี้ที่ร้ายแรงที่สุดซึ่งสร้างความเสียหายหลายด้านรวมทั้งการเงิน กระบวนการทำนาพร้อมรักษาคุณภาพของข้าวไทย และกระบวนการค้าขายในตลาดข้าว ความเสียหายจากทั้งโครงการนี้และโครงการที่ยังไม่ถูกยกเลิกจะยังดำเนินต่อไป ผลสุดท้ายมันอาจยังผลให้เศรษฐกิจไทยต้องล้มลุกคลุกคลานแบบของอาร์เจนตินาและของเวเนซุเอลาก็ได้
เรื่องของกฎที่กำหนดขึ้นโดยธรรมชาตินี้มีอยู่มากมายหลายอย่าง ปราชญ์ในด้านต่าๆ มักจะตั้งข้อสังเกตและสร้างสมมติฐานขึ้นมาเพื่อหาทางพิสูจน์ว่ามนุษย์เราเข้าใจมันอย่างถูกต้องและหาทางนำมันมาใช้ หรือทำอย่างไรจึงจะเกิดผลดี เราอาจพอเข้าใจกฎของแรงโน้มถ่วงที่ไอแซค นิวตัน พยายามอธิบาย แต่อาจไม่เข้าใจกฎที่อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์เขียนไว้เท่าไรนัก การตั้งข้อสังเกตมีทั้งในด้านการเมืองอันเกิดจากธรรมชาติธาตุแท้ของมนุษย์เรารวมอยู่ด้วย เช่น ย้อนไปเมื่อปี พ.ศ. 2430 จอห์น แอคตัน ตั้งข้อสังเกตไว้ในจดหมายที่ตนเขียนถึงบาทหลวงคนหนึ่งซึ่งมีใจความว่า “อำนาจมักฉ้อราษฎร์บังหลวง และอำนาจเบ็ดเสร็จเด็ดขาดหมดทั้งปวงย่อมบังหลวงฉ้อราษฎร์ (Power tends to corrupt, and absolute power corrupts absolutely.)
ข้อความในรัฐธรรมนูญชั่วคราว 2557 อาจตีความหมายได้ว่า คสช.มีอำนาจเบ็ดเสร็จเด็ดขาดจนกว่าจะถูกเลิกใช้ ฉะนั้น หากไม่มีความพยายามที่จะทำให้เกิดการยกเว้นในข้อสังเกตของจอห์น แอคตัน มันจะนำไปสู่การฉ้อราษฎร์บังหลวงแน่นอน
การฉ้อราษฎร์บังหลวงจะเกิดได้อย่างไรคงต้องใช้เวลาสาธยายกันนาน แต่ในสภาวะของบ้านเมืองที่อำนาจมาจากปากกระบอกปืน (Power comes from the barrel of the gun.) ตามแนวที่เหมา เจ๋อ ตุง กล่าวไว้ การฉ้อราษฎร์บังหลวงที่สำคัญที่สุดจะมาจากข้อสังเกตของปราชญ์ไทยที่ประพันธ์ไว้ในโคลงโลกนิติบทหนึ่งซึ่งขึ้นต้นว่า “สนิมเหล็กเกิดแต่เนื้อในตน” เนื้อของ คสช.ได้แก่กลุ่มชนคนไทยที่มีปืนไว้ในกำมือซึ่งอาจนำออกมาใช้ได้ทั้งในทางถูกและทางผิด
ในสภาพปัจจุบันของสังคมไทย การใช้อำนาจเบ็ดเสร็จเด็ดขาดที่จะนำไปสู่การอยู่ร่วมกันแบบสันติสุขได้อย่างยั่งยืนของคนไทยต่อไปประกอบด้วย การลดการฉ้อราษฎร์บังหลวงลงอย่างมีนัยสำคัญและการป้องกันมิให้คนที่มีประวัติ หรือผู้ที่มีตัวชี้บ่งว่าน่าจะหาโอกาสกระทำสิ่งนั้นมีอำนาจ ประวัติศาสตร์จะจารึกว่า คสช. ทำได้หรือไม่ คสช. น่าจะทำได้ ยกเว้นในกรณีที่จะมีสนิมเกิดแต่เนื้อในตนเท่านั้น
